تحقیق جنبه‌های حقوقی حمایت از طرحهای صنعتی در نظام بین‌المللی با نگاهی به قوانین ایران (docx) 1 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 1 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
جنبه‌های حقوقی حمایت از طرحهای صنعتی در نظام بین‌المللی با نگاهی به قوانین ایران
چکیده
طرحهای صنعتی یکی از مصادیق حقوق مالکیت صنعتی هسند که به جذابیت‌های ظاهری و زیباشناختی کالا می‌پردازند طرحهای صنعتی بعد از جنبه‌های فنی و کیفی محصول بیشترین نقش را در انتخاب مصرف کنندگان و استراتژی شرکتهای تجاری دارد علی‌رغم اهمیت این مقوله از مالکیت صنعتی و علی‌رغم تعهد به حمایت از طرحهای صعتی براساس کنوانسیون پاریس تا سال 1386 و تصویب قانون اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری هیچ‌گونه حمایتی در سطح ملی از طرحهای صنعتی اعمال نمی‌گردید امّا به هر حال با تصویب قانون مذکور در کنار اختراعات و علائم تجاری که حمایت از آنها مورد بازبینی قرار گرفت حمایت از طرحهای صنعتی نیز پیش‌بینی گردید و امروزه طراحان صنعتی در سطح ملی و بین‌الملل می‌توانند انتظار داشته باشند که از طرحهای صنعتی آنها در ایران حمایت و در مقابل هرگونه نقص بتوانند مقابله کنند به علت اینکه حمایت از مقوله طرحهای صنعتی در نظام حقوقی ایران بسیار جدید و بدیع میباشد این نوشته به این بحث پرداخته و سعی دارد نظام حقوق حمایت از طرحهای صنعتی را در سطح ملی و بین‌الملل مورد بررسی قرار دهید.
واژه‌های کلیدی: مالکیت صنعتی، طرحهای صنعتی کپی راست کنوانسیون پاریسف سیستم لاهه موافقت‌نامه تریپس، قانون اختراعات، طرحهای صنعتی و علائم تجاری.
مقدمه: جنبه‌های حقوقی حمایت از طرحهای صنعتی
طرحهای صنعتی در مفهوم کلی به جنبه‌های ظاهری و زیبا شناختی و غیر فنی طرحهای ناشی از فعالیت‌های ذهنی بشر اشاره دارد. جنبه‌های ظاهری تولیدات بشری تنوع و زیبایی بیرونی امروزه بعد از کیفیت و جنبه‌های فنی تکنولوژیهای جدید بشری و تولیدات مصرفی و قیمت آنها در شرایط مساوی نقش اصلی را در تصمیم‌گیری مصرف کنندگان در انتخاب کالاهای دلخواه دارد به همین دلیل همواره رقابت شدیدی بین تولیدکنندگان کالاهای مختلف وجود داشته است.
در مفهوم حقوقی طرحهای صنعتی مشتمل بر حقوق اعطایی ناشی از ثبت جنبه‌های ظاهری و زیبا شناختی کالاها میباشد در واقع حمایت از طرحهای صنعتی حفاظت از تلاشهای صورت گرفته برای زیباتر نمودن ظاهر محصولات و در نتیجه حفاظت از حقوق یک مؤسسه در رقابت بازار میباشد و در نهایت حمایت از خالقان طرحهای جدید صنعتی سبب گسترش سرمایه‌گذاری و تحقیق در خلق و توسعه طرحهای متوع و جدید برای کالاها می‌شود.
بطور تاریخی ضرورت حمایت از طرحهای صنعتی نخستین بار با گسترش صنعتی شدن و توسعه روشهای مختلف در تولید انبوه کالاها مطرح شد. نخستین قانون در این زمینه قانون حمایت از طرحهای جدید در صنعت منسوجات درسال 1787 در انگلستان به تصویب رسید با صنعتی شدن و گسترش تولید درسایر زمینه به تدریج قوانینی بخصوص در زمینه استفاده از شکلهای جدید در صنعت کوزه‌گری و چینی‌سازی به تصویب رسید در سال 1793 نیز قانون مشابهی در فرانسه در زمینه مالکیت‌های ادبی و هنری به تصویب رسید که بخشی از آن به طرحهای صنعتی جدید می‌پرداخت.
