تحقیق ویژگی های دوران نوجوانی و بلوغ (docx) 19 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 19 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

ویژگی های دوران نوجوانی و بلوغ دوره ی نوجوانی وبلوغ به سنین بین 12 الی 18 سال اطلاق می شود که یکی ازبحرانی ترین دوره های زندگی می باشد.1 بلوغ : بلوغ Puberty ) ) نخستین علامت مرحله ی نوجوانی Adolescence)) است ودربعضی ازفرهنگ ها اهمیّت بلوغ به قدری است که مراسم خاصّی دارد ودختروپسربا تشریفات خاصّی درجشن بلوغ خود شرکت می کنند . درتعریف بلوغ میان روان شناسان رشد اختلاف نظروجود دارد که عمدتاً نتیجه ی دیدگاه های متفاوت ایشان به جنبه های گوناگون نوجوانی است . مثلاً بعضی ازایشان بلوغ را مرحله ای درفراخنای رشد وتکامل می دانند که کودک ازصورت یک موجود غیرجنسی یا فاقد خاصیّت جنسی ( Asexual) به صورت یک موجود جنسی (Sexual) درمی آید . برخی گفته اند که معمولاً آغاز نوجوانی با بلوغ مشخّص می شود وبه تغییرات بدنی اطلاق می شود که به رشد ونضج تناسلی می انجامد . کلمه ی بلوغ درزبان انگلیسی ازکلمه ی لاتین Pabertas)) به معنای سن مردانگی یا سن بزرگ سالی مشتق شده ودرزبان فارسی کلمه ی بلوغ به معنای ( رسیدن میوه ) یا ( رسیدن شخص به حدّ تکلیف شرعی ) است . برخی ازروان شناسان رشد ، دوران نوجوانی را به سه مرحله تقسیم می کنند : مرحله ی پیش ازنوجوانی ( از10 تا 12 سالگی ) مرحله ی نوجوانی اوّلیّه ( از13 تا 16 سالگی ) مرحله ی نوجوانی ثانویّه یابعدی ( از17 تا 20 یا 22 سالگی ) بلوغ های مطرح شده درطول زندگی هرشخص عبارت است از: 1- بلوغ بدنی یا زیست شناختی 2- بلوغ افکارشناختی 3- بلوغ روان شناختی ( شناختی، روانی – حرکت ، عاطفی) 4- بلوغ جامعه شناسی 5- بلوغ بوم شناسی آثار تغییرات بلوغ : 1- انزوا طلبی 2- خستگی وملامت 3- ناهماهنگی 4- ستیزه جویی اجتماعی 5- احساساتی تند 6- فقدان اعتماد به نفس 7- حیا وعفّت افراطی دوره ی بلوغ نگرانی هایی برای نوجوان ایجاد می کند که عبارت است از: 1- نگرانی درباره ی عادّی بودن 2- نگرانی درباره ی عادّی بودن خصایص جنسی 3- نگرانی درباره ی عادّی بودن اندازه ی بدن 4- نگرانی درباره ی عادّی بودن الات تناسلی 5- نگرانی درباره ی عادّی بودن خصایص جنسی ثانوی هرکدام ازعلوم مختلف برای نوجوان خصوصیاتی قایل شده اند که ازدیدگاه روان شناسی ، این خصوصیات به شرح زیراست : 1- برقراری روابط جدید ورشد یافته با هم سالان خود ازهردوجنس که ادامه ی رشد وتکامل رفتاراجتماعی را نشان می دهد . 2- به دست آوردن توانایی ایفای نقش اجتماعی مردانه یا زنانه 3- پذیرفتن اندام یا هیکل خود وکاربرد مؤثربدن 4- کسب استقلال عاطفی ازوالدین وسایربزرگ سالان ، معلّمان ووالدین ها باید فرصت هایی برای دانش آموزان فراهم آورند که ایشان برای خود تصمیم بگیرند. 5- مایل بودن ، پذیرفتن وانجام دادن رفتارهای درست اجتماعی 6- انتخاب وآماده شدن برای یک حرفه که مستلزم راهنمایی درمدرسه است. 7- رشد وگسترش مهارت های ذهنی ( هوشی ) ومفاهیم ضروری برای اصلیّت شهروندی که هدف اساسی مدرسه به شمار می رود . 