تحقیق كليات بيمه هاي آتش سوزي (docx) 26 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 26 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

كليات بيمه هاي آتش سوزي تاريخچه بيمه آتش سوزي قديمترين رشته بيمه، بيمه باربري است درحالي كه بيمه آتش سوزي، به تدريج از سده هفدهم تا نوزدهم شناخته شده است. آتش سوزي بزرگ لندن درسال 1666 زماني به وقوع پيوست كه وسايل اطفاي حريق هنوز درمراحل ابتدايي بود و هيچ گونه پوشش بيمه آتش سوزي درجامعه به چشم نمي خورد. نخستين اداره آتش سوزي در انگلستان درسال 1680 تاسيسي شدو متعاقب آن شركت هند اين هند درسال 1696 و اداره آتش سوزي سان درسال 1710 پديد آمد. سرانجام آتش سوزي بزرگ لندن باعث ايجاد شركت بيمه هامبرگر جنرال شد كه اين شركت و شركت سان، دو شركت بيمه اي هستند كه هنوز وجوددارند و فعاليت مي‌كنند در نتيجه وقوع انقلاب صنعتي درسده هيجدهم كه به پيدايش كارخانه ها، انبارها، كشتيها، ماشين آلات و غيره انجاميد، شركتهاي بيمه آتش سوزي متعددي ازجمله لويدزلندن تاسيس شدند. آتش سوزي بزرگ لندن درساعت 2 بامداد يكشنبه اول سپتامبر 1666 ميلادي، درمعبر باريكي كنار رودخانه تاميز حريقي رخ داد وقير و كنف و زغال سنگ انباشته درمحل، آتش را گسترش داد. سهل انگاري درمهار آتش و خاموش نكردن بهنگام آن، سبب شد كه آتش لحظه به لحظه و با سرعت دامنه پيدا كند و هرچه را درمسيرش قراردارد بسوزاند و با خاكستر يكسان كند. هنگامي كه آتش به پل بزرگ لندن (تنها محل عبور مردم) رسيد بندهاي پل از هم گسست و الوارهاي نيم سوخته و مشتعل بناها به داخل رودخانه و روي پمپهاي دستي كه تنها وسيله براي خاموش كردن آتش محسوب مي شد ريخته شد و آنها را بي استفاده ساخت. بدين قرار، مردم ناگريز شدند كه با سطلهاي پر از آب كه دست به دست مي دادند به خاموش كردن آتش مبادرت ورزند رفته به رفته كه آتش گسترش مي يافت، اضطراب مردم هم بالا مي گرفت زيرا شعله هاي آتش، به امواج وسيعي، ساختمانها راگروه به گروه دربر ميگرفت و باد شديدي خاوري نيز باعث شد كه قطعات مشتعل به مسافتهاي دور پرتاب و هرلحظه بردامنه حريق افزوده شود: آتش همچنان پيش مي تاخت و مردم وحشت زده را پس مي راند. جمعيت، مبهوت و متوحش، هرچه ازاثاث خانه كه به دستشان مي رسيد و حمل كردني بود، برمي داشتند و به كوچه ها و خيابانها و درنهايت به صحرا گريختند. سرانجام، پس از سه شبانه روز، بارانهاي سيل آساي فصلي به داد مردم رسيدند؛ 4360 جريب زمين سوخته و 400 كوچه و خيابان لندن فروريخته بود؛ 13200 ساختمان؛ 92 كليسا، 52 انبار بزرگ كالا و تعداد زيادي بيمارستان، كتابخانه ، بناهاي دولتي و چندين دروازه و پل با خاك يكسان شده بودند، خسارت وارده به پول آن زمان، از 11 ميليون ليره انگليسي تجاوز كرده بود كه به پول امروزي متجاوز از يك ميليارد ليره مي شود. پس از اين بلاي عظيم، اولياي امور و صاحبان سرمايه به انديشه گران متوسل شدند تا چاره جويي كنند بلكه ازنظاير اين فاجعه درآينده جلوگيري شود يا دست كم خسارت تلفات به حداقل ممكن برسد، نتيجه بررسي هاي چندين ساله اين شد كه چون دانش زمان قادر به پيش بيني ، پيشگيري و مبازره با آتش سوزيهاي دامنه دار نيست، چاره منحصر به فرد،«تقسيم خسارتها» بين شمار هرچه بيشتر سازمانهاي اقتصادي، صاحبان وارده يكباره يك سازمان اقتصادي يايك فرد را ازميان نبرد و پس از حريق بتوانند به كسب و كار گذشته ادامه دهند-بدين گونه بود كه بيمه آتش سوزي پابه عرصه وجود نهاد. بيمه آتش سوزي در ايران بيمه آتش سوزي سابقه اي بيش از 300 سال درجهان دارد و پيشينه آن درايران حدود يك قرن مي رسد. تا قبل از تاسيس شركت سهامي بيمه ايران درسال 1314 عمليات بيمه گري و ازجمله بيمه آتش سوزي توسط نمايندگيهاي شركت هاي بيمه خارجي بويژه دو شركت اينگستراخ روسي و يوركشاير انگليسي انجام مي شد. نخستين بيمه نامه آتش سوزي درسال 1314 به نام علي اكبر داور وزير دارايي وقت كشور و مربوط به خانه مسكوني وي بوده است كه توسط شركت سهامي بيمه ايران صادرگرديده است. مفاهيم آتش سوزي حريق چيست ؟ حريق عبارتست از احتراق شديد مواد سوختني يا آتشي ناخواسته و ازكنترل خارج شده كه معمولاً با سرعت نور، دود و حرارت زياد توام است. احتراق عبارتست از تركيب يك ماده سوختني بااكسيژن كه دو حالت دارد: احتراق آرام(ماننداكسيد شدن مس) و احتراق شديد (كه با حرارت دود، نورهمراه است). نحوه ايجاد حريق براي ايجاد حريق سه عامل موردنياز است: مواد اشتعال پذير(جامدات، مايعات و گازها) كه ميزان اشتعال پذير درايجاد حريق، نقش مهمي بازي ميكند. اكسيژن (هوا) محيط اطراف ما پراز مواد اشتعال پذيراست. اكسيژن هوا نيز به اندازه كافي يافت مي شود و براي آغاز آتش سوزي عامل ديگري نيز مورد نياز است. انرژي آتشزنه: اين انرژي مي تواند با افزايش دما توليد شود. انرژي مورد لزوم براي آغاز آتش سوزي مي تواند بسيار كم و كوچك باشد و آتش سوزي دراثر به وجود آمدن اين انرژي به راحتي انجام مي گيرد . موارد زير، انرژي مورد لزوم براي آغاز آتش سوزي را فراهم مي آورند: ايجاد آتشزنه به طور مستقيم (زدن كبريت) افزايش حرارت آتش سوزي خود به خود انفجار جرقه الكتريكي واكنش شيميايي متمركز كردن نور دريك نقطه با استفاده از عدسي مثلث حريق براي اينكه حريق اتفاق بيفتد، وجود سه علل ضروري است: سوخت، حرارت و اكسيژن كه اينها را مثلث حريق مي نامند. چنانچه يكي از عوامل برداشته شود، حريق خود به خود ازبين مي رود. از بين بردن حرارت يا سردكردن حريق معمولاً با آب انجام مي شود كه بسيار موثر و درعين حال كم خرج است و درمورد اطفاي حريق جامدات، بهترين وسيله به شمار مي آيد. براي ازبين بردن سوخت بايد آنرا از حريق جداكرد. درخصوص جامدات سوختني، بدين گونه عمل مي كنيم كه آنها را كه هنوز شعله ور نيستند يا روي زمين پخش هستند يا درظرف درباز مشتعل ، با كف شيميايي يا فيزيكي كه سراسر مايع را فراگيرد، مي پوشانيم به طوري كه مانع رسيدن هوا يااكسيژن به آن شويم. در حقيقت سوخت را ازحريق جدا مي كنيم و اين خود طريقه ديگري از خاموش كردن است كه بيشتر «خفه كردن» گويند. با پودرهاي شيميايي، مايعات و گازهاي خاموش كننده سنگين تر ازهوا كه با فشار روي مواد مشتعل