تحقیق نقش عاشورا در پيروزي انقلاب اسلامي (docx) 15 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 15 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

نقش عاشورا در پيروزي انقلاب اسلامي چكيده : بي ترديد ؛ قیام حضرت اباعبدالله الحسین(علیه السلام) در روز 10 محرم سال 61 هجری ماهیتی ضدظلم و استکبار ستیز داشت و در هيمن راستا، تفكر شیعي و شیعیان نیز در گذر زمان همواره در برابر ظالمان قرار داشته و حکومت های جور را برنتابیده اند.تاریخ معاصر نیز شاهد نقش تعیین کننده محرم و قيام عاشورا در جنبش های اصیل مردمی است که مصداق کامل بروز و ظهور این تاثیر را در انقلاب اسلامی مشاهده می کنیم و در شعارهاي مردم نظير( نهضت ما حسینی است و رهبر ما خمینی است) به طور شفاف بر این امر تکیه و تاکید مي شد.از طرفي عدالت گرايي در تمام شئونات اجتماعي فلسفه و غايت تحقق انقلاب اسلامي و محقق شدن جامعه اسلامي و تمدن اسلامي بر پايه ارزش هاي منطبق بر فطرت عدالت خواه انسان، هدف بزرگ انقلاب اسلامي است.انقلاب اسلامي تحولي بسيار بزرگ در قرون و اعصار اخير و انفجار نور و تبلور وعده الهي “يخرجهم من الظلمات الي النور” (1) و بشارت دهنده پيام معنويت و حيات طيبه براي انسان تشنه عدالت است.اين انقلاب عظيم بعد از گذشت سه دهه از حيات طيبه آن كارآمدي خود را اثبات نموده و تاثيرات عميق اجتماعي و تاريخي از خود به جاي گذاشته و در آستانه ورود به دهه چهارم با هدف گذاري آينده نگرانه مقام معظم رهبري تحت عنوان "دهه پيشرفت و عدالت" مسيري نو و نوراني براي مردم ايران و كل بشريت تعريف نموده و سريع و شتابان به سمت فتح قله هاي جديد و اهداف و آرمان هاي مقدس در حركت است.نقطه عطف اين پيدايش و ظهور قدرتمند و حركت سريع رو به جلو در مسير عدالت همه جانبه به دليل آن است كه اين انقلاب از يكسو ريشه در عاشورا و حماسه حسيني و از سوي ديگر چشم به عصر ظهور دارد و منتظر جامعه مهدوي است.در واقع انقلاب اسلامي به عنوان حلقه واسطه ميان مكتب عاشورا و فرهنگ انتظار عمل مي نمايد و با الهام از حماسه عظيم عاشورا، پاي در جاده انتظار و حركت به سمت جامعه عدالت مهدوي دارد و در پي زمينه سازي براي تحقق آرمان و آرزوي بزرگ و وعده حتمي الهي است.بر اساس آنچه به اختصار ذكر شد هدف از نگارش اين سطور؛ بررسي فرآيندي عدالت خواهانه به عنوان عظيم ترين انقلاب بشري در قرن بيستم است كه طي آن انقلاب عظيم اسلامي ايران با نام مقدس حضرت ابا عبدالله الحسين( عليه السلام) آغاز مي شود وتداوم و رشد آن با نام مبارك حضرت ولي عصر( ارواحنا فداه) براي نيل به "پيشرفت و عدالت و اقعي" ميسر است . مقدمه از ابتداي خلقت حضرت آدم (عليه السلام ) و تمرد و سرپيچي شيطان (2) از دستور الهي دو جبهه حق و باطل به سرپرستي خداي متعال و طاغوت شكل گرفته است، قرآن كريم در “آيه الكرسي” به وجود اين دو جبهه تصريح نموده و خداي متعال و مومنان را در يك جبهه و طاغوت و كافران را در جبهه مقابل جاي مي دهد (3)در اين آيه شريفه به آثار و پيامدهاي اين دو سرپرستي نيز اشاره مي گردد كه محصول ولايت خداي متعال و جبهه حق را نور و سعادت و محصول ولايت طاغوت و كفر را ظلمت و شقاوت معرفي مي نمايد.اين درگيري محدود به عرصه ها و حوزه هاي خاص نمي باشد و وسعت و دامنه آن تمام تاريخ را پوشانده است. اين رويارويي دائمي است و از ابتداي خلقت انسان تا برپايي حكومت جهاني عدالت و محو باطل ادامه خواهد داشت.با اين نگاه نهضت عظيم عاشورا و انقلاب اسلامي ايران و قيام حضرت مهدي(عجل الله تعالي فرجه الشريف ) سه مقطع از درگيري تاريخي جبهه حق عليه باطل است كه هر سه حركت داراي هدفي مشترك كه همانا "عدات خواهي و عدالت گستري" است، مي باشند.در اين گذار؛ نهضت عاشورا سنگين ترين و خونين ترين نبرد مقدس در اين درگيري دائمي است كه براي اقامه حق و عدالت ؛ برپا شده و همواره محور و الگو و الهام بخش مبارزات جبهه حق عليه باطل بوده است.انقلاب عظيم اسلامي نيز پرچمدار جبهه حق در مقطع زماني ظهور مدرنيته و حاكميت و سيطره كامل تمدن مادي و هجوم همه جانبه آن به دين، ارزش ها و اعتقادات و طرد و انزواي دين و دينداران از عرصه هاي حيات اجتماعي بشر بود.اين انقلاب با انگيزه هاي الهي و ايماني و تلاش براي آزادي جامعه خود و مسلمين و در نهايت كل بشريت از يوغ بندگي تمدن مادي و مقابله با اهداف توسعه طلبانه آنان براي برقراري عدالت جهاني آغازشد.