فلسفه حمایت حقوقی از طرحهای صنعتی همانند دیگر جنبه‌های مالکیت معنوی در واقع به نوعب برقراری تعادل منافع طراح و مصرف کننده کنندگان و جامعه میباشد بدین ترتیب که حمایت بایستی تا حدودی باشد که بتواند سبب ترویج و گسترش نوآوری را در زمینه طرحهای صنعتی فراهم آورد بدون اینکه به منافع جامعه لطمه بزند.
به گونه‌ای که ضمن اینکه نوآوری را در زمینه طرحهای صنعتی فراهم سازد در عین حال نبایستی خارج از آنچه جهت حفظ و توسعه خلاقیت در این زمینه لازم میباشد حمایت حقوقی را توسعه داد. دستیابی به این تعادل مستلزم دقت نظر در تعریف موضوعات قابل حمایت، حقوق قابل اعمال طراحان صنعتی، مدت حمایت و روشهای کسب این حقوق میباشد.
بخش اول) مفهوم طرح صنعتی
اساساً موضوع حمایت حقوقی از طرحهای صنعتی کالاها و تولیدات سبب ایجاد انحصار در تولید این کالاها و خدمات شود بلکه تنها برجنبه ظاهری این کالاها و خدمات که خود ممکن است توسط تولید کنندگان مختلف تولید نمی‌شود می‌پردازند این جنبه ظاهری ممکن است به صورت دوبعدی نظیر طرحهای فرشها و یا به صورت سه بعدی باشند بر همین اساس در تعریف طرحهای صنعتی عمدتاً در قوانین ملّی نظیر بخش یک قانون 1949 انگلستان هر دو جنبه طرحهای دو بعدی و سه بعدی را مشتمل می‌شود بدین صورت که عبارت Shape و Configuration به صورت مترادف هر دو جنبه سه بعدی طرحهای صنعتی و عبارت Pattern و Ornament بر جنبه دو بعدی طرحهای صنعتی دلالت دارند در قوانین ملی فرانسه و ژاپن نیز موارد فوق اعم از اینکه مرتبط با جنبه‌های داخلی کالاها و یا جنبه‌های خارجی کالاها باشند و یا مرتبط با تمام یا برخی از قسمتهای کالا شود را در هر صورت مشمول حمایت قرار داده‌اند.
نکته مهمی دیگر در تبیین مفهوم حقوقی حمایت ازطرحهای صنعتی لزوم کاربرد صنعتی طرحهای صنعتی میباشد به طوریکه عملاً مصرفی و مورد استفاده باشند همین شرط است که سبب تفاوت طرحهای صنعتی از کپی رایت می‌شود چرا که اساساً هدف هریک از این دو مقوله نیز متفاوت است بدین صورت که کپی رایت تنها مرتبط با کارهای هنری و آثار زیبا شناختی است. این شرط در قوانین ملی برخی کشورها نظیر ژاپن به صراحت پیش‌بینی شده است.
طبق ماده 20 قانون اختراعات طرحهای صنعتی و علائم تجاری هرگونه ترکیب خطوط یا رنگها و هرگونه شکل سه بعدی با خطوط، رنگها و یا بدون آن، به گونه‌ای که ترکیب یا شکل یک فرآورده صنعتی یا محصولی از صنایع دستی را تغییر دهد، طرح صنعتی است. در یک طرح صنعتی، تنها دسترسی به یک نتیجه و فنی بدون تغییر ظاهری مشمول حمایت از این قانون نمی‌باشد. ماده 20 این قانون به ویژگی‌ها و شرایط یک طرح صنعتی پرداخته است. طبق این ماده طرح صنعتی زمانی قابل ثبت است که جدید و یا اصیل باشد، طرح صنعتی زمانی جدید است که از طریق انتشار به طور محسوس و یا از طریق استفاده به هر نحو دیگر قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا برحسب مورد قبل از حق تقدم اظهارنامه برای ثبت در هیچ نقطه‌ای از جهان برای عموم افشاء نشده باشد.
بخش دوم) شرایط طرحهای صنعتی
1- نو و جدید بودن (Novelty) 2- اصیل بودن (Originality)
طرح صنعتی:
نخستین شرط اعطاء حق طرح صنعتی لزوم وجود نوآوری و خلاقیت درطرحهای ارائه شده است درواقع دلیل اصلی کسب این حق نیز اعطاء حق‌انحصاری نسبت به خلاقیت اصیل و جدید میباشد.