پراكنده مي شوند، درحقيقت اكسيژن را دور مي سازد تا حريق خاموش شود. حتي اگر درصد اكسيژن هوا براثر اختلاط با گازهاي خنثي ازحد معيني كمتر شود خودبخود حريق خاموش ميگردد. آنچه گفته شد، كلي بود و در موارد ديگر، راههاي ديگري دارد. مثلاً آب يا كف، حريقهاي الكتريكي را با آب خاموش نمي كنند . دراين مورد درمرحله نخست بايد جريان برق قطع كرد و گرنه خطر برق گرفتگي نيزاضافه مي شود. درانتشارات سازمان بين المللي دفاع غير نظامي، تئوري و اسلوب ديگري به شرح زير قائل شده اند: آتش بر اثر شعله به صورت حريق درمي آيد و اين پرتو افكني شعله است كه وحشت زاست و عامل انتشار و توسعه حريق به شمار مي رود و درعين حال مانع دستيابي به كانون اصلي حريق و خاموش كردن آن مي شود. پس مثلث حريق درون دايره شعله قرار ميگيرد و براي خاموش كردن حريق ابتدا بايد شعله را ازبين برد. سپس براساس نوع آتش به شيوه خاص اطفاي حريق پرداخت. چون شعله ازيك سو تظاهرات مرئي اكسيداسيون گاز سوخت است و ازديگر سو هر نوع ماده احتراق پذير حتي جامدات ابتدا به صورت گاز درمي آيد لذا مي توان گفت كه در اطفاي حريق هرگونه آتش سوزي، نخست بايد به مبارزه با آتش گاز(شعله) پرداخت. براي اين مبارزه، به طوري كه تجربيات ساليان دراز نشان مي دهد، هيچ وسيله اي بهتراز پودر ويژه شيميايي نيست. رابطه ميان آتش و آتش سوزي آتش سوزي داراي معني و مفهوم جامعتري از آتش مي باشد. هرآتشي، آتش سوزي نيست ولي هر آتش سوزي يك آتش است . براي اينكه بتوان آتشي را آتش سوزي ناميد بايد دو نكته درآن مورد توجه قرارگيرد، يك طريقه بوجود آمدن آتش سوزي وديگر قدرت توسعه آن مي باشد. طريقه بوجود آمدن آتش سوزي آتش بايد ازيك منبع حرارتي غيرقابل كنترل سرچشمه گرفته و يا اينكه منبع حرارتي كنترل شده اي را ترك نموده باشد. منبع حرارتي عبارت است از هر شي يا دستگاهي كه ازآن آتش بتواند سرچشمه بگيرد مانند چوب، كبريت، روشن شده و غيره. نكته مهم آن است تا زماني كه آتش منبع حرارتي را ترك نكرده باشد نمي توان به آن آتش سوزي اطلاق كرد. بنابراين خسارت وارده به اشياء داخل اين منبع حرارتي كنترل شده يا نه، بدنه آن جزء خسارت مورد پوشش دربيمه آتش سوزي نيست آتشي كه از يك منبع حرارتي غير قابل كنترل سرچشمه بگيرد، آتشي است كه معولاً بدون دخالت انسان توليد مي شود مانند آتش پس از انفجار، آتش دراثر اتصال سيم برق و يا آتش ناشي از سوختن خود به خود آتشي كه درداخل يك منبع حرارتي معين كنترل شده وجود دارد سه حالت است: درداخل اين منبع مي سوزد مانند هيزمي كه درداخل بخاري مشتعل است كه اين آتش به منزله آتش سوزي نيست. منبع را ترك مي‌كند مانند آتش شعله اجاق گاز كه درنزديكي يا زيرپرده اي قرارگرفته و موجب آتش گرفتن پرده مي شود. ازيك منبع حرارتي معين كنترل شده به يك منبع حرارتي معين كنترل شده ديگر سرايت مي نمايد مانند آتش زدن هيزم داخل بخاري توسط يك كبريت مشتعل كه اين آتش سوزي را نمي توان به منزله آتش سوزي تلقي نمود. طبقه بندي آتش سوزيها آتش سوزيها را ازنظر نوع و طريقه مبارزه با آنها به شش طبقه تقسيم بندي مي نمايد. خشك مايعات گازها الكتريسته فلزات قابل اشتعال مواد منفجره آتش سوزي خشك اين طبقه از آتش سوزيها موادي را شامل مي شود كه پس از سوختن ازخود خاكستر باقي مي گذارند مانند فراورده هاي چوبي، پنبه اي، پشمي، لاستيكي و انواع مختلف پارچه هاي مصنوعي و غيره . عوامل گسترش آتش سوزي آتش سوزي به دو طريق گسترش مي يابد: 1- افقي 2-عمودي عوامل گسترش آتش سوزي به صورت افقي به صورت افقي عبارتند از: الف- زياد ب- انتقال حرارت بصورت تشعشعي پ- ريختن مايعات قابل اشتعال و جاري شدن آنها ث – سرعت انتقال آتش درموارد مختلف. عوامل گسترش آتش سوزي به صورت عمودي: آتش سوزي بصورت عمودي سريعتر از حالت افقي گسترش مي يابد و عوامل آن عبارتند از: الف-راهرو و پله ها ب- كانال ها و آسانسورها پ-پنجره ها ت- روزنه و منافذ سقفهاي كاذب ث-كانال كابل و برق، كولر و تهويه ج- انفجارات ناشي از احتراق يا فشار چ-ريزش سقف ح-جاري شدن مايعات قابل اشتعال ازطبقات بالا خ- انتقال حرارت به طريق هدايت ازطريق فلزات داخل ديوار يا سقف قدرت توسعه و گسترش آتش آتش بايد داراي قدرت ونيروي گسترش كافي باشد و بدون اضافه شدن شيء قابل اشتعال يا حرارت اضافي خود به خود توسعه يابد . اگر محل سوختن ادامه و يا توسعه پيدا نكند نمي توان آن را آتش به منزله آتش سوزي تلقي كرد مانند سوختگي لباس يا قالي دراثر آتش سيگار ياپريدن جرقه اي. اگر بيمه گذار اقداماتي جهت جلوگيري ازتوسعه و گسترش بيابد. دراين صورت تاديه خسارت ناشي از آتش يا حرارت نمي توانند جزء بيمه آتش سوزي محسوب شوند. لذا خسارت ناشي از موارد زير ناشي از آتش سوزي نبوده و بيمه گر تعهدي درجبران آنها ندارد. ترك خوردگي و دودزدگي (مگر اينكه ناشي از آتش سوزي باشد.) كزدادن يا سوختن از رو(مگر اينكه ناشي از آتش سوزي باشد.) تخميرشدن (هنگامي كه علوفه يا تنباكو يا امثال آن مدت طولاني روي هم انباشته شوند). قرارداد بيمه آتش سوزي ايجاب و قبول: بايد ايجاب و قبول طرفين قرارداد( بيمه گر و بيمه گذار) به طور قطعي و بدون هيچ قيد و شرط و با رضايت طرفين درمدت معين كه عرفا معقول و منطقي باشد اعلام شود. جنبه هاي قانوني بيمه آتش سوزي؛ قرارداد بيمه آتش سوزي قرارداد عادي است و الزام قانوني براي كتبي بودن آن است درعمل، قراداد آتش سوزي نوشته اي است كه به آن بيمه نامه اطلاق مي شود و طرفين قرارداد آتش سوزي درمورد محتوي آن اتخاذ تصميم مي‌كنند. اصول كلي قراردادها: عقد هر قراردادي اصول كلي قراردادها: عقد هر قراردادي بايد منع قانوني نداشته باشد. هرگونه توافقي كه بين طرفين ايجاد تعهد كند ولي اين توافق ازنظر قانون مشروعيت نداشته باشد باطل است. محتواي يك قرارداد آتش سوزي يك قرارداد آتش سوزي بايد حاوي مطالب زير باشد: نام شركت بيمه عنوان بيمه نامه آتش سوزي نام بيمه گذار خطرهاي مورد پوشش اموال بيمه شده مبلغ مورد بيمه حق بيمه مدت قرارداد ساير مطالبي كه طرفين تشخيص دهند قيد آن در قرارداد ضرورت دارد. اضافه كردن مواردي كه معمولاً جزئي از استثناآت قرارداد است. استثنا كردن مواردي كه درصورت ذكر نشدن قرارداد آنها را پوشش مي دهند. تعهدات