انقلاب و ظهور حضرت مهدي - عليه السلام - نيز به تعبير استاد شهيد مرتضي مطهري؛ حلقه اي است از حلقات مبارزه اهل حق و اهل باطل كه به پيروزي نهايي اهل حق منتهي مي شود و قيام حضرت آخرين حلقه از مجموعه حلقه ها مبارزات حق و باطل است كه از آغاز حركت هاي عدالت خواهانه جهان بر پا بوده و مهدي موعود (عجل الله تعالي فرجه الشريف) تحقق بخش ايده آل همه انبيا و اوليا و مردان مبارزه در راه حق است.(4) عاشورا؛ نهضت عدالت خواهي بي ترديد جايگاه‌ عدالت‌ در فرهنگ‌ و مكتب‌ اسلام‌ چنان‌ بالا و والاست‌ كه‌ مولاي‌ متقيان‌علي‌ (عليه السلام) جان‌ شريف‌ و عزيز خويش‌ را فداي‌ آن‌ نمود؛ چرا كه‌ فطرت‌ همة‌ انسان‌ها خواهان‌ عدالت‌ است‌ و از ظلم‌ و بيداد، تنفر دارد. رسول‌ گرامي‌ اسلام‌ و ائمه‌ معصومين‌ (عليها سلام)،تماماً به‌ دنبال‌ اجراي‌ عدالت‌ در جوامع‌ اسلامي‌ بودند و براي‌ احياي‌ عدالت‌، تا آخرين‌لحظات‌ عمرشان‌، فداكاري‌ نمودند و اين‌ همه‌ از عظمت‌ و جايگاه‌ والاي‌ عدالت‌ خبرمي‌دهد.در همين راستا، مؤلفة‌ عزت‌آفرين‌ در حيات‌ امام‌ حسين‌ (عليه السلام) "اجراي‌ عدالت‌" است‌ و امام در روز عاشورا، يكي‌ از اهداف‌ بلندش‌، احياي‌ عدالت‌ و از بين‌بردن‌ ظلم‌ و ستم‌ بني‌اميه‌ بود. خلفاي‌ بني‌اميه‌، با روش‌ ظالمانه‌ و ستمگرانة‌ خود، جامعه‌اسلامي‌ را به‌ سقوط‌ انساني‌ و اخلاقي‌، سوق‌ داده‌ بودند و براي‌ مردم‌، ارزشي‌ نمي‌شناختند.از ديدگاه امام حسين(عليه السلام) عدالت و اقامه آن، از شرايط و وظايف بسيار مهم براى حاكم اسلامى است.حركت امام‏حسین(ع) و قیام عاشورا بر پایه عدالت پايه ريزي شد و امام(ع) نامه‏ای به بزرگان كوفه نوشت و تكلیف و مشخصه امام راستین را حكومت طبق قرآن و قیام به قسط و حق بر شمرد: «فَلَعَمْری مَا الْإمامُ إلَّا الْحاكِمُ بِالْكِتابِ، الْقائِمُ بِالْقِسْطِ». در سخن دیگر، حركت خویش را برای اقامه عدل و رفع ظلم از مظلومان و ایمنی یافتن بندگان خدا یاد كرد: «وَیَأْمَن الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبادِكَ (5) در زیارت اباعبدالله الحسین(ع) نيز می‏خوانیم: «شهادت می‏دهم كه تو به قسط و عدالت دستور دادی و به دین دعوت كردی.» (6) به همين جهت است كه مسلم پس از دستگیری، خطاب به ابن‏زیاد مي گويد:: «ما آمده‏ایم تا به عدالت فرمان دهیم و به حكم قرآن فرا بخوانیم.» (7)بطور كلي و در يك ارزيابي منصفانه تاريخي بايد گفت: حفظ اسلام انقلابي و راستين و حفظ ارزشهاي ديني و استمرار نهضتهاي اصلاح طلبانه در تاريخ اسلام، و همچنين حيات ملت انقلابي شيعه مرهون قيام عاشوراست.پس از واقعه عاشورا، خلفا و حكومتهاي ستمگر در بلاد اسلامي، هراسان از تاثير گسترده شعارها و اهداف و پيامدهاي نهضت عاشورا، با بكار گرفتن دين فروشان دنيا طلب به تحريف ابعاد اين واقعه تاريخ ساز پرداختند. و از زماني كه استعمار نوين موفق به تجزيه بلاد اسلامي گرديد و بر حكومتها و سرنوشت ممالك مسلمين استيلا يافت، دامنه تحريفها و بدعتها و جايگزيني خرافه ها به جاي روح ظلم ستيز و قيام‏خيز واقعه عاشورا نيز وسعت بيشتري يافت و نتيجه آن شد كه روح عاشورا و مكتب و پيام عاشورا در زندگي مسلمانان به كمرنگي گراييد و جاي خويش را به حفظ نمادهايي ظاهري و تشريفاتي و بي روح، و سوءاستفاده از اين مناسبت حماسي داد.با دست اندازي دشمنان و تحريفهاي دين فروشانِ راحت طلب، نگاه به عاشورا از يك مكتب ارزشي و معنوي و انقلابي به يك واقعه سوزناك شخصي اتفاق افتاده در قرن اول هجرت، فاقد هر نوع پيام و منطق و دست آوردي تنزّل كرد و اين حادثه به گونه اي ترسيم شد كه تنها بايد بر مصائب آن اشك ريخت و در تعزيت آن فقط به نوحه سرايي پرداخت آنهم نوحه هايي غالباً موهن كه نمونه هايي از آن در زمان رضاخان و پسرش در ايران ترويج مي شد. در چنين شرايطي بود كه فرزند راستين عاشورا، حضرت امام خميني ـ سلام اللّه عليه ـ با سخنراني توفنده خود در عصر عاشوراي سال 42 هجري نهضت عاشورايي خويش يعني قيام 15 خرداد را برپا كرد. بدون ترديد، نهضت امام خميني و انقلاب اسلامي نه تنها شديداً متاثر از فرهنگ عاشورا و قيام سالار شهيدان است، بلكه اين نهضت در اساس و اركان و اجزاي خويش مولود قيام عاشورا و پيامد آن است. پيوند مذكور بين قيام امام خميني و مكتب عاشورا آنچنان در عمل و رفتار و منطق رهبر كبير انقلاب و عملكردها و شعارها و آرمانهاي انقلاب اسلامي آشكار است كه نياز به استدلال ندارد. حتي نقطه هاي عطف تاريخ انقلاب اسلامي در پيوند با محرم و عاشورا و در اين مناسبتها پديد آمده اند.