در حالی که این شرط در همه قوانین ملّی در زمینه حمایت از طرحهای صنعتی به چشم می‌خورد در تفسیر معنی دقیق آن و چگونگی اعمال این شرط اختلافاتی وجود دارد. برخی جدید بودن را به طور مطلق و جهانی لازم می‌دانند و برخی دیگر از کشورها طرحها را فقط در یک محدوده سرزمینی و زمانی لازم می‌دانند و یا تنها افشاء سوابق را در جدید بودن مشتمل بر موارد کتبی و قابل لمس می‌دانند. نتیجه ثبت طرحهای صنعتی اعطاء حقوق انحصاری بهره‌برداری در مدت زمان معین جهت حمایت از طرحهای صنعتی است. (1)
بخش سوم) نحوه کسب حق طرحهای صنعتی
این حقوق عمدتاً در پی انجام تشریفات شکلی جهت ثبت طرحهای صنعتی اعطاء می‌شوند. عمده سیستمهای دنیا سیستم بررسی شکلی را جهت ثبت و حمایت از طرحهای صنعتی برگزیده‌اند تنها در کشورهای ژاپن و آمریکا سیستم بررسی ماهوی را متشکل از تشکیلات پیچیده و فنی اعمال می‌کنند در سیستم بررسی شکلی تنها شرایط صوری اظهارنامه جهت مطابقت با قوانین مورد بررسی قرار می‌گیرد و هیچ‌گونه بررسی در مورد سوابق موجود (Prior Art) انجام نمی‌گیرد در این سیستم بار اصلی عدم وجود نوآوری و خلاقیت در طرحهای ثبت شده برعهده افراد ذینفع میباشد که با مراجعه به دادگاهها می‌توانند درصدد ابطال آن طرحها باشند چرا که در این سیستم هیچ نوع تضمینی در مورد وجود شرایط ماهوی طرحهای صنعتی داده نمی‌شود، سیستم جایگزین سیستم بررسی ماهوی است که ضمن بررسی طرحهای قبلی در زمینه طرحهای ارائه شده نیز به لحاظ نوآوری و شرایط شکلی دیگر بررسی لازم انجام می‌گیرد.
ماهیت حقوق اکتسابی: ثبت و حمایت از طرحهای صنعتی همانند دیگر جنبه‌های مالکیت صنعتی حاوی هر دو حقوق مثبت و منفی میباشد بدین صورت که ضمن منع دیگران از بهره‌برداری طرحهای صنعتی مشتمل بر حق انحصاری بصرت مشتبه دارنده این حقوق را مجاز به ساخت تولید وارد نمودن و فروش و اجاره کالاهای مشتمل بر طرحهای ساخته شده می‌نماید. این حقوق نه تنها برای تولید غیرمجاز از عین طرحهای صنعتی ثبت شده بلکه برای طرحهای تقلیدی که تنها حاوی تفاوتهای جزئی نیز می‌باشند اعمال می‌شود.
مدت حمایت: مدت حمایت از طرحهای صنعتی معمولاً کوتاهتر از مدت حمایت از اختراعات است هرچند که این مدت از کشوری به کشور دیگر متفاوت است ولی معمولاً بین 5 تا حداکثر 25 سال در نوسان است این مدت حداکثر 25 ساله نه تنها برای کسب حمایت اولیه بلکه مشتمل بر مدت تجدید شده که نهایتاً تا یک دوره میباشد نیز می‌گردد.
بخش چهارم) طرحهای صنعتی و کپی رایت
موضوعات تحت پوشش طرحهای صنعتی ممکن است تحت شمول قوانین کپی رایت نیز قرار گیرند بدین ترتیب که یک طرح صنعتی ممکن است مرتبط با مالکیت صنعتی و یا قوانین کپی رایت باشد یک طرح صنعتی ممکن است هریک از حقوق کپی رایت یا مالکیت صنعتی را به طور یک جا و همزمان درصورت داشتن شرایط هریک از این دو حقوق ادعا کند این رهیافتی است که در قوانین ملّی برخی کشورها نظیر فرانسه و آلمان اتخاذ شده بدین صورت که یک طرح صنعتی می‌تواند به طور همزمان توسط هریک از دو نظام حقوقی مذکور حمایت شود و طراحی صنعتی می‌تواند به هریک از دو نظام مذکور را استناد نماید و در صورت اتمام مدت حمایتی تحت هریک از دو نظام فوق و یا در صورت از دست دادن شرایط حمایتی به دیگری استناد کند مثلاً با توجه به محدودیت زمانی مقررات مالکیت صنعتی می‌تواند بعد از مدت مثلاً 15 سال که حداکثر مدت حمایت از طرحهای صنعتی طبق قانون است. همچنان به مقررات کپی رایت جهت حمایت از اثر خود استناد نماید امّا رهیافت و دیدگاه دیگر که در اکثر قوانین کشورها مورد قبول واقع شده است سیستم همزیستی بصورت جایگزینی (Coexistence) هست بدین ترتیب که یک طرح صنعتی فقط تحت یکی از مقررات فوق می‌تواند درخواست حمایت نماید و در صورت پذیرش هریک از نظامهای فوق حق استناد به دیگری را ندارد مثلاً طرح صنعتی طبق قوانین مالکیت صنعتی به ثبت رسیده بعد از انقضاء مدت حمایتی نمی‌تواند به مقررات کپی رایت جهت تداوم حمایت استناد کند.