8- آماده شدن برای ازدواج وزندگی خانوادگی که همسریا والدین مؤثرشدن را شامل می شود. 9- علاقه مندی به دست رفتارمسئول اجتماعی که هدف اگرمدارس است وآموزش معارف اخلاقی عمدتاً به این هدف متوجّه است . 10- داراشدن ایدئولوژی یا نظامی ازارزش ها ومعیارهای اخلاقی وافکارخاص .1 حال به روایات درمورد نوجوانی می پردازیم ، دوران حسّاس ومهمّ زندگی که هرکس این دوران ازحیات را طی می کند . اهمیّت این دوران آنقدرزیاد است که پایه ی رفتارومنش فرد را درسال های آتی رقم می زند . -« اِنَّ اَحَبَّ الخَلایقِ إلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ شابَّ حدثَ السنّ فِی صُورَةٍ حَسَنَةٍ جَعَلَ شَبَابَهُ وَجَمَالِهِ للهِ وَفِی طَاعَتِهِ ، ذَلِکَ الَّذی یُبَاهِی بِهِ الرَّحمَان مَلائِکَتِهِ یَقُولُ : هَذَا عَبدی حَقّآً . »4 « دوست داشتنی ترین مخلوقات نزد خداوند متعال نوجوانی است زیبا رو که که جوانی وجمالی خویش را برای خداوند دراطاعت خدا قرار دهد . به چنین نوجوانی خدا برفرشتگان می بالد و می فرماید : حقّا که این نوجوان بنده ی من است . » - قالَ علیعلیه السلام ) : «اِنَّمَا قَلبُ الحَدَث کَا لارضِ الخاسیةِ مَا اُلقِی فیهَا مِن شَیءٍ اِلاّ قَبِلَتهُ 1» « دل نوجوان مانند زمین آماده است که هربذری درآن افشانده شود می پذیرد . » - قالَ علیعلیه السلام ):« اِنَّ العاقِلَ یَتَعَظَّ بِالادَبِ وَ البهائِمِ لا تَتَعَظُّ اِلاّ بِالضَرب . 2» « انسان عاقل به وسیله ی ادب به آگاهی درونی وروشنی می رسد واین چهارپایان هستند که تنها با کتک زدن تربیت می شوند . » - «اِنَّ خَیرَ مَا وَرَّثَ الاباء لابنَائِهِم الادب لاَ المال ، فَاِنَّ المَالَ یَذهَبُ وَ الادَبُ یَبقَی 3» « همانا بهترین چیزی که پدران برای فرزندان خود به ارث می گذارند ادب است نه مال، همانا مال می رود وادب باقی می ماند .» نیازها وعلا یق نوجوانان دوره ی اوّل نوجوانی ( 12 تا 15 سالگی ) که هم زمان با سال های دوره ی راهنمایی نوجوان درمدارس است ، معمولاً دشوارترین زمان برای نوجوان وبزرگسالان زندگی او خواهد بود . هیجانات وعواطف آنان اغلب شدید ، تغییرحالت های آنها زیاد وسریع می باشد. آنان به دنبال هیجان هستند وازاین که باآنان مانند کودک رفتار شده به شدّت خشمگین می شوند، لکن درزیراین طغیان ، لباس های ژولیده ویا روشن فکری خام وتلاش روزافزون برای بزرگ ترشدن ، یک احساس ناامنی شدید آنان رارنج می دهد. آنها درباره ی ظاهر خود وطبیعی بودنشان نگرانند ، درباره ی امورمدرسه ودرس خود نگرانند . خوشبختانه بسیاری ازنوجوانان دارای گرایش های مثبتی نسبت به مذهب هستند و ارزش های مطلوب معنوی آن را تشخیص می دهند. نوجوانی که به خداوند واصول مذهبی معتقد است ، نه فقط به هنگام مواجهه با مشکلات بلکه درسراسر زندگی روزانه براعتقادات مذهبی خویش به عنوان بهترین راهنما درفرایند رشد تکیه دارد وازقدرت وجرأتی که ایمان مذهبی دراوپدید می آورد بهره مند می گردد .1 نیازهای نوجوان شامل : 1- نیازهای فیزیکی وجسمی نوجوانان