بي ترديد حركت عدالت خواهانه امام حسين (عليه السلام) و ياران با وفاي ايشان سرمشق حركت ها و جنبش هاي پس ظلم ستيز بعد از عاشورا و قيام كربلا شد كه مصداق آخرين آن نهضت ظلم ستيز مردم ايران براي براندازي نظام طاغوتي پهلوي به رهبري امام خميني (ره) است .امام‏خمینی(ره) با استعانت از عدالت‏خواهی نهضت حسینی(ع) تأكید مي فرمود: «شهادت [امام‏حسین‏] برای این بود كه اقامه شود عدل الهی...(8) سیدالشهدا سلام الله علیه از همان روز اوّل كه قیام كردند برای این امر، انگیزه‏شان اقامه عدل بود... (9) سیدالشهدا (سلام‏الله علیه) كه همه عمرش را و همه زندگیش را برای رفع منكر و جلوگیری از حكومت ظلم‏و جلوگیری از مفاسدی كه حكومت‏ها در دنیا ایجاد كرده‏اند، تمام عمرش را صرف این كردو تمام زندگیش را صرف این كرد كه این حكومت، حكومت جور بسته بشود و از بین‏برود...(10)زندگی سیدالشهدا، زندگی حضرت صاحب سلام الله علیه، زندگی همه انبیای عالَم، همه انبیا از اوّل، از آدم تا حالا همه‏شان این معنی بوده است كه در مقابل جور، حكومت عدل را می‏خواستند.» (11) تأثیر عنصر عدالت‏خواهی قیام عاشورای حسینی(ع) را در سخنان امام(ره) تا بدان جاست كه مي فرمود: «سیدالشهدا سلام الله علیه وقتی می‏بیند كه یك حاكم ظالمی، جائری در بین مردم داردحكومت می‏كند، تصریح می‏كند حضرت كه اگر كسی ببیند كه حاكم جائری در بین مردم‏حكومت می‏كند، ظلم دارد به مردم می‏كند، باید مقابلش بایستد و جلوگیری كند، هرقدر كه می‏تواند، با چند یا چندین نفر...مگر خون ما رنگین‏تر از خون سیدالشهدا است؟!ماچرا بترسیم از این‏كه خون بدهیم یا این‏كه جان می‏دهیم؟ آن هم در ماجرای دفع‏سلطان جائری كه می‏گفت مسلمانم مسلمانی یزید هم مثل مسلمانی شاه بود. اگر بهتر نبود، بدتر نبود.» (12)سیدالشهدا سلام الله علیه...اساس سلطنت را شكستند...اساس سلطنتی كه می‏خواست اسلام را به صورت سلطنت طاغوتی درآورد .(13) حضرت سیدالشهدا سلام الله علیه به همه آموخت كه در مقابل ظلم، در مقابل ستم، در مقابل حكومت جائر چه باید كرد.» (14)با توجه به آنچه گذشت معلوم شد كه رهبری انقلاب عظيم اسلامي از لحاظ ایمان، روحیه، شجاعت و عدالت‏طلبی رهرو امام حسین(عليه السلام) بود و مردم با توجه به این همسانی، به رهبری انقلاب گرویدند و در اجابت دعوت ایشان برای تداوم عاشورای حسینی، انقلاب كردند و این از وجوه بارز تأثیر گذاری عاشورا بر انقلاب اسلامی بود. انقلاب اسلامي و تأسي از نهضت عدالت خواه حسيني (ع) در حاليكه اكثر انقلاب‌هاي معاصر، سرچشمه ايدئولوژيك خود را از ناسيوناليسم، بورژوازي، كمونيسم و... مي‌گرفتند، مردم ايران به رهبري امام خميني(ره)، اسلام را به عنوان ايدئولوژي انقلابي خود برگزيدند كه دليل بروز چنين رفتاري از مردم ايران بيش از هر چيز به فرهنگ سياسي ايرانيان باز مي‌گردد.باتوجه به آنكه مهم‌ترين منبع فرهنگ سياسي ايران، مباني ديني و به طور خاص مذهب شيعه است و بخش عمده‌اي از رفتار سياسي مردم نيز از اين منبع متأثر است، بنابراين حركت اسلامي مردم ايران در بهمن 57 نيز از اين منبع ناشي شده است.بدون شك انقلاب اسلامی پدیده ای بی نظیر میان انقلابهای بزرگ دنیا به شمار می آید و عظمت آن و شکوه حضور یکپارچه مردم برای پی ریزی نظامی الهی، پیش بینی تمامی استراتژیست ها و گزارشگران جهانی و منطقه ای را بر هم زد و آنان را مجبور به کرنش در مقابل انقلاب نمود. قطعا یکی از ویژگی های اصلی انقلاب، رنگ و بوی عاشورایی آن بود که در به هم زدن معادلات به نفع نیروهای انقلابی تاثیری بسزا داشت.ملت ایران در تمامی تحرکات سیاسی فرهنگی خود به نحوی تحت تاثیر پیام عاشورا است و این طبیعی ترین بستر تحولات انقلابی در ایران اسلامی به شمار می آید. نگاهی به تحولات ایران در دوره رضاخان و محمدرضا پهلوی که هر دو به ستیز با اسلام و اقامه شعائر دینی در ایران برخاسته بودند و سرنوشت آن پدر و پسر از یک طرف و پیروزی انقلاب عظيم اسلامی به رهبری یک زعیم دینی از سوی دیگر تاثیر مذهب و مولفه های دینی و صدالبته عدالت گرايانه را در تحولات سیاسی اجتماعی ایران آشکار می سازد. در آغاز نهضت اسلامی ، امام خمینی(ره) به عنوان یک رهبر دینی با آگاهی از ظرفیتها و قابلیتهای تشکلهای دینی که توسط خود مردم اداره می شد بر بحث سازماندهی هیات های مذهبی ، استفاده بجا و مناسب از فرصتهای وعظ و سخنرانی و آگاه سازی مردم از طریق منابر در مناسبتهای مذهبی با محوريت ظلم ستيزي و عدالت خواهي توجه ویژه ای مبذول داشتند.