بخش پنجم) حمایت بین‌المللی از طرحهای صنعتی
الف) کنوانسیون پاریس
ماده 5 خامس کنوانسیون پاریس به موضوع طرحهای صنعتی می‌پردازد و اشاره به تعهدات کلیه کشورهای عضو برای حمایت از طرحهای صنعتی دارد ولی طریقی را برای حمایت از طرح صنعتی بیان نمی‌دارد ولی کشورهای عضو بنا به تعهدات خود برای حمایت در طرحهای صنعتی می‌توانند از طریق تصویب قوانین خاص اقدام نمایند و بهترین روش برای حمایت از طرحهای صنعتی یک نظام خاص حمایتی برای طرحهای مزبور از طریق ثبت یا اعطای گواهی جهت طرحای صنعتی میباشد. (2)
ب) موافقت‌نامه تریپس
مواد 25 و 26 موافقت‌نامه تریپس به طرحهای صنعتی می‌پردازد طبق ماده 25 این موافقت‌نامه اعضاء برای حمایت از آن دسته از طرحهای صنعتی که مستقلاً نهیه شده و جنبه تازه و بکر دارند ترتیباتی مقرر خواهند داشت و طبق بند2 ماده 25 عضو اطمینان خواهد داد که شرایط تضمینی حمایت از طرحهای منسوجات را خصوصاً در مورد هزینه، بررسی یا انتشار فراهم ساخته و لطمه‌ای نامعقول به فرصت درخواست و تحصیل این حمایت وارد نیاورد. اعضاء مخیر خواهند بود که از طریق قانون مربوط به طراحی صنعتی یا قانون مربوط به حق کپی برداری به این تعهد عمل کنند.
براساس بندهای (1و2) ماده 26 موافقت‌نامه مالک یک طرح صنعتی مورد حمایت از این حق برخوردار خواهد بود که چنانچه اشخاص ثالث موافقت او را کسب نکنند مانع آنها از ساخت، فروش یا در مورد اقلام و دربرگیرنده یا متضمن طرحی گردد که کپی یا تا حد زیادی کپی طرح مورد حمایت میباشد، مشروط بر اینکه این اعمال برای مقاصد تجاری صورت گرفته باشد.
اعضاء می‌توانند استثنائات محدودی را درمورد حمایت از طرحهای صنعی قائل شوند. مشروط بر اینکه استثنائات مزبور مغایرتی غیرمعقول با استفاده معمولی از طرحهای صنعتی مورد حمایت نداشته باشد و به منابع مشروع مالک مورد حمایت با توجه به منافع مشروع اشخاص ثالث لطمه‌ای غیرمعقول وارد نیاورد. (3)
ج) سیستم لاهه
طبق ماده19 کنوانسیون پاریس که به نوعی مبنای شکل‌‌گیری همه کنوانسیونهای موخر جهت حمایت از مالکیت صنعتی است اعضاء اتحادیه پاریس می‌توانند مقررات موافقتنامههای خاصی را جهت حمایت از هریک از ابعاد مالکیت صنعتی تا حدودی که مخالف مفاد موافقت‌نامه پاریس نباشد را منعقد نمایند از جمله کنوانسیونهایی که با عنایت به ماده مذکور مبنای حمایت از جنبه‌های مالکیت صنعتی را در سطح بین‌المللی شکل می‌دهند مقررات شکلی و تسهیل کننده حمایت از مالکیت صنعتی در سطح بین‌المللی است از جمله این موافقت‌نامه‌ها که به موافقتنامههای شکلی معروفند موافقت‌نامه لاهه جهت حمایت از طرحهای صنعتی است. امروزه با توسعه مقررات حمایتی از طرحهای صنعتی در سطح بین‌المللی همانند حمایت از علائم تجاری شاهد یک سیستم حمایتی هستیم که به سیستم لاهه معروف است این سیستم متشکل از سه موافقت‌نامه لاهه (1925)، لندن (1934) (که 15 عضو دارد) موافقت‌نامه تجدیدنظر شده لاهه 1960 (که 30 عضو دارد) و موافقت‌نامه ژنو 1999 (که 14 عضو دارد) (4) میباشد.
