تحقیق نماز براي كودكان (docx) 10 صفحه
دسته بندی : تحقیق
نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )
تعداد صفحات: 10 صفحه
قسمتی از متن Word (.docx) :
نماز براي كودكان
نماز از اركان متعالي و از رشته هاي مستحكم ارتباطي ميان صانع و صنع در دين مبين اسلام است. ارتباط اهل راز با خداوند، از خود دور شدن و به خداوند نزديك شدن، همه و همه با انجام مراسم ويژه اي به نام نماز امكان پذير است. اگر انسان بداند نماز چيست؟ آثار و نقش آن در زندگي بشري چگونه است؟ تفاوت انسان نماز گزار با انسان كاهل يا تارك نماز چيست؟ و نيز بداند كه انسان مي تواند هويت اصلي خويش را در ارتباط با معبود منسجم و آن را دريافت كند. غفلت از نماز را يك خسران مادي و معنوي مي داند. آري، نمازگزار خود را در دنيا بدون تكليف و سرگردان نمي داند و با انديشه در اهداف زندگي، مشغول برنامه ريزي براي آينده مي شود. اعتقاد به خداوند را به عنوان حلال مشكلات براي رسيدن به آرامش در بحران مي داند آن را تجربه و درك مي كند. از سوي ديگر بي توجهي به نماز از سوي محيط و نيز خود فرد، روح طغيان گر و عصيان گر را تقويت مي كند و سهل انگاري در ديگر امور را نيز خوب مي داند. پيامبر اكرم(ص) مي فرمودند: «كودكان خود را از كودكي به نماز وادار كنيد.» و امام صادق(ع) نيز مي فرمودند: «پيش از اين كه محوري گمراه كننده بر فرزندان غلبه كند آنها را با جريان هاي ديني آشنا كنيد.» و هم آن كه ايشان فرموده اند: «از سنين ميان ۶ تا ۷سالگي، كودك را به نماز وادار كنيد و در ترك آن، او را مؤاخذه كنيد.» اين دستورات، اهميت دوره نوجواني و كودكي را در شكل گيري هاي مذهبي و اجتماعي يادآوري مي كند. ميان زندگي اجتماعي و سياسي انسان و زندگي معنوي و فردي او تعاملي عجيب وجود دارد. به طوري كه بي نمازي يك نوجوان يا جوان مي تواند در دزدي، رشوه خواري و نيز اعمال ناهنجار اجتماعي مؤثر باشد و انجام اين رذايل نيز بر حيات نماز و روحانيت آن، تأثير متقابل دارد. اسلام بيش از ۱۴قرن پيش، پرچم هدايت بشريت را به دست گرفته، آنها را كه خواستار سعادت هستند به زير لواي خود فرامي خواند. اكنون كه در كشور ما نواي اسلام سر داده مي شود و به بركت اين آئين مقدس، قدم در راه رقابت هاي جهاني مي گذاريم، چرا برخي از افراد به ويژه جوانان به رفتارهاي ديني از جمله نماز، كم رغبتي نشان مي دهند! چه علتي موجب نفوذ بي رغبتي واجباتي نظير نماز در دل جوانان و نوجوانان مي شود! در اين مقاله به بررسي آثار تبليغ كلامي صرف در دو حيطه خانواده و جامعه مي پردازيم. ۱- خانواده خانواده نهاد مقدس و امني است كه هر جامعه اي راسازمان دهي و پي ريزي مي كند و سلامت و سعادت هر جامعه به داشتن كانون گرم و سالم خانواده بستگي دارد. انتقال ارزش هاي اخلاقي و ديني در هر جامعه در وهله اول به عهده خانواده است. در خانواده اي كه ميان والدين و فرزند، ارتباط فرهنگي، متزلزل مي شود، فرزندان اين خانواده دچار بي هويتي فرهنگي و سردرگمي مي شوند. عوامل اجتماعي زير مي تواند تبليغات مثبت براي گسترش و تعميق نماز در جامعه را كم اثر كند : الف - اعتقاد نداشتن به تدين درخانواده هايي كه در آن ها مقوله اي به نام دين هويت