ازقبیل : خوراک ، پوشاک و... این که همیشه نوجوان دوست دارد سرووضعی مرتّب داشته باشد که این مستلزم وضع اقتصادی خوب است. 2- بیکاری 3- گردش وتفریح ، نیاز اساسی نوجوانان ، پرکردن اوقات فراقت که شامل کتابخانه ، ورزش کردن ، سینما، تلویزیون و... ندادن پاسخ منطقی به نیازهای این دوره باعث نا بسامانی های روحی ناشی ازاین مطلب درسرنوشت آینده افراد می شود. جامعه شناسان معتقدند درچنین وضعیّتی ، عدم پاسخ گویی صحیح به احتیاجات دوران نوجوانی ، سبب پیدایش پاسخ های لازم ازطریق جایگزین های مختلف خواهد شد. هیچ یک ازنیازهای دوران نوجوانی ، به هرحال بدون پاسخ نخواهد ماند ، امّا هرچه حلقه ی فشاربراین احتیاجات تنگ ترباشد پاسخ ها به همان مقداراز هنجارها فاصله می گیرند. برای تضمین سلامت نسل جوان ، جامعه حتّی الامکان باید خود رابانیازهای مختلف آنان هماهنگ سازد.2 مراقبت ها درنوجوانی 1- درزمینه ی غذا: تغذیه ی صحیح ویژه ی نوجوانان به این صورت است : منع آنان ازخوردن برخی غذاهای تحریک کننده وقوی مانند گوشت قرمززیاد وتخم مرغ . درمقابل مصرف مرغ وماهی اثرات سوء کمتری دارد ، بنابراین مصرف آنها درحدّ اعتدال لازم است . هم چنین خوردن چای ، قهوه ی زیاد ، فلفل ، سُس های تند وهرنوع ادویه مضرّ است، امّا مصرف نمک اشکالی ندارد. مصرف خوراکی های پخته ، به خصوص میوه های ساده ، انجیر، دوغ وسایر چیزهایی که به صورت خام خورده می شوند ، بسیار مفید است .1 2- درزمینه ی لباس : - اورا ازپوشیدن لباس چسبان بپرهیزانید . - مراقب باشید لباس زیراو بسیارزبریا بسیار نرم نباشد. - او راعادت دهید که پس ازتعریق بسیارلباس خود را عوض کند. - لباس خواب او نسبتاً فراخ تروراحت ترباشد. - سعی کنید اوشب ها با زیرجامه ( شلواربلند ) بخوابد. 3- درزمینه ی استحمام نظافت وشستشو دراین دوره ازعمر، درجهت حفظ سلامت تن ، شادابی روان وتعدیل غریزه دارای نقش مهمّ واساسی است وخوشبختانه غسل های واجب ومستحب دراین مرحله دراسلام اندک نیستند. اگرممکن است هرشب قبل ازخواب ، یا یک شب درمیان قبل ازخواب 3تا5 دقیقه زیردوش برود. - آب مورد استحمام ملایم و ولرم باشد که این امردراستحکام اعصاب وسلامت روان مؤثّراست . - توجّه کنید که درحمّام توقّف بسیارنداشته باشد. - درحین استحمام شلواری کوتاه برتن ویا لنگی برکمرداشته باشد. 4 - درزمینه ی خواب وبیداری درمسأله ی خواب وبیداری او رعایت این نکات ضروری است : - میزان خواب اورا تنظیم کنید که درشبانه روزحدود 5/7 تا 8 ساعت است . - ساعت خواب اوهم تا حدّ امکان منظّم ومعلوم باشد . - عادتش دهیم که به پشت بخوابد وبه ندرت به پهلوی راست یا چپ بخوابد ( بغلتد). - درخواب ، کف پاها، دست ها وسربیرون ازلحاف باشد. - کوشش کنیم که او بدون اضطراب بخوابد وبا ذکر ودعای قبل ازخواب عوامل اشتغال فکری را ازخود دورسازد. - قبل ازخواب به تخلیه ی خویش بپردازد وحتّی اگرنیمه شب هم بیدار شد به دست شویی برود. - زمانی وارد رختخواب شود که مطمئن باشد دقایقی بعد به خواب خواهد رفت . - عادتش دهیم که پس ازبیداری صبح ازجای برخیزد وخود