بند اول: اصول اساسی سیستم لاهه
1- سیستم لاهه همانند دیگر کنوانسیونهای بین‌المللی مبتنی بر سیستم بسته میباشد بدین صورت که تنها اتباع دولت عضو می‌توانند از مزایای این سیستم بهره‌مند شوند این اتباع همانند ماده 3 کنوانسیون پاریس می‌تواند اشخاص حقیقی و یا حقوقی باشند که ملیت دولت متعاهد را دارند و این دارای اقامتگاه در یکی از دولت عضو می‌باشند و یا دارای مؤسسه مؤثر صنعتی یا تجاری در هریک از دولتهای عضو می‌باشند.
2- برخلاف کنوانسیونهای دیگر مرتبط با مالکیت معنوی در سیستم لاهه سیستم فایل مستقیم حکمفرماست بدین صورت که متقاضی بدون رجوع به ادارات مالکیت صنعتی دولتهای عضو می‌تواند به دفتر بین‌المللی تقاضای ثبت و حمایت بین‌المللی از طرحهای صنعتی خود را ارائه نماید بدون اینکه نیازی به ثبت ملی مقدم در هریک از دولت متعاهد باشد این تقاضا نامه ممکن است به انگلیسی و یا فرانسه تنظیم شود بدون اینکه الزامی به تعیین وکیل نزد دفتر بین‌المللی باشد.
3- محتویات اظهارنامه: تا یکصد طرح وابسته به موضواتی که در یک کلاس طبق سیستم طبقه‌بندی لوکارنو قرار دارند را می‌توان ضمن یک اظهارنامه ارائه داد ضمن اینکه نمونه طرحها و باز تولید طرحهای ارائه شده (نقشه‌ها- عکس- در رنگی یا سیاه و سفید) ممکن است همراه اظهارنامه فایل شود اظهارنامه ممکن است حاوی حق تقدم فایل نخست و یا حق تقدم از زمان ارائه در نمایشگاهها باشد. (5)
4- درخواست محرمانه نگه داشتن طرح تا 12 ماه (Deferment): از آنجائیکه در طرح به واسطه شکل صوری و ظاهری طرحهای صنعتی و با عنایت به پیشرفت تکنولوژی جهل و تقلید آسان و رقابت خیلی نزدیک میباشد بدین ترتیب که متقاضی می‌تواند از دفتر بین‌المللی بخواهد نهایتاً تا 12 ماده طبق موافقت نامه لاهه و تا 30 ماه طبق موافقت نامه ژنو طرحهای آنها و ایده آنها در آن زمینه‌ها سری و محرمانه بماند چرا که رقبا اگر اقدام به کپی نکنند ایده رقیب را می‌فهمند و با ارائه طرح جدیدتری از آن زمینه از رقیب پیشی می‌گیرند.
5- تودیع و ثبت بین‌الملی طرح فقط در کشورهایی که صریحاً تعیین شده‌اند حائز اثر میباشد و دارای همان آثاری است که اگر تمام شرایط و تشریفات اجرایی را طبق قوانین ملی به انجام می‌رساند چنین حمایتی بدست می‌آورد. (6)
تکالیف دفتر بین‌الملل و ادارات تعیین شده
الف) دفتر بین‌المللی دفتر بین المللی مستقر در مقر سازمان جهانی مالکیت معنوی در ژنو نقش اصلی را در سیستم لاهه به عهده دارد تا جائیکه در این سیستم برخلاف سایر سیستمهای حمایت از مالکیت معنوی نظیر مادرید و PCT خود متقاضی رأساً و مستقیماً بدون دخالت ادارات ملی می‌تواند با دفتر بین‌المللی جهت کسب حمایت بین‌المللی از طرحهای خود ارتباط برقرار نماید. دفتر بین‌المللی با دریافت اظهارنامه‌های بین‌المللی حمایت از طرحهای صنعتی بدون پرداختن به جنبه ماهوی آن جنبه‌های شکلی اظهارنامه را به لحاظ ذیحق بودن متقاضی در کسب حمایت بین‌المللی و شرایط صوری را مورد بررسی قرار می‌دهد و بعد در صورتی که اظهارنامه ایراد به لحاظ شکلی نداشته باشد، طرح را در دفتر بین‌المللی ثبت می‌نماید و آن را در بولتن طرحهای بین‌المللی منتشر می‌سازد و از طریق ارسال بولتن به کشورهای تعیین شده ضمن انتشار طرح تعیین این کشورها را به عنوان کشورهای تعیین شده به اطلاع آنها می‌رساند.