مراحل صدور بيمه نامه آتش سوزي الف) اطلاعات مورد نياز بيمه گر جهت ارزيابي ريسك مورد بيمه: بيمه گر براي پذيرش و صدور بيمه نامه براي خطر يا خطرهاي مورد نياز بيمه گذار و يا عدم پذيرش پيشنهاد بيمه گذار و درصورت قبولي و تعيين نرخ بيمه و محاسبه حق بيمه نيازمنداطلاعاتي است كه ميزان ريسك را ارزيابي مي‌كند . اين اطلاعات را بيمه گذار با تكميل پيشنهاد بيمه دراختيار بيمه گر قرارمي دهد . بيمه گذار بايد كليه حقايق و اطلاعاتي كه درتصميم بيمه گر موثر است را دراختيار او قراردهد. كتمان حقايق يا اظهارات كاذب عمدي به موجب ماده 12 قانون بيمه موجب ابطال قرارداد بيمه مي باشد. درصورتيكه اظهارات خلاف واقع يا خودداري ازاظهار مطالب ازروي عمد نباشد قرارداد بيمه باطل نمي شود ولي بيمه گر امكان دارد قرارداد را فسخ كند درصورت عدم فسخ نيز پوشش كامل نداشته و نمي تواند خسارت خود را به طور كامل دريافت نمايد. صرف تنظيم پيشنهاد ازطرف بيمه گذار و تسليم آن به بيمه گر براي شركت بيمه هيچ گونه مسئوليتي را ايجاد نمي كند بلكه اين عمل به عنوان ايجاب تلقي شده و بيمه گر بايد قبولي خود را به صدور بيمه نامه يا به هرنحو ديگري به اطلاع بيمه گذار برساند بيمه گر در صورتيكه پيشنهاد كامل تنظيم شده يا به اطلاعات ديگري نياز نداشته باشد مي تواند كارشناس بازديد اوليه خود را براي تهيه اطلاعات اضافي اعزام نمايد ولي بازديد كارشناس بيمه گر نيز وظيفه بيمه گذار را براي اظهارات واقعي را ساقط نمي نمايد به موجب ماده 22 شرايط عمومي در موارد زير قرارداد بيمه باطل بوده و بيمه گذار حقوق خود را ازدست مي‌دهد. كتمان حقايق يااظهارات خلاف واقع عمدي بيمه گذار درپيشنهاد بيمه به نحوي كه موجب كاهش اهميت خطر درنظريه بيمه گر شده باشد. بيمه كردن اموال به ميزاني بيش از ارزش واقعي با قصد تقلب. بيمه مضاعف مورد بيمه درمقابل همان خطر و مدت درنزد بيمه گر ديگر با قصد تقلب . مباشرت يامشاركت درايجاد خسارت عمدي درموضوع بيمه توسط ذي الحقوق. بيمه خطري كه قبلاً تحقق يافته است. اطلاعات مورد نياز بيمه براي ارزيابي ريسك عبارتند از: موضوع بيمه (ساختمان و تاسيسات كارخانه، مجتمع هاي مسكوني، انبار، مغازه، كارگاه) محل و آدرس مورد بيمه نوع ساختمان مورد بيمه (بتوني، فلزي وغيره) نحوه سيم كشي (ارزو ياتوكار) نحوه تأمين برق (برق شهر و ژنراتور درمواقع ضروري) طرز گم كردن، روشنائي و تهيه وساختمان تاسيسات اطفاء حريق و گارد آتشنشاني (آب افشانهاي خودكار، هيدرانت، انواع كپسولهاي آتشنشاني و غيره) اعلام كننده ها و ساير وسايل جلوگيري ازوقوع حادثه فاصله نزديكترين ايستگاه آتشنشاني به محل مورد بيمه، امكان ورود وسايل آتشنشاني شهري، تعداد درها و پنجره هاي خروجي نزديكي و ارتباط مورد بيمه با خطرهاي شديدتر مورد استفاده و اشتعال مورد بيمه مدت فعاليت . مدتي كه مورد بيمه بدون استفاده رها مي گردد. نحوه نگهباني و حفاظت مورد بيمه وضعيت حقوقي و نحوه مديرت تاسيسات آبرساني و طرز تعمير و نگهداري آنها. طرز رعايت مقررات ايمني آيا بيمه گذار بيمه نامه هاي ديگري نيز دارد؟ درصورتيكه بيمه گذار داراي بيمه هاي ديگري است، نزد چه شركتي و براي چه نوع پوششي؟- اگر بيمه گذار بخشي از خطر را نزد شركت ديگري بيمه كرده است براي چه مبلغي و چه مدتي آن قرارداد رامنعقد كرده است؟ آيا مورد بيمه قبلاً دچار خسارت ازنوع خطرهاي مورد تقاضا شده يا نه؟ درصورتيكه جواب مثبت باشد آيا اين خسارت جبران شده به چه ميزان و درچه تاريخي از طرف چه شركتي و براي كدام خطرها؟ اگر خسارت بيمه گذار مردود شده به چه علت بوده است؟ ب) رد پيشنهاد ازطرف شركت بيمه : شركت بيمه كه پيشنهاد صدور بيمه نامه آتش سوزي را ازپيشنهاد دهنده دريافت مي نمايد درصورتيكه صدور آن را بنا به جهتي به نفع خود تشخيص ندهد، مي تواند آن را رد نمايد و يا براي بيمه نامه اي كه نزد او بوده و درزمان تجديد آن را تجديد نكند البته واضح است كه درمورد اول بايدعدم تمايل خود را بصورت بيمه نامه به اطلاع پيشنهاد دهنده برساند ولي درمورد دوم شركت بيمه هيچگونه اجباري نداردكه موضوع را به اطلاع بيمه گذار برساند ولي درعمل بهتراست كه قبل از پايان اعتبار بيمه نامه، بيمه گر عدم تمايل خود براي تجديد آن را به اطلاع بيمه گذار برساند تا او بتواند در هر فرصت مناسب بيمه گر ديگري را جايگزين بيمه گر قبلي نمايد. كارشناسي و بازديد اوليه كارشناسان شركت بيمه معمولاً ريسكهاي صنعتي و توليدي را بازديد كرده و گزارش مي نمايد و درمورد ريسكهاي ساده و كوچك به همان پيشنهاد بيمه و اطلاعاتي كه بيمه گذار درپيشنهاد خود به آنها اشاره كرده اكتفا مي‌كنند. گزارش بازديد براي شركت جهت اتخاذ تصميم براي قبولي يا رد خطر، تعيين نرخ، تعيين ميزان نگهداري و پي بردن به موقعيت و وضعيت موارد بيمه شده و ساختمانها و در صورت وقوع آتش سوزي براي اطلاع از نحوه گسترش و توسعه آن گزارش بازديد ضروري است علاوه براين بعضاً نياز به نقشه ساختمانها و واحدهاي بيمه شده نيز لازم است كه وضعيت و اندازه ساختمانها و نحوه استقرار آنها، ميزان فاصله ساختمانها از يكديگر، نحوه اتصال و ارتباط آنها با يكديگر، نوع ساختمان، نحوه تهويه روشنايي، ارتفاع سقف و غيره رانشان دهد. علاوه بر اطلاعاتي كه به آنها اشاره شد كارشناس تهيه كننده گزارش بايد اطلاعاتي را درمورد خطرهاي رفتارهاي انساني ازجمله نحوه مديريت، نظافت، انضباط و علاقه مندي كاركنان، تجربه پرسنل وميزان تجربه پيشنهاد دهنده و اطلاعاتي درموردسيستمهاي آتشنشاني، تجربه آنها وقدرت مانور و چگونگي تأمين آب را ذكر نموده و در پايان بايد نظر خود رادرمورد خطر مورد بيمه، بيان كرده و درصورت لزوم توصيه هاي ايمني لازم به بيمه گذار جهت تكميل و رفع نقايص توسط شركت بيمه براساس نظريه كارشناس كتباً تهيه و به او اعلام گردد. نحوه تعيين نرخ و محاسبه حق بيمه حق بيمه مابه ازاء تعهدات بيمه گر درمقابل بيمه گذار محسوب مي شود كه ازطرف بيمه گذار به شركت بيمه پرداخت مي شود كه با درنظر گرفتن خطر مورد بيمه براساس سرمايه بيمه شده(درهزار يا درصد) محاسبه مي شود. سرمايه بيمه شده نمايانگر حداكثر تعهد بيمه گر مي باشد . براي محاسبه نرخ بيمه از تعرفه آتش سوزي استفاده مي شود اين تعرفه باتوجه