را آماده ی خروج ازبسترکند. - عادتش دهیم که دربسترنماند واوقات خود رابا غلطیدن دربسترسپری نکند.1 5- درزمینه ی روابط ومعاشرت ها دوستان ومعاشرین درهمه ی سنین می توانند زحمت افزا یا رحمت آفرین باشند ، امّا اهمیّت آنها دراین سنین بیشتربه چشم می خورد، ازاین رو دراین زمینه به نکات زیرعنایت کنیم : - روابط نوجوان را با دوستان زیرنظربگیریم وبا تذکّرات دوستانه آنها رامتوجّه کنیم. - درمواردی بکوشیم افراد درستی را سرراه اوقرار دهیم وموجبات انس ودوستی شان را فراهم کنیم . - با همه ی اصراری که نوجوانان به تداوم دوستی دارند ، تذکّرات خیرخواهانه وارشادات خود را ازآنان دریغ نداریم. - درمجالس دوستانه وروابط فامیلی ، مرزها را رعایت کنیم . - دراواخردوران نوجوانی می توانید به اوگوشزد کنید که فراهم آوردن موجبات عقد وازدواج ونامزدی را می پذیرید ، ولی رذالت ها وتن دادن به آلودگی را پذیرا نیستید. 6- دیدن ها : چشم ها دروازه هایی به سوی جهان خارج هستند واین یک واقعیّت است که : هرآن چه دیده بیند دل کند یاد. به این ترتیب دردو جبهه باید کاروتلاش داشت . - درجبهه ی اصلاح وپاک سازی محیط حیات که وظیفه ای اسلامی برای همه ی انسان هاست . - درجبهه ی تقوی وادار کردن چشم که دید ونظرخود را تحت کنترل داشته باشد . - والدین ومربّیان باید محیطشان راپاک ومنزّه داشته باشند . - پدران ومادران بیش ازهرمرحله ی دیگری ، باید روابط خاصّ خودرا تحت کنترل داشته باشند. - دیدن برخی ازفیلم ها ، صحنه ها وتماشای بسیاری ازنوارها ی ویدئویی وحتّی دیدن صحنه های بازی وعملیّات ورزشی قهرمانان با لباس های خاصّ ورنگی وبا بدن نیمه عریان ، برای نوجوان چندان مناسب نیست .1 7- شنیدن ها : گوش ها دروازه اند وباید مراقب آنها بود بنابراین : - هرسخنی را درنزد نوجوان نمی توان مطرح کرد مخصوصاً درآن چه به روابط خصوصی زوجین مربوط می شود. - هرداستانی را برای نوجوان نمی توان نقل کرد، مخصوصاً داستان های مربوط به عشق وجوانی و... - گاهی ممکن است داستان های عشقی ولی عبرت آموز را ارائه دهید ، ولی درعمل قصّه ی شما تحریک آمیزباشد بنابراین دراین عرصه هم باید بیداربود . - ممکن است فردی راست یا دروغ از روابط عشقی برای نوجوان سخن بگوید . فرزندان را ازداشتن این گونه دوستان باید برحذرداشت . - به طورکلّی درسایه ی آموزش ها واعتقادات ، باید گوش ها وشنیدن ها راتحت نظرگرفت ومرزدارکرد . 8- خواندن ها : چه بسیار نوشتنی ها که تحریک کننده هستند وچه بسا عکس ها ، پوسترها، رمان ها و نقّاشی های دارای زیرنویس که باشرف واعصاب نوجوان بازی می کند. - مهمّ است که خواندنی ها دراین مرحله ازعمرزیرنظروتحت کنترل باشد. - گاهی نامه های صادره و واصله را درمحیط خانه ومدرسه کنترل کنید . - چه بسا کتابی پشت جلدش فیزیک، شیمی، زیست شناسی و... باشد ولی درون جلد، رمان، داستانهای عشقی و... جاسازی شده باشد. - حتّی درمواردی ازبالای سرفرزندتان که سرگرم مطالعه است ، نظری بیندازید وببینید چه صحنه ای وکدام مبحث را مطالعه می کند ، بعداً خودتان با مطالعه ی مجدّد به ارزیابی