ب) ادرات ملّی تعیین شده، هیچ وظیفه خاصی طبق سیستم ملّی در خصوص لزوم عمل به عنوان واسطه بین متقاضی و دفتر بین‌المللی، بررسی شکلی اظهارنامه‌های بین‌المللی و انتشار و ثبت و ورود طرحهای مورد ادعا در دفاتر ملّی وجود ندارد.
آیا امکان رد حمایت از طرحهای صنعتی برای کشورهای تعیین شده وجود دارد؟
تنها در چارچوب جنبه‌های مطلق رد طرحهای صنعتی در صورتی که قوانین ملی اجازه بررسی ماهوی را در داده باشد می‌توانند اقدام به رد طرحهای صنعی بنمایند این رد طرحها بایستی ظرف 6ماه اعلام شود نکته مهم اینکه هر نو عطرح رد شده بایستی به دفتر بین‌المللی اعلام شود نه متخصص متقاضی.
در صورتی که هیچ ابلاغی از طرف ادارات تعیین شده ظرف مدت فوق صادر نشود طرح قبول شده تلقی می‌شود و از زمان فایل در کشور تعیین شده معتبر میباشد. نکته دیگر اینکه هر نوع رد یا قبول طرحهای صنعتی تنها در چارچوب سرزمینی ملاک عمل میباشد و رد یا قبول یک طرح در هریک از کشورهای تعیین شده تأثیری در اعتبار یا عدم اعتبار آن طرح در سایر کشورها ندارد.
مدت حمایت از طرحهای صنعتی
مدت حمایت از طرحهای صنعتی طبق سیستم لاهه 5 سال تعیین شده است که برای یک 5 سال دیگر قابل تمدید میباشد لازم به ذکر است که در صورتی که قوانین ملّی کشورهای تعیین شده اجازه دهد این مدت ممکن است حتی طولانی‌تر شود. (7)
بند دوم: محدودیت‌های سیستم لاهه
1- عدم وجود سیستم بررسی ماهوی
برخلاف دیگر سیستمهای شکلی بین‌المللی نظیر PCT و مادرید که در مرحله جستجو به بررسی ماهوی علائم و اختراعات می‌پردازند در سیستم لاهه هیچ نوع بررسی ماهوی صورت نمی‌گیرد و حتی دفتر بین‌المللی نیز تنها به بررسی صوری شرایط اظهارنامه‌های بین‌المللی طرحهای صنعتی اکتفا می‌نماید.
2- عدم هماهنگی بین قوانین ملّی
این سیستم به هیچ‌وجه در پی ایجاد هماهنگی بین قوانین ملّی نمی‌باشد چرا که اساساً هیچ نوع مقررات ماهیتی را جهت حمایت از طرحها پیش‌بینی نمی‌کند فقط ثبت و حمایت بین‌المللی از طرحها را تسهیل می‌کند.
3- فاقد جنبه‌های اجرایی است و هر نوع مقررات اجرایی و تعقیب و پیگیری این حقوق را به حوزه خصوصی افراد واگذار نموده است.
4- محدودیت جغرافیایی: بدین صورت که اعتبار یا عدم اعتبار هر مطرح محدود به چهارچوب جغرافیایی می‌شود. (8)
بند سوم: موافقت‌نامه ژنو 1999
موافقت‌نامه ژنو در سال 1999 با هدف گسترش محدوده اتحادیه لاهه و ایجاد جذابیت‌های لازم در اتحادیه جهت افزایش و استقبال بیشتر اعضاء شکل گرفت و مبتنی بر یک اصل اساسی است این اصل حفظ سادگی و عدم پیچیدگی سیستم برای متقاضیان و ادرات ثبت میباشد.
تا سال 1990 تنها 29 کشور عضو سیستم لاهه بودند این در حالی بود که عمده کشورهای بزرگ فعال در زمینه طرحهای صنعتی نظیر آمریکا- انگلستان و ژاپن نیز در آن عضویت نداشتند و تنها 4هزار طرح بین‌المللی در هر سال تودیع می‌شد که 90% اظهارنامه‌ها از 6 کشور سوئیس- آلمان – فرانسه- ایتالیا و کشورهای بنولوسکا بود.