به نوع و طبقه ريسك نوع ساختمان، نحوه اشتغال و ساير عوامل ازجمله تجربه خسارت كه درمورد ريسكهاي به خصوصي ازعوامل مهم تعيين تعرفه است تهيه مي شود درايران تعيين نرخ تعرفه هاي گوناگون براي رشته هاي مختلف فعاليت هاي بيمه اي ازوظايف شورايعالي بيمه مي‌باشد. رعايت نرخهاي موجود درتعرفه ها ازجمله تعرفه آتش سوزي، موضوع آيين نامه شماره 25 مصوب شورايعالي بيمه ازطرف شركتهاي بيمه ايران الزامي است و درصورتيكه براي ريسك يا ريسكهاي خاص نرخي درتعرفه موجود نباشد شركت دريافت كننده پيشنهاد، بايد نرخ مورد نظر خود را به بيمه مركزي ايران اعلام كند و درصورتيكه نرخ پيشنهادي مورد تاييد بيمه مركزي ايران قرارگرفته و به شركت بيمه اعلام شد. آن شركت مي تواند نسبت به صدور بيمه نامه بانرخ تعيين شده اقدام نمايد بيمه مركزي ايران نيز به نوبه خود نرخ مذكور راجهت تصويب به شورايعالي بيمه ارسال مي‌كند. براي تعيين نرخ تك تك ريسكهاي شركت بيمه دريافت كننده پيشنهاد از كارشناس بازديد اوليه خود مي خواهد كه از ريسك پيشنهاد بازديد به عمل آورده و گزارش تهيه نمايد پس از بازديد و تهيه گزارش اداده صدور بيمه آتش سوزي با درنظر گرفتن اطلاعات موجود درگزارش بازديد اوليه نسبت به تعيين نرخ ريسك پيشنهاد تصميم ميگرد. درهر طبقه ريسك و عوامل خاصي بيشتر درميزان نرخ تأثير دارد. مثلاً درتعيين نرخ انبار، نحوه قفسه بندي و انبار كردن كالا، ميزان فاصله و رعايت ظرفيت انبار، بيشتر مدنظر قرارميگيرد ودرمورد كارخانجات صنعتي تعداد ماشينهايي كه درهر سالن به توليد اشتغال دارند ممكن است مهم تلقي شود. درمورد ساختمان، ميزان ريسك پذيري از بيرون ساختمان ازعوامل مهم تلقي ميشود درشهرهاي كوچك و قديمي كه ساختمانها اغلب كهنه و قديمي و معابر تنگ و تردد درآنها به دشوار صورت مي گيرد نرخ بيمه آتش سوزي بالاتراز نرخ بيمه ساختمانهاي چند طبقه صنعتي معمولاً داراي نرخ بالاتري ازساختمانهاي يك طبقه مي‌باشند. تشديد خطرنيز درافزايش نرخ بيمه تأثير عمده اي دارد زيرا اگر ريسك مورد بيمه درمحلي واقع شده باشدكه احتمال سرايت آتش سوزي ازساختمانهاي اطراف موجود باشد نرخ به طور كلي افزايش مي يابد درتئوري اين افزايش بايد متناسب با افزايش احتمال خطر آتش سوزي باشد ولي درعمل اين اكر بسيار مشكل است كه نرخ با توجه به ميزان افزايش خطر ناشي از تراكم ريسك محاسبه و به نرخ اصلي اضافه شود. مثلاً اگر دو ساختمان كه ازهر نظر شبيه به هم و به هم متصل باشند امامورد معرف آنها متفاوت باشد و درقسمتي نيز به وسيله ديوار ازهم جدا باشند اين دو ساختمان را بايد ريسك واحد تلقي كرد ولي صحيح نيست كه نرخ مانند تعرفه اعمال شود بنابراين بايد به طورمناسب افزايش يابد. مشاهده مي شود كه تصميم گيري براي افزايش نرخ كار ساده اي نخواهد بود. براساس حساسيت ريسك موجود و موضوع فعاليت نرخ بيمه آتش سوزي، انفجار و صاعقه براي موارد صنعتي و غير صنعتي به نه طبقه تقسيم ميشوند: طبقه يك 3% درهزار طبقه دو 7% درهزار طبقه سه 1 درهزار طبقه چهار6/1 % درهزار طبقه پنج 2 درهزار طبقه شش 5/2 درهزار طبقه هفت 2/3 درهزار طبقه هشت 7/3 درهزار طبقه نه 2/4 درهزار طبقه خطر لايه يا طبقه خطر پذيري (ريسك) راتوجه به خطرات (حريق، انفجار، صاعقه ) و ريسك پذيري و شدت و تشديد خطر و آمارهاي خسارتي با توجه به موضوع فعاليت مي باشد. طبقه خطر يك ازنظر ريسك خطر بسيار كم خطر بوده و همچنان كه به سمت طبقات بالاتر پيش مي رويم ريسك پذيري هرطبقه بالاتر ميرود. قميت تمام شده در بيمه آتش سوزي ما به ازاء تعهدات بيمه گر حق بيمه اي است كه ازطرف بيمه گذار به شركت بيمه پرداخت مي شود درحقيقت حق بيمه فروش پوشش است كه دربيمه نامه آتش سوزي داده مي شود بنابراين اگر از قيمت فروش، سود بيمه گر كسر شود باقي مانده هزينه تمام شده آتش سوزي مي باشد بخشي از اين هزينه تمام شده مربوط به كارمزد نماينده بوده و بخشي نيز هزينه اداري بيمه گر رامي پوشاند و نهايتاً بخش عمده آن مربوط به تعهدات قرارداد و پرداخت خسارتها ميباشد. همچنين شركتهاي بيمه هيچگاه مانده نهايي حاصل از عمليات خود را پس ازكسر هزينه ها بين سهامداران خود تقسيم نمي نمايند. بلكه علاوه بردرنظر گرفتن ذخايري براي ريسكهاي درجريان، ذخايري براي مواقع بحراني وقوع آتش سوزيهاي بزرگ كه تعادل فعاليت شركت را ممكن است به هم بريزد، منظور مي نمايد. نفع بيمه پذير دراين مورد بايد دربيمه نامه آتش سوزي مشخص شود كه چه چيزي مورد بيمه است ورابطه آن با بيمه گذار چگونه است درحقيقت نفع بيمه پذير بيمه گذار كه بيمه مي شود ، مفهوم نفع بيمه پذيراست كه رابطه بيمه گذار با اموال مورد بيمه طبق قانون مشخص باشد و درصورت تحقق خطر بيمه شده بيمه گذار دچار زيان نشود. خطرات تحت پوشش دربيمه آتش سوزي بيمه آتش سوزي يكي از رشته هاي بيمه هاي اموال است كه درآن خسارت مادي وارده به ساختمانها، تاسيسات، كالا ها و اثاثه جبران مي گردد. خطرهاي اصلي: خطرهاي اصلي اين نوع بيمه شامل آتش سوزي، انفجار و صاعقه مي باشد. آتش سوزي: آتش سوزي عبارت است ازآتشي كه يا ازيك منبع حرارتي كنترل ناپذير سرچشمه گرفته يا منبع حرارتي معين كنترل شده اي را ترك كرده و با نيروي حرارتي خود گسترش و توسعه يافته باشد. انفجار: عبارت از آزاد شدن انرژي با سرعت زياد مي باشد فرق بين احتراق و انفجار مربوط به مقدار انرژي توليدي نمي باشد بلكه مربوط به سرعت توليد است . مثلاً احتراق بنزين 11500 كالري گرم و ماده منفجره تي . ان . تي فقط 2674 كالري گرما اما در 5/1 ثانيه انرژي توليد مي‌كند. به طور كلي انفجار به سه صورت مختلف ممكن است درآيد: انفجار مطلق كه خاص مواد منفجره است. احتراق سريع كه بيشتر مربوط به مخلوط سوختهاي مايع و گاز با هوا مي باشد. يكباره آزاد شدن فشار مايع بسيار متراكم دردرجات حرارت بالاتر از جوش آن مايع. همچنين دو نوع انفجار وجوددارد كه بايد بين آنها تفاوت قائل شد كه عبارتند از: 1-انفجار شيميايي: انفجار شيميايي براثر فعل وانفعالات شيميايي، در درون منبع رخ مي‌دهد ( كه ممكن است فقط به بدنه منبع آسيب بزند يااينكه بدنه را بشكافد و به طور ناگهاني گاز اشتعال پذير خارج شود). 