آن بپردازید.1 9- لمس ها : نوجوان آماده ی تحریک پذیری های گوناگون است . گاهی یک لمس ، یک نگاه ، زیبایی ظاهر، فرم روبان سریک دختروآستین ویقه ی پیراهن یک پسرمی تواند تحریک کننده باشد ودراین عرصه مراقبت هایی باید صورت گیرد که ازجمله آنها بدین قرار است : - لمس ها باید زیر نظروتحت کنترل باشد. - درمحیط خانه پدرومادر پیشانی فرزندان را می بوسند وبرعکس . - براساس توجیه اسلامی ، برادری مثلاً درحین خداحافظی سرخواهرش را می بوسد. - خواهربرای خداحافظی براساس همان توجیه دوش برادر را می بوسد . - بوسه ی دیگرافراد محرم ، برروی پیشانی است نه گونه . - درمدارس توصیه به دست دادن به یکدیگراست نه بوسیدن . - پدرمی تواند به پشت وسینه پسردست بکشد( مثلاً درحمام ) - مادرهمین کاررا درباره ی دخترمی تواند انجام دهد ویا به پشت سرپسردست بکشد. - حتّی توصیه این است که درحین خواب پاها برهنه وبرروی هم نباشد. 10- ستایش ها : درسنّت اسلامی است که مرد یا زن حقّ ندارد اززیبایی های هسرش نزد نامحرم سخن گوید. - درحضورپسری اززیبایی های دختری نباید سخن گفت مگردرعرصه ی ازدواج وتشکیل خانواده . - درحضوردخترهم اززیبایی پسری نامحرم نباید حرف زد مگردرغالب اختیارهمسر. - گاهی ممکن است ستایش ازعملیّات قهرمانی فردی برای نوجوان تحریک آفرین باشد. - اگربنای تعریفی است باید ازسیرت واخلاق ومعنویّت باشد نه چهره وصورت . - هم چنین است وضع وصف ها ازیک فرد دریک داستان اگرچه تخیّلی وبی اساس باشد ویا وصف فرشتگان وملائکه وحوروقصورو... آموزش ها : 1- مسائل شرعی 2- غسل ها 3- عبادات 4- رموزتشکیل خانواده 5- تقویت دین واخلاق 6- تمرین واستقلال1 ایجاد عادات مناسب : 1- پوشش مناسب : نوجوان باید به داشتن لباسی که تأمین کننده ی سلامت بدن وحافظ عزّت وشخصیّت اوباشد ، عادت داد واورا ازپوشیدن لباس های جلف وپرزرق وبرق دورداشت . 2- آرایش مناسب : این که پسران ودختران ما سروصورتی آراسته ومویی زیبا داشته باشند ، جای بحث واعتراضی نیست ، ولی این مهم است که این امربه صورت جلف نباشد ودخترانمان را عادت دهیم که موی خود را ازانظار پوشیده دارند ومرزعفاف را حافظ باشند، چرا که ماحق نداریم زیبایی ها را درخلاف مسیرحق ویا درعرصه ی حرام عرضه داریم. 3- کیفیّت خواب مناسب 4- اشتغال 5- امساک ها : هفته ای یک بارروزه بگیرند چراکه این امردرتعدیل غریزه ی آنها نقش مهم واساسی دارد . این اندیشه را می توان رنگ وهوای مذهبی واخلاقی داد ، بدین گونه که ازمحل امساک یک روز روزه مستمندی را امساک نماییم ویا مشکلی را ازجامعه درحدّ توان رفع کنیم . 6- مقاومت ها 7- عزّت نفس 8- نظافت مداوم 1 مشکلات نوجوان نوجوانان دردوره ی نوجوانی دارای مشکلاتی هستند ، شناختن این مشکلات به والدین مخصوصاً مادر این امکان رامی دهد تابرخورد بهتر وکارآمدی را با نوجوان داشته باشند، وقبل ازبروز مشکلات بیشتر، ازانحراف فرزند خود جلوگیری کند. 1- ترس ها ونگرانی ها درمیان تجربه های عاطفی نوجوان به ترس ها ونگرانی های اوباید کمترازهمه بها داد ، زیرا بسیاری ازآنها تخیّلی وغیرواقعی