بنا به دلایل فوق کنوانسیون دیپلماتیک در ژوئن 1999 در ژنو با هدف انعقاد موافقت‌نامه‌ای که پاسخگوی نیازهای استفاده کنندگان طرحهای صنعتی باشد و الحاق کشورهایی که سیستم طرحهای صنعتی آنها مانع از عضویت در موافقت‌نامه 1960 لاهه می‌شد را فراهم سازد شکل گرفت بدین ترتیب موافقت‌نامه ژنو شکل گرفت که جنبه‌های جدیدی را در سیستم لاهه نسبت به موافقتنامههای قبلی مطرح ساخت:
1- سیستم ژنو مدت زمان بررسی توسط کشورهای تعیین شده را از 6 ماه به 12 ماه افزایش داد.
2- این سیستم مدت زمان سری نگه داشتن طرح (Deferment) را لازم تا 30 ماه افزایش داده است.
3- در این سیستم امکان تعیین هزینه‌های انفرادی نیز به جای هزینه‌های ثابت امکان‌پذیر است امّا نمی‌تواند بیشتر از هزینه‌های اعطاء حق طرحهای صنعتی در سطح میباشد.
4- در سیستم ژنو امکان پذیرش سازمانهای بین دولتی نیز علاوه بر کشورها وجود دارد.
5- در سیستم ژنو این امکان وجود دارد که هریک از کشورها متعاهد به منظور اجتناب از گرفتاریهای ناشی از پیگیری اظهارنامه به زبانهای فرانسه و انگلیسی امکان تعیین کشور خود را به عنوان کشور مبدأ در اظهارنامه به عنوان کشور تعیین شده محدود نمایند.
6- به لحاظ شکلی در سیستم ژنو مقررات اجباری در مورد شرایط شکلی اظهارنامه و متقاضی نظیر تعیین و شناسایی طرح- توصیف و ادعا تعیین شده است.
7- به لحاظ ماهوی نیز مقرراتی در مورد بررسی ماهوی نظیر الزام وحدت طرحها در اظهارنامه و شرایط لازم برای افشاء طرحهای ارائه شده به عنوان موارد رد طرحهای پیش‌بینی شده است. (9)
بند چهارم: شرط عدم تحفط (Anti safeguard clause)
همانطور که بیان شد سیستم لاهه متشکل از سه موافقت‌نامه مستقل میباشد و همانند سیستم مادرید که متشکل از دو موافقت‌نامه مجزا و مستقل است امکان تقابل و اصطکاک بین اجرای هریک از موافقتنامههای این سیستم در عمل وجود دارد. در سیستم مادرید طبق شرط حفاظت که در پروتکل عنوان شده است در موارد تقابل بین موافقت‌نامه و پروتکل مادرید موافقت‌نامه علی رغم مقدم بودن به لحاظ، تاریخی حاکم خواهد بود ولی در سیستم لاهه شرط عدم حفاظت وجود دارد و اصل را بر اصول کلی حقوق بین‌الملل در مورد اجرای معاهدت بین‌المللی قرار داده است بدین ترتیب که اساساً معاهدات مؤخر در صورت متعارض با معاهدات مقدم حاکم خواهند بود و در سیستم لاهه نیز علی‌الصول موافقت‌نامه ژنو در صورت تعارض با هریک موافقت‌نامه‌ای 1960 لاهه و 1944 لندن حاکم و جاری خواهد بود البته سیستم لاهه علاوه بر موافقت‌نامه‌ها فوق متشکل از مقررات مشترکی نیز میباشد که از اول آوریل 2004 به اجرا گذاشته شده‌اند که صرفاً به جنبه‌های اجرایی و تشریفات شکل اجرای مستقیم لاهه می‌پردازد این مقررات امکان تسلیم یک اظهارنامه واحد را که تحت مشمول هریک از سه موافقت نامه‌های مذکور باشد امکان‌پذیر می‌داند. (10)
بند پنجم: بررسی شکلی در سیستم لاهه
اظهارنامه‌ها در سیستم لاهه جهت طرحهای صنعتی بایستی علاوه بر جنبه‌های اختیاری یک سری شرایط اجباری را دارا باشند مندرجات اجباری اظهارنامه 1- تعیین متقاضی و شناسایی وی 2- استحقاق متقاضی در تسلیم اظهارنامه بین‌المللی 3- نسخه‌ای از کپی طرحهای مورد تقاضا 4 تعیین کشورهای مورد تقاضا 5- هزینه‌ها می‌باشند از بین اظهارنامه‌هایی که تاکنون به دفتر بین‌المللی جهت حمایت از طرحهای صنعتی رسیده است حدود 72% از اظهارنامه نقائصی داشته‌اند این نقائص که قسمت اعظم آنها در مورد نسخه‌های طرحهای مورد درخواست میباشد عمدتاً مربوط به استحقاق متقاضی در استفاده از سیستم لاهه- زبان معتبر- آدرس متقاضی- تعیین نادرست کشورهای تعییت شده – اشکالات در نقشه و مدلهای طرحهای ارائه شده- قراردادن بشر از یک کلاس از طبقه‌بندی لوکارنو در یک اظهارنامه- تعداد طرحهای مورد درخواست- ارائه تنها یک کپی از درخواست ثبت و حمایت- فقدان وکالت نامه و هزینه‌ها می‌باشند.