2-انفجار فيزيكي : انفجاري است كه دردرون مخزن يا منبع تحت فشار هوا ، گاز يابخار روي مي‌دهد و بدنه آن براثر هوا، گاز يابخار كه ازداخل به طرف خارج فشار مي آورد و پاره مي شد اين پارگي بايد به قدري بزرگ باشد كه باعث بوجود آمدن تعادل ناگهاني فشار داخل و خارج منبع گردد. بيمه گر فقط خسارتهاي مستقيم ناشي از انفجار را مي پردازد و درمورد خسارتهاي غيرمستقيم تعهدي ندارد. شرايط عمومي بيمه آتش سوزي، ماده 11 تحت عنوان «خسارت و هزينه هاي قابل تأمين » چنين بيان ميكند : اين بيمه نامه خسارت مشروح زير را تأمين مينمايد: 1-خسارت مستقيم ناشي از آتش سوزي، صاعقه و انفجار 2-خسارت و هزينه ناشي از اقدامات لازم كه به منظور جلوگيري ازتوسعه خسارت صورت مي گيرد. همچنين خسارت و هزينه هاي ناشي از نقل مكان ضروري مورد بيمه به منظور نجات آن از خطرهاي بيمه شده اين توضيح لازم است كه درايران، سه خطر آتش سوزي، انفجار و صاعقه تواماً با يك نرخ بيمه مي شوند بنابراين تقدم و تاخر آنها فرقي نمي كند. صاعقه صاعقه عبارتست از تخليه بارالكتريكي بين دو ابر يا بين ابرو زمين براثر القاي دوبار مختلف به وجود مي آيد. منظور از بيمه خطر صاعقه، فقط خسارتهاي وارده بر اثر آتش سوزي ناشي از صاعقه نيست بلكه هدف خسارتهاي مستقيم ناشي از صاعقه بدون تبديل به آتش سوزي است. خسارات مستقيم: اين نوع خسارت ناشي از اثر دما يا انرژي صاعقه است كه درهنگام فرودآمدن صاعقه به زمين ممكن است به ساختمانها و اموال وارد آيد. اگر شيء سرراه صاعقه قرارگيرد و اشتعال پذير هم باشد احتمال دارد براثر دما، آتش سوزي توليد شود صاعقه ممكن است درهنگام فرود آمدن به زمين براثر نيرويي كه دارد موجب شكاف برداشتن يا ترك خوردن ساختمانها و ديوارها شود و شيشه ها را بشكند. اگر صاعقه درمسير خود به اشياء نمدار برخورد كند رطوبت موجود درآن شيء به طور ناگهاني بخار مي شود و توليد انفجار مي‌كند. خسارات غيرمستقيم: اين نوع خسارت ضرور تا هنگام فرود آمدن صاعقه ايجاد نمي شود. خسارتهاي غير مستقيم ممكن است علتهاي مختلف داشته باشد ولي نتيجه همه آنها يكسان است و آن خسارت و زيان وارده به دستگاههاي الكتريكي است. دربيشتر مواقع، به طور ناگهاني بارزياد الكتريكي توليد مي شود و دردستگاههاي الكتريكي اتصالي به وجود مي آورد اين نوع خسارت چون مستقيماً ازصاعقه ناشي نشده، دربيمه صاعقه جبران نمي‌شود. خطرات اضافي بيمه نامه هاي آتش سوزي درصورت موافقت بيمه گر و دريافت حق بيمه اضافي مي توان خطرات ديگري را مضاف بر آنچه تحت عنوان خطرات بيمه شده آمده است بيمه نمود. تأمين خطرات اضافي منوط به صدور الحاقيه ميباشد. ازخطرات اضافي مي توان موارد زير را نام برد: 1-بيمه شكست شيشه اين نوع بيمه نيز يكي از خطرهاي تبعي يا اضافي است كه به همراه يكي از خطرهاي اصلي عمدتاً آتش سوزي به بازار عرضه ميشود. دربرخي كشورها شرايط عمومي شكست شيشه يكنواخت است كه درايران اين نوع بيمه شرايط عمومي ندارد و بيمه گذار و بيمه به طور توافقي عمل مي‌كنند البته اين نوع بيمه شرايط عمومي ندارد و بيمه گذار و بيمه به طور توافقي عمل مي كنند، البته درايران بيمه گذاران اندكي طالب اين نوع بيمه هستند . زيرا چندان شناخته شده نيست.بعيد نيست اين پوشش درآينده به دليل اينكه اكنون درساختمان ها وبرجها ازشيشه هاي بزرگ و گران قيمت بيشتر استفاده مي‌كنند متقاضيان پرشمارتري پيدا كند. شيشه برحسب فرم آن به دونوع شيشه ميان تهي و شيشه سطح (جام) تقسيم مي شود. شيشه هاي ميان تهي نظير بطري، لامپ و ظروف مختلف است كه تحت پوشش بيمه قرار نمي گيرند. شيشه هاي جام به طرق مختلف تهيه مي شوند. حدود پوشش بيمه اي خطر بيمه شده دربيمه شكست شيشه عبارتست از شكست شيشه هاي مذكور در بيمه نامه به استثناي خسارت ناشي ازعمد يا قصور يا غفلت بيمه گذار. 2-بيمه سرقت با شكست حرز: دربيمه سرقت يا دزدي با شكستن حرز شخصيت بيمه گذار تأثير مستقيم درتصميم بيمه گر دارد. بيمه گر علاوه بر شخصيت بيمه گذار، شرايط اقتصادي جامعه ، ميزان بيكاري و منطقه و محل موردبيمه و تعداد سرقتهايي كه واقع شده را در ارزيابي خود ملحوظ مي دارد. سارقان حرفه اي و غير حرفه اي همراه با پيشرفت تكنولوژي از ابزارهاي مناسبي براي خنثي كردن اقدامهاي حافظتي بيمه گذار استفاده مي‌كنند. دربيمه دزدي با شكستن حرز، دزد بايد براي سرقت اعمال معيني انجام دهد تا موانع ورود به محل سرقت را ازبين ببرد و مرتكب سرقت شود. اين نوع سرقت، سرقتي است كه بيمه گر خسارت آن را جبران مي‌كند. خسارتهاي مشمول بيمه در بيمه سرقت ارزش اشياي سرقت شده ارزش اشياي خراب شده كم شدن ارزش اشياي خراب شده (قابل استفاده پس از تعمير) استثناآت بيمه دزدي : سرقت درزمان جنگ، اغتشاشهاي داخلي، اعتصاب و خسارتهاي ناشي از انفجار، سيل و زلزله سرقتهايي كه عمدتاً به كمك شخصي يا اشخاصي كه با بيمه گذار دريك محل زندگي مشترك دارند صورت گيرد. بيمه طوفان يكي ديگر از خطرهاي اضافي كه معمولاً همراه با بيمه نامه آتش سوزي به بيمه گذار عرضه مي شود بيمه طوفان است. طوفان بايد درشرايط عمومي بيمه طوفان تعريف شده باشد. طبق علم هواشناسي، طوفان عبارت است از نوع مخصوصي ازحركت هوا با سرعت معين. تأمين بيمه گر در بيمه طوفان شامل موارد زيراست: خسارات مستقيم ناشي از طوفان: بيمه گر خسارات وارده را در صورتي كه مستقيماً ناشي از طوفان درموارد زيرباشد جبران مي‌كند: - اثرمستقيم طوفان براثر افتادن درخت يا خراب شدن قسمتي ازساختمان يا اشياي ديگر روي مورد بيمه ياساختماني كه اشياي بيمه شده درآن قراردارند. خسارتهاي بعدي از طوفان : خسارتهاي بعد از طوفان خسارتهايي هستند كه درنتيجه طوفان وارد مي شوند واجتناب ناپذيرند. اين خسارتها براثر طوفان به ساختمان يا اشياي موجود درآن وارد مي شود(مانند شكستن شيشه سالن كارخانه براثر طوفان ورود باران و گل ولاي درهنگام شب ازمحفظه شيشه شكسته) خسارتهاي فرعي: تحت عنوان خسارتهاي فرعي خسارتهايي جبران مي شود كه ناشي از جذاب كردن ساختمان بيمه شده و قفل مكانهاي ضروري بعد ازطوفان ياخسارتهاي مستقيم ناشي از طوفان كه ممكن اشيايي مفقود شوند. بيمه ضايعات ضايعات ناشي از باران، ذوب برف و تركيدن لوله هاي شبكه آبرساني و يا فاضلاب اين پوشش اضافي نيز تحت بيمه آبديدگي ارايه مي شود.