ندارد، اگر فرزندي وجود داشته باشد چه انتظاري مي رود كه برخلاف فكر و انديشه پدرومادرش به اموري نظير خدا، قيامت و ... معتقد شود. عضو اين خانواده از جمعيت نمازگزار، قيام، سجود و ركوع شان لذت مي برد ولي باز پايش در رفتن مي لنگد. انساني كه معتقد به خدا و قيامت نيست لزومي نمي بيند كه شبانه روز چند نوبت نماز بخواند يا روزه بگيرد و به فكر جواب دادن به پاسخ و پرسش هاي قيامت هم نيست. پدر و مادر بي ايمان و بي اعتقاد كانون اصلي پرورش فرزندان بي اعتقاد هستند. ب - توجه نكردن به مقوله تربيت اخلاقي چه بسيار والديني كه به تربيت جسمي فرزند اهميت مي دهند اماچشم از تربيت ديني فرزندان خود پوشيده اند و اعتقاد دارند كه فرزند بايد آزاد باشد. پيامبر اكرم (ص) در اين باره فرموده اند: «بدا به حال بچه هاي دوره آخرالزمان از دست پدر و مادر ايشان، به خاطر اين كه پدر و مادرها به فكر دنياي بچه هايشان هستند اما به فكر آخرت آنها نيستند، به فكر تأمين آتيه براي اولادشان هستند، اما به فكر تربيت صحيح، ادب و دين آنها نيستند.» بعد فرمودند: «من بري هستم از اين گونه مردم و آنها هم از من بري هستند.» بنابراين هسته اوليه علت بي رغبتي جوانان، ريشه در نحوه نگرش پدر و مادر بر جنبه هاي رفتارهاي ديني دارد. از سوي ديگر والديني هستند كه خود، عبادات كاملي دارند اما لزومي نمي بينند كه آنها را به فرزندان منتقل كنند و معتقدند كه هركس در آخرت، خود جوابگوي اعمالش است. اين دسته از والدين نه فقط دنيا و آخرت فرزندان را تباه مي كنند بلكه آخرت خود را هم نابود مي كنند. پ - آشنا نبودن با ابزارهاي كنترل خانواده هايي هستند كه خود دين دار و معتقدند و فرزندان متديني نيز دارند اما پس از آموزش احكام، آن ها را به حال خود رها مي كنند. مشغله كاري و امور منزل و اداره موجب اين شكاف ارتباطي مي شود. در اين شرايط عضو خانواده به دور از چشم والدين دستخوش آلودگي مي شود. والدين بايد با دلسوزي و نظارت مستمر، عقايد و اجراي فرايض الهي را در افراد ريشه دار كنند بنابراين تذكر مداوم كه آن هم داراي شرايط خاص است مي تواند آموزش فرايض ديني از جمله نماز و مناجات را بهينه كند. ت - سخت گيري و خشونت زير فشارهاي شديد و كتك قراردادن بچه ها از سوي خانواده ها، سرخوردگي زيادي نسبت به اعتقادات ديني به وجود مي آورد، اين احساس ناخوشايند براي اقامه ي مناسك ديني ايجاد شده تا جواني و بزرگسالي ادامه پيدا مي كند. امروزه بيش از هر چيز به ابزارهاي رواني و اجتماعي جذاب، ساده و مؤثر براي اقامه نماز نياز داريم آيا فردي كه با آرامش و منطق به نماز خوانده مي شود فردا كه لذت عبادت را چشيد به نوافل نخواهد پرداخت؟! ث- آموزش نادرست والدين به طور مطمئن خانواده هاي مسلمان با آموزش ناصواب فرزندان درباره نماز قصد ستيز با دين را ندارند اما ناخودآگاه به دين ضربه مي زنند. بويژه در آموزش دين و دينداري نبايد خرافات و عرف را بر احكام دين و روش هاي منطقي ارجحيت داد. با جوانان نبايد زياد از عقوبت و عذاب صحبت كرد بلكه بايد، بيش تر از ثواب و پاداش هاي شيرين گفت تا جوانان و نوجوانان جذب نماز شوند. ه- رفتارهاي نادرست بداخلاقي، بدزباني و نقاط ضعف رفتارهاي ديني خود را بيان كردن، موجب گريز از دين مي شود. والديني كه نماز را هروقت كه كارشان تمام شد، مي خوانند و حتي به ظاهر پوشش خود در وقت نماز اهميت نمي دهند، چگونه مي توانند نوجوانان و جوانان را تحت تأثير مسائل مذهبي قرار دهند؟ ۲ـ جامعه الف. الگوسازي غلط برخي از گروه ها، رسانه ها و مطبوعات يك سويه عوامل بيگانه را الگوسازي مي كنند. زماني كه انديشه غربي به جاي انديشه اسلامي تبليغ شود جوان در عمل دچار تزلزل مي شود و شايد به سمت اعتقادات غربي هم سوق پيدا كند. ب. مبلغ نماها انسان هاي رياكار به دنبال جاه و مقام اجتماعي در لباس شيادي، بلاو ضربه اي به دين وارد مي كنند كه امروزه از اين نقطه، ضربات مهلكي به دين وارد شده و مي شود. زماني كه اعمال و عبادات در جامعه توأم با تظاهر است، روح نداشته و به دل و جان نمي نشيند. نتيجه اين تظاهرها و شيادي ها، بي تفاوتي و خستگي طالب دين مي شود.نارسايي مكان ها و امكانات برپايي نماز طولاني بودن برنامه نماز، فقدان امكانات وضو گرفتن و همه عواملي كه به نمازخانه و غيره مربوط است بر اقبال نداشتن جوانان به نماز مي افزايد. آموزش و تربيت ائمه جماعات و تغذيه آنها به طور مداوم از نظر آشنايي با علوم دين و نيازمندي هاي نماز و بكارگيري امامان جماعت آگاه، با قرائت صحيح به جذابيت نماز كمك فراوان مي كند. * راهكار مناسب علاوه بر شركت اساتيد صاحب نام و صاحب شهرت در نمازهاي جماعت، ارائه پاسخ هاي علمي و قانع كننده به سؤالات مذهبي نمازگزاران، آگاهي بخشي به نمازگزاران درباره فلسفه نماز، عامل بودن توصيه كنندگان به نماز، بيان زندگي بزرگان دين و احياكنندگان نماز در طول تاريخ، اجتناب از روش هاي خشن، توبيخ، تنبيه، تهديد، تمسخر و غيره در امر نماز، اجتناب از اجبار و جلوگيري از ريا در فرهنگ نماز، استقبال پرجاذبه از نمازگزاران در مساجد به ويژه جوانان و گوش دادن به حرف هاي جوانان در مساجد مي تواند براي حذف آثار منفي تبليغ كلامي صرف براي نماز مؤثر باشد. جوان به علت برخورداري از حس كنجكاوي و دقت نظر شديد، همواره محيط اطراف خود را زيرنظر دارد. چنين فردي به خاطر دقت و تيزبيني نسبت به محيط اطراف و رفتارهاي اطرافيان، جايگاه خود و نحوه برخورد با پديده هاي اجتماعي را طراحي مي كند. مواجهه با دوگانگي در رفتار و كردار برخي مبلغان يكي از مهم ترين عوامل دلزدگي جوان از دين و دين داران است. دعوت به ساده زيستي، عدالت، سلامت اخلاقي و مالي، پرهيز از دروغ و تهمت و حسادت از جمله تعاليمي است كه معمولاً برخي از مبلغان به آن نمي پردازند. عمل گزينشي به تعاليم ديني و ملاحظه منافع شخصي و گروهي در حوزه سياست و اقتصاد تأثيري عميق در نگرش نمازگزار بويژه جوان به دين دارد. بنابراين بايد تلاش كرد كه با ارائه الگوهاي عملي مناسب، از انحراف فكري آنها جلوگيري كرد و به آنان آموخت كه حساب دين داران و متوليان امر دين را نبايد با دين يكي كرد. تاثیر نماز بر سلامت روانی كودكان عبارت مشهور"العلم فی الصغر، كالنقش فی الحجر"(دانش در كودكی، مانند نقش پایدار در سنگ است)، امروزه با پیشرفت دانش پزشكی و روان پزشكی و به خصوص با پیدایش روان كاوی توجیه كامل علمی پیدا كرده است.