وبیشترازآن چیزی است که درزندگی واقعی او وجود دارد . با این حال ترس مانع فعّالیّت وعمل سازنده ومثبت درفرد می شود ، بنابراین یا ازموقعیّت ترس آور ناراحت کننده فرار می کند ویا تسلیم آن می شود که درهرحالت ناسالم است . مطالعات نشان می دهد که افراد ناسالم ویا خسته بیشتر ازافراد سالم وبا نشاط درمعرض ترس ونگرانی هستند . برای مقابله باترس ونگرانی باید نخست ماهیّت موقعیّت ترس آور راشناخت وفرد ورابطه ی اوبا محیط را کاملاً درک کرد . روان شناسان همراه کردن ترس باموقعیّت ویا فعّالیّتی مطبوع را به عنوان مؤثرترین راه مقابله باترس توصیه می کنند .1 راهنمایی ومشاوره ی نوجوانان درزمینه ی تحصیلی ، شغلی ومسائل ومشکلات فردی یکی ازکارآمدترین راه های کمک به نوجوانان دررفع مشکلات است . 2- خشم وحسادت ازمجموعه ی عواطف وهیجانات خشم وعصبانیّت متداول ترین آنهاست . هرگاه نوجوان خشم را بافراوانی وشدّت زیاد تجربه کند ، سازگاری اوبه خطر می افتد، هرچند که خشم گاه می تواند ارزش مثبت نیز داشته باشد . درپدید آمدن خشم روان شناسان معتقدند که موقعیّت فیزیکی وشرایط روانی خانه اثرقابل ملاحظه ای برتعدّد وشدّت خشم درنوجوان دارد ، هم چنین رابطه ی معیّنی بین خشم با وضعیّت سلامت ونگرش وادراک نوجوان نسبت به تغییرات جسمانی وجود دارد . به تدریج منبع اصلی خشم را می توان دراختلاف وتعارض نوجوان باپدر ومادر ودیگر افراد بزرگ سال درزمینه ی مسائل عادّی زندگی وتمایل به انجام آنها به طور مستقل پیدا کرد. هیجان پیچیده حسادت نیز خیلی زود درزندگی فرد پدید می آید ومی تواند یک مشکل اساسی درزندگی اوبه شمارآید. حسادت عمدتاً نسبت به خواهر یا برا در بروز می کند و ناشی از تبعیض والدین در مورد فرزندان است . با بزرگ شدن کودک وتماس های بیشتر اجتماعی او ، حسادت نسبت به خواهر وبرادر کاهش می یابد ، مگر آن که تبعیض والدین نسبت به یکی از فرزندان آگاهانه ویا ناآگاهانه ادامه یابد. مقایسه های غیر اصولی وغیر منصفانه ی پدر ومادر یا معلمان باعث می شود حسادت در نوجوان تداوم یابد . رشد اجتماعی به هر حال رشد عاطفی وتوان نوجوان در کنترل هیجانات ناسالم ، یکی از مهم ترین عوامل در رشد و سازگاری اجتماعی نوجوان است . رشد اجتماعی فرد بستگی تامّ به انواع شرایط محیطی زندگی فردی دارد. رشد اجتماعی نیز مانند دیگر ابعاد پیچیده ی رشد ، تنها در نتیجه تغییرات فیزیولوژی بلوغ حاصل نمی شود ، بلکه شامل فرصت های مناسب برای یاد گیری و تمرین عادات و مهارت های اجتماعی است. اهمیّت رشد اجتماعی انسان در زندگی امروز ،نه تنها دریادگیری کنار آمدن وسازگاری با محیط اطراف است ، بلکه در مسؤلیّت پذیری فرد وهمبستگی وپیوند سالم او با گروه و درنهایت به عنوان یک شهروند نیز نمایان است . برای این منظور نهادهای اجتماعی هم چون خانه ، مدرسه ، جامعه در پایه ریزی این امر مهم باید از همان اوان کودکی به نوبت و در تعادل با یکدیگر عمل کنند . ارتباط سالم وسازنده نوجوان با گروه هم سالان وافراد کوچکتر وبزرگتر از خود درخانه ومدرسه واجتماع ، یکی ازنشانه های چشمگیر رشد اجتماعی