عزیمت روسای هیئات مذهبی به قم و ملاقات با امام خمینی(ره) در آستانه رفراندوم فرمایشی ششم بهمن 1341، تحولات بی نظیری را در نحوه و مضمون سخنرانیها و مداحیها در هیئات مذهبی ایجاد کرد. تکیه بر قیام و انقلاب بر ضد ظالمین ، مضمون اصلی اشعار مذهبی آن دوره شد و انقلابیون با تکیه بر حماسه عاشورای حسینی موفق به جذب جوانان و آحاد مردم در نهضت امام خمینی شدند. چند ماه قبل از محرم (1383 خرداد 42) طرح انقلاب سفید در رفراندومی نمایشی به تصویب رسید. نوروز سال 1342امام خمینی عزای عمومی اعلام کرد. در 2 فروردین 1342عوامل رژیم با هجومی وحشیانه به مدرسه فیضیه در قم و مدرسه طالبیه در تبریز تعدادی از طلاب را مورد ضرب و جرح قرار داده ، مدارس دینی را به ویرانه تبدیل کردند. پس از فاجعه فیضیه طرح سربازگیری از طلاب نیز به شدت اجرا شد. حوزه علمیه قم پس از فاجعه فیضیه به مدت چهل روز تعطیل شد و پس از اربعین شهدای فیضیه و با مراجعه تدریجی طلاب کار خود را آغاز کرد.در اين برهه حساس امام خمینی (ره) طی سخنانی به مناسبت شروع دروس حوزوی ، شاه ، عوامل رژیم پهلوی ، اسرائیل و آمریکا را مورد حمله قرار داد و از علما و مردم خواست که در مقابل مظالم رژیم پهلوی ساکت ننشینند. مردم مبارز ایران با استفاده از سنت دینی برپایی اربعین که خود بخشی از شعائر حسینی است قیام مردم قم را به تبریز، یزد، کرمان و سراسر ایران گسترش دادند و بدین ترتیب سال سرنوشت ساز 1357فرا رسید. عید نوروز 1357مصادف با چهلم شهدای تبریز شد و عزای عمومی اعلام گردید. ماه رمضان 1357 و نماز عید فطر آن سال نشان داد که رژیم شاه فاقد هر نوع مقبولیتی نزد مردم بوده است.رژیم شاه که دچار درماندگی شده بود، یک بار دیگر سعی کرد با آزمایش روشهای خشونت آمیز به قیام مردم ایران خاتمه بدهد.در 17 شهریور 1357 میدان ژاله که از آن پس میدان شهدا نامیده شد به کربلای دیگری تبدیل گردید و زن و مرد و کودک حاضر در میدان به جرم اسلام خواهی و عدالت طلبی به گلوله بسته شدند.از 17 شهریور تا 10 آذر که مصادف با اول محرم الحرام 1399 بود اتفاقات مهمی در ارتباط با انقلاب اسلامی رخ داد. اعلام حکومت نظامی و تشدید برخورد با مردم مسلمان ایران ، هجرت امام خمینی(ره) از نجف به پاریس ، اعتصاب کارگران و کارمندان دولت ، فاجعه مسجد جامع کرمان ، کشتار دانش آموزان و دانشجویان در سیزدهم آبان و تشکیل دولت نظامی ارتشبد ازهاری اتفاقاتی بود که در خلال این ماهها رخ داده بود. ارتشبد ازهاری که برای قلع و قمع مردم با دولتی نظامی به صحنه آمده بود به سانسور گسترده مطبوعات و رادیو و تلویزیون مبادرت ورزید. گسترش اعتصابات در دوره 61 روز نخست وزیری او دولت را مستاصل ساخت.امانقطه عطف در پيروزي انقلاب اسلامي محرم سال 57 بود و 25 روز پس از آغاز به کار دولت نظامی ازهاری ، محرم فرا رسید.در شب اول محرم طی تظاهراتی بی سابقه و منحصر به فرد مردم ایران با سر دادن شعار «الله اکبر» و «لا اله الا الله» بر روی بام های منازل خود دولت نظامی و ماموران آن را مات و مبهوت کردند. از همان شب علاوه بر تظاهرات بر روی بامهای منازل ، تظاهرات خیابانی نیز به شکل گسترده ای آغاز شد که به شهادت عده ای از عزاداران حسینی منجر شد. امام خمینی(ره) طی پیامی کشتار مردم در اول محرم 1357 را محکوم و ارتباط قیام ملت ایران با حماسه عاشورا را این گونه ترسیم نمود: این ملت ، شیعه بزرگ ترین مرد تاریخ است که با تنی چند، نهضت عظیم عاشورا را بر پا نمود و سلسله اموی را برای ابد در گورستان تاریخ دفن فرمود و به خواست خدای تعالی ، ملت عزیز و پیرو بحق امام علیه السلام ، با خون خود سلسله ابلیسی پهلوی را در قبرستان تاریخ دفن می نماید و پرچم اسلام را در پهنه کشور بلکه کشورها، به اهتزاز درمی آورد. امام خمینی(ره) طی مصاحبه ای با روزنامه فاینشنال تایمز (15) در خصوص مبارزه با رژیم در ماه محرم برنامه مبارزه را ترسیم می نماید: سوال : برنامه شما، نظر و رهنمودتان برای طرفدارانتان در ماه محرم چیست؟ جواب: من در مورد محرم به دوستانم دستور داده ام و به آنان گفته ام که مجالس را هر چه بیشتر باید برپا نمایند و مراسم این ماه را بدون اجازه از دولت انجام دهند و اگر دولت جلوگیری کرد در خیابانها و کوچه ها و خارج تکایا مسائل روز را بگویند و نهضت را ادامه دهند. امام (ره) همچنین در مصاحبه با رادیو لوکزامبورگ (16) جایگاه محرم را در مبارزات ضد استبدادی این گونه ترسیم می کنند: سوال: حضرت آیت الله! چرا محرم از نظر این مبارزات این قدر مهم است؟ و آیا تصور می فرمایید که در طی محرم ، این مبارزه علیه شاه به نهایت خودش برسد؟ جواب: محرم ماهی است که عدالت در مقابل ظلم و حق در مقابل باطل قیام کرده و به اثبات رسانده است که در طول تاریخ همیشه حق بر باطل پیروز شده است. امسال در ماه محرم ، نهضت حق در مقابل باطل تقویت می شود. من امیدوارم که نهضت اسلامی ایران در این ماه محرم مراحل آخر خود را طی کند. آرزو و پیش بینی امام خمینی دائر بر اینکه رژیم پهلوی در ماه محرم 1399 مراحل آخر حیات خود را طی کند تحقق پیدا کرد. حضور میلیونی مردم در تظاهرات تاسوعا و عاشورای سال 1357 که در حکم رفراندومی علیه نظام شاهنشاهی بود پایه های رژیم شاه را کاملا_ متزلزل کرد. به علاوه در روز عاشورا عده ای از نظامیان شاغل در گارد جاویدان که تکیه گاه رژیم در سرکوب نیروهای مردمی بود، تعدادی از افسران گارد را در نهارخوری پادگان لویزان به گلوله بستند. بدین ترتیب رژیم شاه دیگر از درون ارتش نیز احساس امنیت نمی کرد. سیل خروشان مردم در روز تاسوعا و عاشورای 1357 ضربه سختی بر پیکر رژیم شاهنشاهی وارد آورد و آنها را از فکر مقابله با این حرکت عظیم در روزهای مقدس تاسوعا و عاشورا خارج ساخت. برخورد خونین رژیم با مردم پس از عاشورا همچنان ادامه پیدا کرد. سی و شش روز پس از تظاهرات عظیم عاشورا شاه از کشور گریخت و بیست و شش روز بعد در 22 بهمن 1357 رژیم شاهنشاهی در میان ناباوری ناظران به کلی مضمحل شد. و یک بار دیگر ملت ایران و جهانیان تاثیر شگرف تعظیم شعائر دینی را در مبارزه با ظلم و ستم به عینه مشاهده کردند. براين اساس ؛ آنچه مبرهن است انقلاب اسلامی ایران از قیام عاشورا بهره های بسیاری برده است، اساسی ترین تاثیر آن الگوسازی از عاشورا بود كه موجب شد، عموم با تأسی از امام حسین(ع) از تهدید، كشتار، ارعاب و خشونت حكومت هراسان نشده و در ترسیمی ذهنی و عملی، حركت خود را عاشورایی و حسینی دانسته و به پیروزی مطمئن بودند، حتی اگر كشته شوند.قیام عاشورا به صورت یك نهضت عدالت خواهانه و ظلم ستيز، حاوي پیام های روشنی است، بنیادی ترین پیام عاشورا نپذیرفتن ظالم و حكومت غیر محق و نامشروع است. برقراری «عدالت سیاسی» به عنوان اساسی ترین وجه حركت عاشورا مطرح می شود اینكه حكومت و رهبری جامعه باید به دست صاحبان محق و مشروع برگردد و از انحراف مكتب اسلام جلوگیری به عمل آید.علاوه بر اين یكی از تاثیرات عاشورا در انقلاب اسلامی تبلور مفهوم شهادت طلبی و ایثار است، قیام كربلا در این وادی پیامی روشن و صریح دارد و آن این است كه هر حركتی برای تاثیرگذاری و به نتیجه رسیدن نیاز به هزینه هایی انسانی دارد، یعنی در قاموس عاشورایی شهادت یكی از راه های مبارزه است، این روح شهادت طلبی در انقلاب، مكانیسمی از مبارزه بود كه حاكمیت را دچار بی تصمیمی و سردرگمی كرد تا این كه متوجه شد در مقابل روحیه شهادت طلبی مردم نمی تواند مقاومت كند، زیرا مردم در هر حالت به مبارزه ادامه می دادند.همانطوري كه اشاره شد ؛ آغاز قيام امام خميني در عصر عاشوراي 42 بود و نقطه اوج قيام در سال 57 نيز در محرم جلوه مي كند. پيام حماسي امام به مناسبت محرم آن سال شعار "پيروزي خون بر شمشير" را به عنوان منطق انقلاب اسلامي در مواجهه با دنياي كنوني ندا داد.راهپيمايي ميليونها تن در تهران و سراسر ايران در روزهاي تاسوعا و عاشوراي حسيني در سال 57 كمر رژيم شاه و آمريكا را در حمايت از شاه شكست و از آن پس هر سال، محرم و عاشورا عرصه بسيج نيروهاي مومن به انقلاب اسلامي و افزايش روح سلحشوري در مدافعان انقلاب گرديد و در طول دوران 8 سال دفاع حسين گونه ملت ايران نيز محرم و عاشورا و نام مقدس سالار شهيدان و اصحابش نه تنها به عنوان رمز عمليات و اسامي لشگرها و گردانها و عمليات موفق سپاه اسلام، بلكه به عنوان مهمترين الگو و انگيزه عموم رزمندگان، تاثير معجزه آساي خويش را برجاي نهاد.