دراين حالت خسارات ناشي از باران يا ذوب برف يا تگرگ درمحل مورد بيمه مشروط براينكه آب ازطريق بام يا گرفتگي لوله ها نفوذ كرده باشد. در تعهد بيمه گر است همچنين خسارتهاي ناشي از تركيدن لوله هاي آب يا فاضلاب يا سرريزشدن آب از منبع آب ، توسط بيمه گر جبران مي شود. لازم به ذكر است كه درچنين مواردي بيمه گر هزينه بازسازي ساختمان و نقاشي آنرا مي پردازد و معمولاً هزينه خود لوله پرداخت ميشود. بيمه سيل براساس تعاريفي كه دربيمه نامه هاي شركت هاي بيمه آورده شده سيل به معناي طغيان رودخانه و جريانهاي ناگهاني آبهاي سطحي درخارج از مسير طبيعي خود مي باشد كه به علت ريزش باران و يا برف ايجاد مي شود. معمولاً پوشش اضافي خطر سيل را درموارديكه كه امكان بروز آن وجود داشته باشد، خريداري مي‌كنند . البته دربيمه سيل برخي ازخسارتها و هزينه ها ازتعهد بيمه گر خارج مي شود كه ازآن جمله هزينه تخليه، تعميرو پاكسازي مسيرهاي آب مي شد درهر حالت ملاك تعيين اينكه سيل ايجاد شده ياخير اعلام نظر مرجع ذيربط مي باشد، به عنوان مثال بالا آمدن يا پيش آمدگي دريا سيل تلقي نمي شود. بيمه زلزله باخريد بيمه نامه زلزله كليه خساراتي كه مستقيماً دراثر زلزله ، آتش سوزي ناشي از آن بروز نموده باشد تحت پوشش قرار مي گيرد. اگر ظرف مدت 48 ساعت چند مورد زلزله اتفاق بيفتد و موجب بروز خسارت شود همه آنها يك حادثه تلقي مي شود و چندين حادثه تلقي نمي گردند. تفاوت اين موضوع دراينجاست كه اگر هر كدام يك حادثه جداگانه تلقي شوند بابت هريك ازآنها يك فرانشيز ازخسارت كسر مي شود اما اگر زلزه هاي رويداده ظرف مدتي معيني يك حادثه تلقي شود فقط يكبار فرانشيز كسر مي گردد. براي بيمه ساختمان ها درمقابل زلزله دركشور ما ساختمانها را براساس نوع سازه آن به 5 گروه تقسيم كرده اند كه عبارتند از: ساختمانهاي سنتي و گلي، آجري و داراي اسكلت فلزي و بتوني و ساختمانهايي كه با رعايت استاندارهاي آيين نامه ساختمانهاي مقاوم درمقابل زلزله يا آيين نامه 2800 وزارت مسكن و شهرسازي ساخته شده واز طرف ديگر شهرهاي كشور نيز به 5 گروه براساس سوابق زلزله خيزي آنها تقسيم شده اند كه بالاترين نرخ را گروه پنج دارد و شامل تهران و تعداد زيادي ازشهرهاي مهم كشور مي شود. هرچه استحكام ساختمان بيشتر باشد نرخ بيمه زلزله كمتر خواهد بود. دربيمه نامه هاي صنعتي 15% مبلغ بيمه شده از هر خسارت به عنوان فرانشيز كسر مي گردد و اين مقدار دربيمه نامه هاي مسكوني و غيرصنعتي 1% مبلغ بيمه شده مي باشد . بيمه سقوط هواپيما اين بيمه راميتوان همانند ساير خطرهاي اضافي به بيمه نامه استاندارد آتش سوزي درمقابل پرداخت حق بيمه متناسب با ريسك اضافه كرد. تعهد بيمه گر، جبران خسارتهاي وارده ناشي از سقوط هواپيما يا پرتاب اشياء يا قطعاتي ازهواپيماست. خسارتهاي ناشي از امواج صوتي هواپيماهايي كه با سرعت صوت يا مافوق صوت پرواز مي كنند استثناست. بايد خاطر نشان شود كه هرگونه خسارت آتش سوزي ناشي ازسقوط هواپيما يا اشيايي ازآن جمله تعهدات بيمه گر آتش سوزي است و دامنه شمول پوشش بيمه سقوط هواپيما محدود به خسارتهايي است كه منجر به آتش سوزي نشود. درصورتي كه مالك يا بهره بردار هواپيما درمقابل خسارتهاي وارده حق رجوع به مالك يابهره بردار را دارد. اگر خسارت بيمه گذار را بيمه گر جبران كند براساس اصل جانشيني اين حق تاميزاني كه خسارت پرداخت شده به بيمه گر منتقل مي شود. انواع بيمه هاي آتش سوزي -اماكني كه تحت پوشش بيمه آتش سوزي قرار ميگيرند به سه دسته واحدهاي صنعتي و كارگاهي، واحدهاي صنعتي و واحدهاي مسكوني تقسيم مي گردند. واحد هاي صنعتي و كارگاهي شامل كليه كارخانه ها و كارگاههاي فعال درزمينه هاي نساجي، الكترونيك، صنايع سنگين و سبك، لاستيك سازي، خوروسازي، واگن سازي صنايع شيمياي، چاپ، كاغذ سازي، صنايع چوبي، پتروشيمي، نيروگاهي، پالايشگاهي و … مي باشد. واحدهاي غيرصنعتي واحدهاي خدماتي ، اداري، آموزشي، بيمارستاني، تعميرگاهها، فروشگاهها، انبارها، آزمايشگاهها، هتل ها ورستوران ها … را شامل مي شود. واحدهاي مسكوني شامل ساختمانهاي ويلايي، آپارتمان ها و منازل مسكوني مي باشد. بيمه گر بايد نوع بيمه نامه (صنعتي، غيرصنعتي، مسكوني) دربيمه نامه آتش سوزي عمومي مشخصاً ذكر نمايد. بيمه منازل مسكوني بيمه ايران براي منازل مسكوني بيمه نامه هاي متنوع ازنظر خطرهاي بيمه شده و تعهدات مالي به شرح زير بيمه گذاران ارائه مي نمايد: الف) بيمه نامه طرح جامع خانه و خانواده دراين طرح علاوه بر خطرهاي آتش سوزي، انفجار، صاعقه و سيل موارد زير نيز تحت پوشش قرار مي گيرد: اثاثيه منزل در مقابل سرقت بيمه مي شود. جبران غرامت ناشي از نقص عضو و فوت براثر هريك ازحوادث فوق مورد تعهد بيمه است. مسئوليت صاحبخانه بر اثر حوادث آتش سوزي و انفجار دربرابر همسايگان و اشخاص ثالث بيمه مي گردد. هزينه اسكان موقت صاحبخانه تا بازسازي كامل منازل بيمه شده كه براثر آتش سوزي، انفجار صاعقه وسيل آسيب ديده باشد پرداخت خواهد گرديد. تعهد شركت بيمه دربرابر كليه حوادث فوق حداقل حدود -/000/000/120 ريال وحداكثر -/000/000/200/1 ريال مي باشد و حداقل حق بيمه 000/90 ريال و حداكثر آن -/000/900 ريال درسال خواهد بود. ب) طرح همگاني بيمه منازل مسكوني دراين نوع بيمه منازل، مسكوني دربرابر آتش سوزي، انفجار، صاعقه و سيل پوشش داده مي شود: حداقل سرمايه -/000/000/15 ريال باحق بيمه سالانه -/500/7 ريال. حداكثر سرمايه -/000/000/150 ريال با حق بيمه سالانه -/000/75 ريال مي باشد. دراين طرح سرمايه و حدود تعهدات شركت بيمه در8 طبقه تقسيم بندي گرديده است كه بيمه گذار با توجه به ارزش ساختمان و اموال و اثاثه خود يكي از آنها را انتخاب مي نمايد. ج) بيمه نامه عادي آتش سوزي منازل مسكوني دراين بيمه نامه ساختمان و اثاثيه منزل مسكوني باتوجه به ارزش واقعي آنها درمقابل خطرهاي اصلي (حريق، انفجار و صاعقه) و خطرات تبعي كه به آنها اشاره گرديده بيمه شوند. دراين بيمه حق بيمه سالانه بستگي به ارزش ساختمان و اثاثيه و خطرهاي بيمه شده خواهد داشت. د) بيمه آتش سوزي واحدهاي صنفي يكي ازطرحهاي مردمي و فراگير بيمه ايران طرح همگاني واحدهاي صنفي غير صنفي مي باشد دراين طرح فراگير كاركنان و نمايندگان بيمه ايران به محل كار كسب مراجعه و درمحل