رب اجعلنی مقیم الصلوه و من ذریتی ربنا -2291080-1748790و تقبل دعاءپروردگارا ! من و فرزندانم را از اقامه كنندگان نماز قرار ده و دعای مرا قبول فرما.سوره مباركه ابراهیم ـ آیه شریفه 40عبارت مشهور"العلم فی الصغر، كالنقش فی الحجر"(دانش در كودكی، مانند نقش پایدار در سنگ است)، امروزه با پیشرفت دانش پزشكی و روان پزشكی و به خصوص با پیدایش روان كاوی توجیه كامل علمی پیدا كرده است.روان شناسی مدرن، با تداعی از مكتب روان كاوی فروید و نظریات "ژان پیاژه"، "جان باولف" و بسیاری از دانشمندان دیگر، به ما می گوید كه مهم ترین دوران زندگی بشر كه به وجود آورنده شخصیت نهایی او خواهد بود، دوران كودكی است. بر این اساس هر قدمی كه در جهت ایجاد سلامت روانی اطفال برداشته شود، به نوبه خود سبب ایجاد جامعه ای سالم و موفق خواهد شد.اما بزرگ ترین موهبتی كه ممكن است در جهت ایجاد سلامت روانی نصیب یك طفل نورسیده گردد، پای گذاشتن او در خانواده ای مؤمن و نمازگزار است.تعالیم آیین حیات بخش اسلام كه حتی كوچك ترین مسائل بشری را بدون پاسخ نگذاشته است، از همان بدو تولد نوزاد برای او برنامه ها و روش های متعددی دارد كه عمل به آنها ضامن سعادت و سلامت همیشگی انسان است.از جمله در بعد سلامت روانی، آیین اسلام به والدین و به خصوص پدر، مؤكداً حكم كرده است كه مثلاً نام نیك بر بچه بگذارند(1) و امروز علمای روان شناسی متفقاً به این نتیجه رسیده اند كه چگونه نام یك كودك در شكل گیری شخصیت او تأثیر گذار است و چگونه یك نام بد ممكن است،موجبات تحقیر كودك(مثلاً تمسخر او توسط همسالان) و در نتیجه تزلزل شخصیتش گردد و یا هنگامی كه روان كاوی در قرن بیستم، حكایت از حضور تظاهرات نهفته اما مقتدر جنسی در وجود اطفال می كند ، آنگاه مفهوم عمیق آن بخش عظیم از احادیث و روایات معصومین(ع) كه مثلاً بوسیدن دختران توسط مرد نامحرم را بعد از 5 ، 6 سالگی منع كرده اند.(2)در هر صورت كودكی كه در خانواده مؤمن و نمازگزار به دنیا می آید و زمزمه حیات بخش اذان و اقامه در گوش راست و چپش نخستین نغمه زندگی او می گردد، كودكی است كه گام در مسیری سعادت بخش گذاشته است.تغذیه كودك تا دو سال به وسیله شیر مادر و بهره مندی كامل او از آغوش پر مهرش كه یك موهبت اسلامی است به او ایمنی محیر العقولی در مقابل بخش عظیمی از بیماری های روانی می بخشد، مثلاً احتمال اضطراب یا افسردگی كه بر اثر جدایی از مادر به وقوع می پیوندد، بسیار كم می شود. چرا كه امروزه روشن شده است اكثر كسانی كه به دام مهلك اعتیاد گرفتار می آیند كسانی هستند كه در كودكی، از شیر و آغوش مادران شان محروم بوده اند. شیوع اسكیزوفرنی كه خطرناك ترین و مهلك ترین بیماری در روان پزشكی است در بچه های خانواده های مسلمان و نمازگزار بسیار کم است، چرا كه علم امروز ثابت كرده است كه بروز اسكیزوفرنی، ارتباط معنی داری با وجود سیستم زن سالاری در اداره خانواده ها دارد(4) که مسلماً در خانواده های نمازگزار، با رعایت اصول درخشان قرآنی، از قبیل(الرجال قوامون علی النساء) و رد صریح و قاطع سیستم شوم "زن سالاری"، قدم بزرگی در جهت كاهش میزان ابتلا به این اختلال برداشته می شود.