اگر در تحليل مسائل جنگ تحميلي، فرهنگ شهادت طلبي و ايثار در راه خدا را كه اولين درس مكتب عاشوراست، و شعار پيروزي خون بر شمشير را كه زبان و منطق عاشوراست، و عشق به حسين(ع) و كربلاي حسيني را از 8 سال مقاومت شگفت ملت ايران دربرابر تجاوزگران ناديده بگيريم هيچ مطلب و سخن قابل عرضه ديگري باقي نمي ماند. و اين تنها در دوران دفاع مقدس نيست كه معجزه نام مقدس حسين(ع) و تاثير قيام عاشورا و پيامهاي آن رخ مي نمايد بلكه پيروزي انقلاب اسلامي بر رژيم مسلح شاه با وجود حمايتهايي كه قدرتمندترين دولتهاي جهان از وي مي كردند، مستقيماً از نفوذ عميقِ منطق و پيام عاشورا در متن انقلاب اسلامي و نزد مدافعان آن نشات گرفته است. البته بر آگاهان به تاريخ اسلام و بخصوص در عصر حاضر پوشيده نيست كه رويكرد بي سابقه ملت ايران به روح فرهنگ عاشورا و مفاهيم قيام خيز آن همچون: آزاديخواهي، شهادت طلبي، مبارزه و قيام و استقامت در راه خدا و از جان گذشتگي و ايثار در مسير هدفهاي الهيو از رأس آنها عدالت طلبي مديون عمل و انديشه و بيدارگري امام خميني است. همچنانكه روح عاشورا و پيام عاشورا و درسهاي عاشورا حقي و سهمي بزرگ و بي بديل در پيدايش و پيروزي انقلاب اسلامي دارند، امام خميني نيز در احياي فرهنگ عاشورا و زدودن زنگارهاي خرافه و بدعت و پيرايه از آن و بازگرداندن رسالت اين قيام بزرگ به سرچشمه عدالت خواه، سهم و نقشي بي نظير داشت .عدالت گرايي در آراء امام خميني (ره) همانطوري كه قبلاً هم اشاره شد سرچشمه رهيافت هاي امام خميني(ره) ؛ نهضت حسيني (ع) و قيام عدالت خواه عاشورا بود و هيمن مشي و الگوگيري را تا پايان عمر پربركتشان در رهبري انقلاب اسلامي طي حوادث خطير دهه اول پيروزي انقلاب ادامه داده و همواره تأكيد مي فرمودند . امام(ره) در آثار دوران تبعيد خود بر لزوم توجه بر نهضت حسيني و احكام اسلامي بيش از پيش پاي مي‌فشردند: «اسلام را عرضه بداريد و درعرضه آن به مردم، نظير عاشورا به وجود بياوريد...» 22 زيرا «محرم، ماه نهضت بزرگ سيد شهيدان و سرور اولياي خداست كه با قيام خود در مقابل طاغوت، تعليم سازندگي و كوبندگي به بشر داد و راه فناي ظالم و شكستن ستمكار را به فدايي دادن و فدايي شدن دانست و اين خود سرلوحه تعليمات اسلام است براي ملت ما تا آخر دهر.» (17) بدين سان بود كه امام خميني(ره) به عنوان رهبر انقلاب، درهاي جديدي را در تحليل صحيح و بهره‌بري كامل و اساسي از قيام امام حسين(عليه السلام) گشود و نهضت حسيني را سرمشق و الگوي انقلاب اسلامي قرار داد. زيرا امام خميني(ره) نيز معتقد بود كه «سيد‌الشهدا (ع) به تكليف شرعي الهي مي‌خواست عمل بكند. غلبه بكند، تكليف شرعيش را عمل كرده، مغلوب هم بشود، تكليف شرعيش را عمل كرده، قضيه تكليف است.» (18)بر همين اساس است كه وقتي به عبارات امام راحل درباره عاشورا رجوع مي‌كنيم، ابتكار انقلابي امام را در استفاده از حادثه عاشورا به خوبي مشاهده مي كينم : «تمام انبيا براي اصلاح جامعه آمده‌اند و همه آنها اين مسأله را داشتند كه فرد بايد فداي جامعه بشود. سيدالشهدا روي همين ميزان خودش و اصحاب و انصار خودش را فدا كرد تا جامعه اصلاح بشود.» (19)در واقع امام خميني با اعتقاد به اين امر كه قيام و شهادت سيد‌‌الشهدا(ع) بايد ملاك عمل اجتماعي مسلمانان قرار گيرد،‌ نهضت حسيني را مبناي حركت خويش در انقلاب اسلامي قرار داد. «آنچه كه سيدالشهدا عمل كرد و ‌آن ايده‌ اي كه او داشت و آن راهي كه او رفت و آن پيروزي كه بعد از شهادت براي او حاصل شد و براي اسلام حاصل شد، (روحانيون) به [براي] مردم روشن كنند و بفهمانند به صد نفر، مي‌شود مقابله با يك همچو ظالمي داراي همه چيز كرد.» (20)از اين رو امام(ره) در مورد رسالت ملت در مقام عاشورا مي‌گويد: «كل يوم عاشورا و كل ارض كربلا بايد سرلوحه زندگي در هر روز و د رهر سرزمين باشد. همه روز بايد ملت اين معنا را داشته باشد كه امروز عاشورا است و ما بايد مقابل ظلم بايستيم و همين جا هم كربلاست و بايد نقش كربلا را پياده كنيم. انحصار به يك زمين ندارد انحصار به يك عده و افراد نمي‌شود، همه زمين‌ها بايد اين نقش را ايفا كنندو همه روزها» (21) «اين دستور آموزنده هم تكليف است و هم مژده. تكليف از آن جهت كه مستضعفان با عده‌اي قليل، عليه مستكبران با ساز و برگ مجهز و قدرت شيطاني عظيم، مأمورند چونان سرور شهيدان قيام كنند. و مژده بدين جهت كه شهيدان ما در شمار شهيدان كربلا قرار داده است.» (22)امام خميني(ره) كه استقلال كشور را در عصر خود در خطر مي‌ديد، خطاب به علما و مردم مسلمان ايران اعلام نمود كه «امروز روزي نيست كه به سيره سلف صالحان بتوان رفتار كرد، با سكوت و كناره گيري همه چيز را از دست خواهيم داد.» (23)به عقيده امام، «تكليف ماها را حضرت سيد‌الشيهدا معلوم كرده است : درميان جنگا ز قلت عدد نترسيد.» (24) «قيام ايشان با تعداد كم به خاطر آن بود كه عذر را از ما ساقط كند»(25)«حضرت سيد‌ الشهدا به همه آموخت كه در مقابل ظلمف در مقابل ستم، در مقابل حكومت جائر چه بايد كرد.» (26)امام خميني(ره) به عنوان اسلام‌شناسي جامع و پايه گذار يك نظام حكومتي بر اساس تعاليم دين اسلام، اشارات و تاكيدات فراواني پيرامون مساله عدالت در سخنراني‌ها و پيامها و مكتوباتشان داشته‌اند.