ساختمان و اموال و اثاثه آنان را بيمه مي نمايند. به منظور سهولت درصدور بيمه نامه، دراين طرح بيمه اي تعهدات و سرمايه مورد بيمه طبقه بندي شده و حداقل پوشش بيمه اي -/000/000/50 ريال و حداكثر -/000/000/100 ريال مي باشد. بيمه تمام خطر بيمه تمام خطر، وسيع تر پوشش بيمه اي را دربيمه اموال عرضه مي دارد. اين بيمه هرگونه خسارت اتفاقي به هر علت از جمله آتش سوزي را جبران مي‌كند. براي بيمه نامه تمام خطر شرايط استانداري وجود ندارد. شركتهاي بيمه ازشرايط و انواع بيمه نامه هاي مختلف استفاده مي‌كنند . نبايد تصور شود كه بيمه تمام خطر همه خسارتها راجبران مي‌كند . بلكه اين بيمه نيز استثناآتي به شرح زير دارد: جنگ مواد راديواكتيو انرژي هسته اي امواج صوتي شورش، اغتشاش و جنگ داخلي زلزله و آتشفشان تاخير، ضبط و توقيف با تصميم مقامات گمرگي يا ساير مراجع ذيصلاح استهلاك خسارتهاي ناشي از نفوذ حشرات و حيوانات موذي بيمه نامه آتش سوزي برمبناي اولين خسارت ازاين نوع بيمه نامه هاي درمواردي استفاده مي شود كه محاسبه ارزش و قيمت اموال بيمه شده امكان پذير نباشد و يا آنكه بيمه گذار پيش بيني كند كه امكان وقوع خسارت كلي و ازبين رفتن كل اموال بيمه شده وجود ندارد. درچنين حالتي معمولاً بيمه نامه براساس فرست لاست صادر مي شود. براي اين منظور بايد حداكثر خسارت ممكن محاسبه شود و منظور از اين حالتي است كه آتش سوزي اتفاق افتاده است وهيچيك ازسيستمهاي اطفاي حريق عمل نكرده و نهايتاً خود به خود خاموش شده باشد. هنگام صدور بيمه نامه معمولاً براي بيمه گر سقف تعهدي درنظر گرفته مي شود (مثلاً 70% ارزش كل بيمه) اما حق بيمه براساس 100% ارزش كل بيمه محاسبه مي شود. متقابلاً بيمه گر نيز درصدي از حق بيمه رابه بيمه گر خود تخفيف مي‌دهد. مثال: نرخ 2 درهزار 20% تخفيف ارزش كل -/000/000/000/1000 ريال سقف تعهد بيمه گر-/000/000/000/700 ريال كل حق بيمه تخفيف حق بيمه اي كه بايد پرداخت شود. بيمه مشترك يكي ديگر از روشهاي صدور بيمه نامه هاي اموال صدور بيمه به صورت مشترك است. دراين بيمه، چند بيمه گر مورد بيمه اي را به طور مشترك بيمه مي‌كنند. تعهد هربيمه گر درصد مشخصي است كه براساس توافق طرفين تعيين مي گردد بيمه گري كه درصدي ازريسك را قبول كرده درصورت وقوع خسارت نيز به همان نسبت مسئول جبران خسارت وارده است. دربيمه مشترك معمولاً بيمه گري كه بيشترين سهم را دارد بيمه گر راهبر تعيين مي شود كه وظيفه تنظيم قراردادهاي بيمه، رسيدگي به خسارتها وساير امور را به عهده ميگيرد. اما درهر صورت ساير بيمه گران نيز مي توانند دراين زمينه دخالت و مشاركت داشته باشند و معمولاً هر بيمه گر به نسبت سهم خود بيمه نامه اي صادر كرده و به درصد تعهد خود به بيمه گران ديگر اشاره مي‌كند. بيمه مشترك بيشتر براي مواردي است كه سرمايه بيمه بسياربزرگ است و يك شركت بيمه به تنهايي نمي تواند آن را بيمه كرده وتعهد خسارت را بپردازد. بيمه نامه اظهار نامه اي يكي از روشهاي صدور بيمه نامه هاي آتش سوزي صدور آن به شكل اظهار نامه اي است. اين نوع ازبيمه ها معمولاً براي انبارها صادر مي شود. دربيمه نامه اظهار نامه اي بيمه گر براساس حداكثر موجودي انبار بيمه گذار درسال قبل يا حداكثر برآوردي بيمه گذار نرخ حق بيمه را محاسبه مي‌كند كه اصطلاحاً به آن حق بيمه اوليه گفته مي شود و 75 درصد آن به عنوان علي الحساب ازبيمه گذار اخذ مي گردد. پس از آن بيمه گذار موظف است كه موجودي هرماه انبار را تا 15 ماه بعد به بيمه گذار اعلام كند. براين اساس بيمه گذار بايد 12 اظهارنامه براي بيمه گر ارسال كند. بيمه گر پس از دريافت كليه اظهار نامه ها ميانگين آنها را بدست آورده ودر نرخ بيمه ضرب مي‌كند. دراين حالت حق بيمه واقعي مشخص مي شود اگر حق بيمه واقعي ازحق بيمه علي الحساب كمتر باشد بيمه گر مبلغ اضافه دريافتي رابه بيمه گذار برمي گرداند و اگر بيشتر باشد بيمه گذار مابقي را به بيمه گر مي‌دهد. لازم به ذكراست كه درهرحالت حداقل حق بيمه از 50 درصد حق بيمه كل كمتر نخواهدبود. ضمناً چنانچه بيمه گذار دريك ماه موجودي را به موقع اعلام نكند، بيمه گر ممكن است براي آن ماه حداكثر موجودي يا موجودي ماه قبل را درنظر بگيرد. درهر صورت بيمه نامه اظهار نامه اي ازيك طرف مانع كم بيمه شدن مي شود واز طرف ديگر بيمه گذار نيزحق بيمه بي جهت به بيمه گر نمي پردازد. خسارت آتش سوزي تعهد بيمه گر براي پراخت خسارت آتش سوزي درصورتيكه شيء بيمه شده به ارزش واقعي بيمه شده و درلحظه خسارت نيز همان ارزش را داشته باشد عبارتست از مابه التفاوت ارزش اموال درلحظه قبل ازوقوع حادثه با ارزش آن بلا فاصله بعد از وقوع حادثه منجر به خسارت درصورتيكه اموال به ارزش واقعي بيمه نشده باشند قاعده نسبي اعمال مي گردد. قاعده نسبي براي تك تك اموال با مقايسه سرمايه بيمه شده با ارزش واقعي آنها اعمال مي گردد دربرخي موارد تعهد بيمه گر تعويض يا تعمير به جاي پرداخت خسارت نقدي است كه بايد طبق مفاد قرارداد انجام شود. الف-پرداخت خسارت : شركتهاي بيمه اغلب با استخدام متخصصين، كارشناسان و آرشيتكتها ازخدمات ارزيابان و كارشناسان مستقل براي تعيين ميزان خسارت استفاده مي نمايند. تنها شركتهاي كوچك و يا در شركتهاي بزرگ خسارات جزئي توسط اداره خسارت تعيين و تسويه مي گردد. كارشناس ارزياب خسارت پس از اولين بازديد خود گزارش مقدماتي همراه با برآورد خسارت براي بيمه گر ارسال مي دارد پس ازتكميل گزارش تعيين ميزان قطعي، گزارش نهايي جهت تسويه خسارت به بيمه گر تسليم مي شود. هرگاه درمورد مبلغ خسارت بيمه گر و بيمه گذار نتوانند از طريق سازش به توافق برسند، موضوع به داوري ارجاع مي شود و درمورد ساير اختلافات و ميزان خسارت كه راي داوري هم مورد قبول طرفين نباشد تصميم نهايي بادادگاه و ميزان خسارت كه راي داوري هم مورد قبول طرفين نباشد تصميم نهايي بادادگاه خواهد بود البته دراغلب موارد اختلافات ازطريق سازش برطرف مي گردد. درموارد خاص ممكن است بيمه گر به منظور جلوگيري ازخدشه دار شدن افكار عمومي، غليرغم عدم شمول بيمه خسارت ارفاقي پرداخت كند. و در صورتيكه ناشي مقصر حادثه منجر به خسارت باشد دراين صورت هنگام تسويه خسارت بيمه گذار براساس اصل جانشيني يا قائم مقامي با