بند ششم: پرداخت‌ها در سیستم لاهه
هزینه‌هایی که جهت کسب حمایت از یک طرح در سیستم لاهه باید پرداخت شود مشتمل بر هزینه اصضلی- هزینه‌های انفرادی- هزینه نشر و انتشار طرحها و هزینه برای توصیف مازاد جهت طرحهای ارائه شده میباشد هزینه انتشار در واقع مرتبط با نشر طرحهای ثبت شده در بولتن دفتر بین‌المللی به عنوان یک وسیله ابداعی به کشورهای تعیین شده میباشد این بولتن بصورت- CD ROM و اینترنت پیشتیانی می‌شود که بصورت ماهانه در روز پایان هرماه منتشر می‌شود و مشتمل بر همه طراحهای ثبت شده و تغییرات انجام شده در طول هرماه میباشد. هزینه متوسط در سیستم لاهه برای حمایت از 5 طرح در یک طبقه در 12 کشور تعیین شده حدود 580 یورو معادل 900 فرانک سوئیس تعیین می‌شود.
اگر بخواهیم یک محدوده جغرافیایی از چگونگی این سیستم و میزان استقبال از آن را ترسیم نمائیم بیشترین کشورهای استفاده کننده از سیستم لاهه کشورهای اروپایی از این بین آلمان با 5/28 درصد و فرانه با 5/23 و سوئیس 5/22 درصد بیشتر از بقیه کشورها اظهارنامه بین‌المللی دارند.
بند هفتم: سیستم لاهه در عمل
اگر بخواهیم یک بررسی عملی از میزان طرحهای بین‌المللی به ثبت رسیده در سیستم لاهه داشته باشیم حدود 11% در طبقه 6 که مبلمان و اثاثیه و تجهیزات می‌باشند 10% در طبقه 9 که مربوط به بسته‌بندی کالاها میباشد مربوط میباشد 6% در طبقه‌های 2 مربوط به تجهیزات گرمایی و سرمایی و آبرسانی 9% در طبقه 10 مربوط به ابزارها و وسایل پوششی نظیر ساعت و ..... 7% در طبقه 7 مربوط به کالاهای منازل 5/0 در طبقه 12 مربوط به ابزارهای ارتباطی و نقلیه 5/0 در طبقه 2و5 مربوط به ابزارها و وسایل پوششی و نساجی و 5/0 در طبقه 11 مربوط به ابزارهای تزئینی و جواهرات می‌باشند.
از بین اظهارنامه‌های رسیده در سال 2003حدود 2474 اظهارنامه مشتمل بر 13152 طرح به ثبت رسیده است و حدود 13 طرح مسترد و 51 طرح رد شده است. (11)
منابع:
1) WIPO, Intellectual Property Handbook, Geneva, 2001, P 116.
2) Paris convention for protection of industrial Property 1883 revised in 1958.
3) Trade related intellectual property rights agreement- 1994.
4) تعداد کشورهای متعامد هریک از موافقتنامههای فوق تا اول آوریل 2007 میباشد.
5) ماده 11 کنوانسیون پاریس حاوی این مضمون میباشد.
6) WIPO Model Law For Developing Countries On Industrial Design. Section2.
7) Wipo. The hague agreement concerning the international designe. Geneva 2003.
8) Gregorie Bisson. WIPO Workshop of Industrial Design. Industrial Property Office of Iran. April 2004.
9) ibid
10) Antony Damato International Intellefctual Property Law. London. Sweet And Max Well. 1997-7.
11) WWW.WIPO.INT/HUGE SYSTEM