به عنوان نمونه در مجموعه 22 جلدي صحيفه امام ،471 مورد واژه عدالت آمده است.امام خميني(ره) معتقد بود كه عدل الهي بطور نسبي مي‌تواند در جوامع تحقق يابد و انسانها مي‌توانند بر اساس آن به سياستگذاري، تقنين و نهاد‌سازي در حوزه‌هاي مختلف امور جامعه بپردازند.اين خط فكري تا پايان عمر مبارك امام (ره) كاملاً در گفتار و عملكرد ايشان مشهود بود و تأكيد بر قيام عاشورا و فرهنگ شهادت ‌طلبي نزد امام خميني(ره) از چنان اهميتي برخوردار بود كه ايشان حتي در وصيت‌نامه سياسي الهي خود نيز به تذكر در اين باب پرداخته‌اند: «ما مفتخريم كه ائمه معصومين ما صلوات الله و سلامه عليهم در راه تعالي دين اسلام و در راه پياده كردن قرآن كريم كه تشكيل حكومت عدل يكي از ابعاد آن است، در حبس و تبعيد به سر برده و عاقبت در راه براندازي حكومتهاي جائرانه و طاغوتيان زمان خود شهيد شدند. و ما امروز مفتخريم كه مي‌خواهيم مقاصد قرآن و سنت را پياده كنيم و اقشار مختلفه ملت ما در اين راه بزرگ سرنوشت‌ساز سر از پا نشناخته، جان و مال و عزيزان خود را نثار راه خدا مي‌كنند.» (27) حكومت عدل مهدوي؛ تجلي اهداف نهضت عاشورا وقتی مباحث و شاخصه‌ها و نشانه‌های ظهور را بررسی و روایات مهدویت را مرور مي كينم نقش عاشورا را در آن به وضوح مشاهده می‌کنیم.فرهنگ غني انتظار و عاشورا ارتباط عمیق و تنگاتنگی با هم دارند. در بخش هایی از زیارت عاشورا به صراحت از آمادگی جهت یاری امام زمان (عج) در انتقام خون سیدالشهدا سخن به میان آمده است.این که در روایات مربوط به ظهور بسيار در مورد انتقام‌گیری خون امام حسین(ع) سخن به میان آمده است نشانه ای از دغدغه امام زمان (عج) و یاران باوفایش در ثبت عاشورا به عنوان بزرگترین نماد انسانیت و عدالت طلبی در طول تاریخ است.از این روست که هر روز شاهد هستیم که گرایش علاقه و توجه جهانیان به مسئله عاشورا بیشتر می‌شود و رمز پایداری شیعه بي ترديد بهره گیری از فرهنگ انتظار و حركت عدالت خواه عاشوراي حسين (ع) و لذا اهداف نهضت عاشورا با ظهور حضرت مهدي(عج) تحقق مي يابد.قیام امام حسين(ع) به دست امام مهدی (عج) به سرانجام رسيده و اهداف عاشورا با ظهور حضرت مهدی(عج) محقق می شود و تداوم می یابد.در همين راستاست كه در زیارت ناحیه مقدسه که منتسب به امام زمان (عج) است، آمده است که صاحب الزمان (عج) هرگز از یاد مصیبت امام حسین (ع) فارغ نمی شود و مصیبت جدش را فراموش نمی کند .از طرفي برخي روايات؛ آغاز قیام امام مهدی (عج) را روز عاشورا دانسته و تأكيد مي كند ؛ امام زمان (عج) روز جمعه بعد از اقامه نماز عشا در مسجدالحرام اعلام قیام می کند و حرکت جهانی خود را روز شنبه که مصادف با عاشورای حسینی است، آغاز می کند. نتيجه آنچه مبرهن است ؛ سيرة‌ انقلابي‌ پيامبر اكرم‌(ص) در برابر اشرافيت‌ قريش‌ و سرمايه‌داري‌، حكومت‌امام‌ علي‌ (ع) و منشور آفتاب‌ گونة‌ نهج‌البلاغه‌، خطبه‌هاي‌ حضرت‌ زهرا در دفاع‌ ازآرمان‌ انقلابي‌ و قرآني‌ حركت‌ سالار شهيدان‌ به‌ شرط‌ تبيين‌ و تحليل‌ درست‌ آن‌، مي‌تواند الگوهايي‌ براي‌ همه‌ جوامع‌ بشري‌ اعم‌ از مسلمان‌ و غير مسلمان‌ باشد.قيام‌ سالار شهيدان‌ حسين‌بن‌ علي‌(ع)، نه‌ تنها براي‌ مسلمانان‌ بلكه‌ الگويي‌ براي‌ همه ‌جهانيان‌ تا صبح‌ رستاخيز است‌ كه نظرات انديشمندان و چهره هاي سياسي جهان در اين رابطه خود گوياي اين مهم است كه تبيين آن در حوصله اين مقال نيست و نيازمند فرصت جداگانه اي است . امام‌ حسين‌(ع) حضور مجدد حضرت‌ آدم‌، نوح‌، ابراهيم‌، اسماعيل‌، موسي‌ و عيسي( علي‌ نبينا و آله‌ و عليهم‌السلام‌) در قلة‌ فريادگري‌ و هدايت‌ مردم‌ است‌. اين‌كه‌امام‌حسين‌ (ع) را وارث‌ آدم‌ (ع) مي‌خوانيم‌ و زيارت‌ وارث‌ را با سلام‌ به‌ پيامبران‌ الهي‌ آغازمي‌كنيم‌ به همين جهت است‌ و به تعبيري اهداف‌ تمام‌ انبيا و اوصياي‌ الهي‌، در نهضت‌ خونبار امام‌حسين‌ (ع) تجلي‌ يافته‌ است .