امضاي فرم خاصي كه بدين منظور تهيه شده است كليه حقوق خود را به بيمه گر واگذاري مي نمايد درصورت تاييد كارشناسان اگر مبلغ درخواستي ازطرف زيان ديده معقول باشد شركت بلافاصله چك خسارت را صادر و به زيان ديده تحويل مي‌دهد و در صورتيكه مبلغ درخواستي بيمه گذار بيشتر باشد دراين مورد بيمه گر موضوع را با خسارت ديده درميان گذاشته و پس از مذاكره و رسيدن به توافق خسارت پرداخت ميشود و بيمه گذار دريافت كننده خسارت نيز زيرفرمي راامضا مي‌كند كه خسارت خود را كامل دريافت كرده است درمواردي كه خسارت وارده شديد باشد شركت بيمه بلافاصله يك كارشناس مستقل يا موسسه كارشناسي راجهت ارزيابي خسارت تعيين مي نمايد و اين كارشناس فتوكپي از بيمه نامه يابيمه نامه هاي مورد خسارت راتهيه كرده و دراولين فرصت به محل خسارت ديده جهت بازديد و كارشناسي مراجعه مي‌كند. اين محل او را قادر مي سازد تا ضمن پي بردن به علت آتش سوزي برآوردي ازميزان بازيافتي به عمل آورد و ترتيبي براي حفظ آنها اتخاذ نمايد. كارشناس پس از بازديد اوليه ميزان تخميني خسارت را طي گزارش به اطلاع بيمه گر رسانيده و فرم اعلام خسارت راتكميل مي نمايد و پس از روشن شدن كليه اطلاعات خسارت گزارش قطعي خسارت را براي بيمه گر تهيه مي‌كند اگر خسارت به ساختمان وارد شده باشد بايد برآورد ميزان خسارت توسط متخصصين سازنده ساختمان به عمل آيد وهزينه تعمير و بازسازي آن تعيين شود. اگر خسارت به محتويات ساختمان وارد آمده باشد ازآنجايي كه اقلام خسارت ديده ممكن است به صدها قلم برسد بنابراين ممكن است برآردن خسارت مدتها طول بكشد تا ميزان دقيق آن تعيين گردد. پس از آنكه ميزان دقيق خسارت براساس شرايط و مفاد بيمه نامه تعيين گرديد و درمورد مبلغ خسارت بين كارشناس تعيين خسارت و بيمه گذار خسارت ديده توافق به عمل آمد گذارشي مبني بر ميزان دقيق خسارت به شركت بيمه ازطرف كارشناس ارسال مي شود و درصورتيكه مورد توافق بيمه گر واقع شد، خسارت زيان ديده پرداخت شده و فرم تسويه خسارت ازطرف او امضا مي شود و هزينه هاي كارشناسي به عهده بيمه گر خواهد بود. البته بيمه گذار زيان ديده نيز متعهد پرداخت هزينه هايي است كه دررابطه با تعيين خسارت ازطرف او صورت مي گيرد. درصورتيكه اموال خسارت ديده توسط چندين بيمه نامه پوشش داشته باشد و يا داراي يك بيمه نامه بوده ولي نزد چند شركت بيمه به طور مشاركت پوشش داشته باشد دراينصورت كليه شركتهاي بيمه بايد به نسبت سهم خود از خسارت آن را بپردازد دراين حالت مراحل پرداخت خسارت بدين صورت است كه شركت بيمه اي كه داراي بالاترين تعهدات است كارشناس خسارت را تعيين مي‌كند و پس از بازديد و تعيين ميزان دقيق خسارت گزارش خود رابراي كليه شركتهاي ذينفع تقسيم كرده و براي شركت بيمه اي كه داراي بالاترين تعهدات است ارسال مي نمايد كه پس از تاييد او جهت پرداخت سهم هريك از شركتهاي بيمه به آنها اعلام مي گردد كه خسارت رابپردازند. درصورتيكه شخص ثالثي مسئول حادثه باشد بيمه گذار خسارت ديده به ميزان كل خسارت و ياهر ميزاني كه دريافت كرده شركت ياشركتهاي بيمه پرداخت كننده خسارت را با امضاء سندي جانشين خود مي‌كند. ب) حدود تعهدات بيمه گر درصورت وقوع حادثه وارزيابي خسارت شرط تأمين خسارت وارده به بيمه گذار اين است كه خسارت بايد دراثر مستقيم وقوع خطرهاي بيمه شده توليد شده باشد به موجب ماده A قانون بيمه ( مسئوليت بيمه گر عبارتست از تفاوت مالي بيمه شده بلافاصله قبل ازوقوع حادثه با قيمت باقيمانده آن بلافاصله بعد از حادثه درصورتيكه به ارزش واقعي بيمه شده باشد، اگر به كمتر از قيمت واقعي بيمه شده باشد بيمه گر فقط به تناسب مبلغي كه بيمه كرده با قيمت واقعي مسئول خسارت خواهد بود.) خسارت به پول نقد پرداخت خواهد شد مگر اينكه حق تعمير و تعويض براي بيمه گر درسند بيمه پيش بيني شده باشد. دراين صورت بيمه گر ملزم است موضوع بيمه را درمدتي كه عرفاً‌ كمتر ازآن نمي شود تعمير كرده يا عوض آن را تهيه و تحويل نمايد. حدود تعهدات بيمه گر را ماده 21 قانون بيمه و مواد 24 الي 27 شرايط عمومي بيمه آتش سوزي معين كرده است. به موجب ماده 21 قانون بيمه، خسارت وارده از حريق كه بيمه گر مسئول آن است عبارست از: خسارت وارده به موضوع بيمه از حريق «اگر چه حريق درنزديكي آن واقع شده باشد» ولي درشرايط عمومي صحبتي از آن نيست و بدليل امكانات تأمين خسارت ازطرف بيمه گر محدود شده است . هرخسارت يانزول قيمت وارده به اموال از آب يا هردليل ديگري كه براي خاموش كردن آتش بكار برده شده است. تلف شدن يامعيوب شدن مال درموقع نجات دادن آن از حريق خسارت وارده به اموال بيمه شده درنتيجه خراب كردن كلي يا جزئي. بنابراين براي جلوگيري ازسرايت يا توسعه حريق به موجب ماده 26 شرايط عمومي: «بيمه گر مكلف است حداكثر ظرف مدت 4 هفته پس از دريافت كليه اسناد و مداركي كه بتواند بوسيله آنها حدود مسئوليت خود وميزان خسارت وارده را تشخيص دهد اقدام به دستور و پرداخت نمايد.» درصورتيكه حادثه منجر به خسارت دراثر تقصير بيمه گذار يا قائم مقام وي روي داده باشد و يا به وظايف خود مندرج درماده 23 شرايط عمومي عمل نكرده و درنتيجه ميزان خسارت افزايش يافته باشد بيمه گر مي تواند خسارت راكمتر جبران نمايد(ماده 27 شرايط عمومي) به موجب ماده 19 قانون بيمه و 25 شرايط عمومي بيمه گر مي تواند اموال خسارت ديده و نجات داده شده راتصاحب، تعمير و يا تعويض نمايد. دراينصورت تعمير يا تعويض اموال مورد بيمه خسارت ديده توسط بيمه گر مي بايستي ظرف مدتي كه عرفاً كمتر ازآن مقدور نباشد انجام پذيرفت. قيمت واقعي مورد بيمه درزمان بروز خسارت براين اساس كه بيمه را نبايد وسيله انتفاع قراردارد محاسبه خواهدشد. درهر صورت حداكثر مسئوليت بيمه گذار ازمبلغ بيمه تجاوز نخواهد كرد. منابع: جباري، غلامحسين، مؤسسات بيمه دستباز، هادي، اصول بيمه شيباني، احمد‌علي، كليات علم بيمه صالحپور، علي، موانع موجود در توسعه بيمه‌هاي آتش‌سوزي، پايان‌نامه كارشناسي ارشد. كريمي، آيت‌ بيمه اتكايي، بيمه‌هاي غيرزندگي كريمي، آيت بيمه اموال و مسئولين ج دوم كريمي، آيت، بيمه آتش سوزي كريمي، آيت‌، كليات بيمه گزارش آمار و عملكرد شركتهاي بيمه ايران سال 1380 گزارش آمار و عملكرد شركتهاي بيمه ايران سال 1382