همچنین درباره آثار مثبت و متعدد، قانون مؤكد اسلامی مبنی بر آزاد گذاشتن كامل كودكان تا سن 7 سالگی و پرهیز از تنبیه و محدودیت برای آنها می توان تعمق بسیار نمود.اما بعد دیگر،تأثیری است كه نماز به طور مستقیم بر حالات روانی اطفال دارد و آن بر اثر نماز خواندن خود كودك حاصل می شود.شروع نماز در سنین كودكی سبب می شود كه او این صفت حسنه را به صورت یك عادت معمول و سازنده در جسم و روان خود، ملكه نماید و جزو برنامه های همیشگی زندگی خود، قرار دهد و در نتیجه از همه فواید نماز، در بعد سلامت روانی در آینده برخوردار گردد.به علاوه با شروع نماز در دوران كودكی، مفاهیمی مثل خدا و مذهب و دستوراتی مثل تعالیم اسلامی، چنان در ذهن پذیرنده و شفاف كودك كه هنوز سنگینی و تیرگی گناهان ظرفیت های فكری و مغزی او را آلوده نكرده است، جای می گیرد كه امكان شك و تردید در این زمینه در آینده بسیار كاهش می یابد.این نكته به خصوص باید مورد توجه خانواده هایی قرار گیرد كه با وجود آن كه خود را مسلمان می دانند اما وقتی كه فرزندشان به سن تكلیف می رسد او را به بهانه این كه:"هنوز خیلی كوچك است !" به خواندن نماز تشویق نمی كنند. این مسئله كه با كمال تأسف به خصوص در مورد دختر بچه ها كه سن تكلیف آنها پایین تر است(9 سالگی)، شیوع بیشتری دارد، مسبب عوارض مخرب بسیاری در آینده كودك خواهد شد.در حقیقت پدر و مادرانی كه با دلسوزی ساده اندیشانه، فرزند خود را به برپاداری نماز تشویق نمی كنند، خیانت بزرگی از جهت محروم نمودن كودك خویش از این نعمت بزرگ مرتكب می شوند. چرا كه به این ترتیب گویی به آلودگی كودك خویش، به انواع گناهان و انحرافات و بدبختی ها و بیماری های جسمی و روانی، رضایت داده اند و او را به خسارت سنگین در دنیا و آخرت محكوم نموده اند.به همین دلیل است كه آیین مقدس اسلام و به خصوص ائمه بزرگوار شیعه(ع) با توصیه های مؤكد، مسلمانان را به آموزش مرحله به مرحله نماز به كودكان فرا خوانده اند و حتی با این كه از مجازات ها و تنبیهات بدنی در مورد كودكان، به خصوص قبل از 7 سالگی، منع نموده اند در مورد ترغیب به نماز گاهی امر به تنبیه كودكان فرموده اند. در این مورد در حدیثی معتبر از حضرت امام صادق(ع) آمده است كه فرمودند: چون پسر، سه ساله شود، پدر و مادر به او می گویند كه: هفت مرتبه بگو "لا اله الا الله" و چون سه سال و هفت ماه و بیست روز از عمرش بگذرد، به او می گویند كه هفت مرتبه بگوید: "محمد رسول الله" ، پس چهار سالش تمام شود به او می گویند كه هفت مرتبه بگوید: "صلی الله علی محمد و آله" پس چون پنچ سالش تمام شود او را وا می دارند كه خدا را سجده كند.اما چون شش سالش تمام شود. نماز را به او یاد می دهند و چون هفت سالش تمام شد، وضو را به او یاد می دهند و او را به نماز امر می كنند و چون نه سالش تمام شود وضو و نماز را به خوبی به او می آموزند و از ترك وضو و نمازاو را نهی کنند. پس چون كودك وضو و نماز را یاد گرفت، خداوند پدر و مادرش را خواهد آمرزید.(5)مفاهیم عمیق این حدیث از جمله این كه اقامه نماز پس از اقرار به توحید و نبوت(كه اساسی ترین اصول اعتقادی اسلام هستند) قرار گرفته و این كه عمل به این حدیث ضامن آمرزش پدر و مادر تلقی شده است، باید به دقت مورد توجه خانواده ها قرار بگیرد.