پس‌ بايد باطن عدالت خواهانه قيام‌ امام‌ حسين‌ (ع) را به‌ جهانيان‌ شناساند و مجالس‌حسيني‌ را غني‌ ساخت‌ و فرياد ستيز با ظلم‌ و فساد امام‌ حسين‌ (ع) را در دنيا طنين‌ افكن‌ ساخت‌. بي شك وقتي در خطبه عاشورا، سخن از عدل مى رود و از اينكه عدالت از ميان رفته است ، در مي يابيم كه ما نيز بايد با دفاع از عدالت؛ فلسفه عاشورا را زنده نگاه داشته و با قيام براى اجراى عدالت خود را وارث عاشورا بدانيم .هنگامى كه مى خوانيم كه (حبيب بن مظاهر اسدى) و (سليمان بن صرد خزاعى) ، در نامه خود امام حسين (ع ) از آن امام بزرگ مى خواهند تا بيايد و با ظلم هاى اقتصادى نيز مبارزه كند و براى غلبه سرمايه داران بر جامعه اسلامى و سرنوشت جامعه چاره اى بينديشد، خوب درك مى كنيم كه تكليف مسلمانان حسينى و مومنان عاشورايى چيست ؟! . وظيفه ما كه خود را ادامه وجود و استمرار تعهد حبيب بن مظاهر و سليمان بن صردها مى دانيم و ذكرمان (يا ليتنا كنا معك) است .امام‌ حسين‌ (ع) نماد واقعي‌ عدالت خواهي‌ بود و به‌ عدالت‌ و قسط‌، فرمان‌ مي‌داد؛ چنانكه‌ در برخي‌ دعاها چنين‌ آمده‌ است‌: «اشهد انك‌ قدامرت‌ بالقسط‌ و العدل‌ و دعوت‌اليهما و انك‌ صادق‌ صديق‌ صدقت‌ فيما دعوت‌ اليه‌».«من‌ گواهي‌ مي‌دهم‌ كه‌ تو به‌ اجراي‌ قسط‌ و عدل‌، فرمان‌ دادي‌ و جامعة‌ اسلامي‌ رابه‌ قسط‌ و عدل‌ فرا خواندي‌ و تو راستگو و صدّيقي‌ و به‌ هر چه‌ خواندي‌، صادقانه‌فراخواندي‌»در همين راستا بود كه به رهبري امام راحل در ساية‌ عزت‌ وافتخار حسيني‌ آموختيم‌ كه‌ زندگي‌ بر دو گونه‌ است‌: "حسيني‌ و يزيدي"‌؛ و لذا هر چه‌ عدالت‌است‌، حسيني‌ و هر چه‌ دور از عدالت‌ است‌، يزيدي‌ است.در خاتمه؛ با توجه به آنچه ذكر شد در مي‌يابيم كه انقلاب اسلامي ايران از بسياري از جهات وامدار نهضت حسيني و مقولاتي نظير عدالت خواهي و شهادت‌طلبي عاشورايي مي‌باشد. در واقع اسلام به عنوان ايدئولوژي انقلاب از سوي امام خميني(ره) با مفاهيم عاشورايي آميخته شد و مردمي‌ترين انقلاب قرن بيستم را رقم زد. در اين انقلاب عظيم نفي سلطه و مبارزه با بيگانگان از يك سو و عدالت خواهي و آزادگي به شيوه‌ حسيني از سوي ديگر مد نظر امام خميني(ره) و مردم مسلمان ايران قرار گرفت.از اين رو نهضت حسيني به عنوان سر منشاء انقلاب عظيم اسلامي، تأثير بسزايي نخست در شكل‌گيري مبارزات عليه رژيم پهلوي و پيروزي انقلاب و سپس در جبهه‌هاي جنگ عليه تجاوزگران خارجي به جاي گذاشت و در تداوم مسير انقلاب در جهت " پيشرفت و عدالت" نيز نصب العين خواهد بود .چراكه الگوي توسعه و پيشرفت تك بعدي غربي بر اصالت ثروت و رفاه به هر قيمت استوار است كه عدالت و اخلاق صرفا ابزاري براي كسب سود بيشتر است اما در الگوي پيشرفت مبتني بر عدالت ؛ در واقع هدف از عدالت ، توازن در همه زمينه‌هاست . از همين روست كه امام خميني (ره) در رهنمودها و وصيت نامه سياسي و الهي خود فرمود: "دين اسلام دين دنيا و آخرت ما است و به هيچ عنوان ارزش‌هاي اسلامي مغاير توسعه و پيشرفت و عدالت همه جانبه نيست بلکه احکام اين دين مبين مملو از تعاليم بسيار پر باري است که عمل به آنها سعادت دنيا و آخرت ما را تامين مي کند."به همين علت است كه بايد منتظر ظهور امام زمان(عج) باشيم . امام زماني كه شعارش عدالت جهاني و رسيدن تمامي افراد بشر به كرامت و انسانيت است كه اين در گرو تشكيل حكومت عدل اسلامي است كه هدف غايي قيام امام حسين (ع) و ياران با وفايش بود . يادداشت ها : 1- قرآن كريم، سوره مباركه بقره، آيه 257 2- همان، آيه 31 3- همان، آيات 257-255 4- مطهري، 1373، 68 5- جواد محدثی، پیام‏های عاشورا ، قم 1377، به نقل از: معانی السبطین، ج‏21، ص‏198. 6- همان، ص‏182، به نقل از: بحارالانوار، ج‏100، ص‏37 و تحف العقول، ص‏239. 7- همان، به نقل از: شیخ مفید، ارشاد، ج‏2، ص‏39. 8- نور، ج‏20، ص‏145. 9- همان، ص‏189. 10- همان، ص‏190 11- همان، ص‏191. 12- همان، ج‏2، ص‏218. 13- همان، ج‏7، ص‏36. 14- همان، ج‏17، ص‏58. 15- نشريه فاینشنال تایمز، تاريخ 8/9/1357 16- راديو لوكزامبورگ ، تاريخ 14/9/1357 17- صحيفه نور، ج 2، ص 11 18- همان، ج 4، ص 16 19- همان ، ج 15، ص59 20- همان، ج 17، ص 61 21- همان، ج 4،‌ص 202 22- همان، ج 1، ص57 23- همان، ج 1، ص 44 24- همان، ج 17، ص 59 25- همان، ج 4، ص42 26- امام خميني(ره)، قيام عاشورا در كلام و پيام امام خميني (ره)، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني (ره)، چاپ اول، بهار 1373، ص 55 27- وصيت نامه سياسي ـ الهي امام خميني، تهران، مؤسسه چاپ و نشر عروج، 1379، ص 16