فرد است . علاوه برآن بازی وفعالیّت مختلف علمی ، بدنی ، هنری ، مذهبی وغیره وصرف درست اوقات فراغت بخش مهمّی از فرآیند اجتماعی شدن نوجوان را تشکیل می دهد .1 دروغ گوئی : دروغ گوئی مانند سایر بیماری های روانی – عاطفی دیگر ، ریشه درخانواده دارد که اگر به موقع این بیماری ها شناسائی ودرمان نشوند ، مشکلات مهمّی درآینده برای فرد به وجود می آید، زیرا دروغ گوئی عامل اصلی انواع فسادهاست . میان اهداف مهمّ مدرسه علاوه بر خواندن ، نوشتن وحساب کردن ، تربیّت یک شهروند مفید که به قوانین اجتماعی ، اخلاقی ودینی پایبند باشد نیز مورد توجّه است . دروغ معمولاً شامل بیاناتی خلاف واقع یا کتمان یک واقعیّت است که بیشتر جنبه ی اموختنی واکتسابی دارد چون انسان ها با ضمیری پاک به دنیا آمده اند ، لیکن ازمحیط زندگی مانند خانواده ، مدرسه و به طور کلی اجتماع چیزهای بسیارو متنوع یاد می گیرند واز آن استفاده می کنند تا وقتی که این گونه رفتار درآنها شکل بیماری به خود می گیرد ، به طوری که قسمتی از شخصیّت نوجوان را اشغال می کند . شخصیّت های دروغ گو به سه دسته : هیستری ، خود شیفته و وسواسی تقسیم می شوند. برای دروغ گویی نیز علل مختلفی ارائه شده است که تخیّل ، آرزو ، بی اعتمادی ، رؤیا ، ترس ، آزمایش والدین ، جلب توجّه ، بدآموزی ، تظاهر ، تحمیل نمودن تکالیف سنگین بر نوجوان ، ترس وضعف وعجز را می توان نام برد . برای اصلاح رفتار افراد دروغ گو برخی کارها را باید والدن انجام دهند ، کارهایی نظیر : کشف علّتهای دروغ گویی ، تقویّت راست گویی ، آزادی بیان احساسات فرد ، درک احساس ، احساس نیازها ، احترام به شخصیّت ، ایجاد آرامش ، توجّه به توان واستعداد فرد ووفاداری به عهد وپیمان . درمقابل این کارها والدین بعضی ازکارها را نیز نباید انجام دهند ، مانند : برخورد غیر منطقی با فرد دروغ گو ، سعی در کشف مطالب در رابطه با فرد دروغ گو وعدم توسل به کارهایی که اعتما د به نفس را خدشه دار می کند ، مچ گیری ، عدم تحقیر فرد دروغ گو وعدم ایجاد زمینه برای دروغ گفتن .1 کمرویی : گرفتاری ورنج عدّه ی زیادی ازدانش آموزان کم رویی می باشد . کم رویی یعنی ترس ازمواجه شدن بادیگران که بااضطراب اجتماعی همراه است ودرآن فرد ازمواجه شدن باافراد ناآشنا وارتباطات اجتماعی گریز دارد. شاید خودفرد کم رو هم دلایل کم رویی خود رانداند . کم بود اعتماد به نفس باعث رنج افراد کم رو می شود واین سبب می شود تا این گونه افراد دربرخورد بادیگران به سهولت ناراحت ودست پاچه شوند . ازعلایم کم رویی می توان نداشتن اراده وعزم راسخ ، خوار وحقیر شدن خود ، وحشت ازحرف زدن ، شیک پوشی وخودآرایی ، احساس های درونی که باعث نفاق می شود واظهار وجود کردن بیش ازحدّ نام برد که این گونه رفتارها به احتمال زیاد به جبران کم رویی صورت می گیرد . صاحب نظران برای پیشگیری ازکم رویی راه های زیر را پیشنهاد کرده اند که عبارتند از: مورد مشاوره قرارگرفتن فرد بیمار به منظورشناسایی مشکل ودرمان وی ، وارد نمودن فرد به صحنه های اجتماعی، ارائه ی مسئولیّت هایی درحکم تقویت کننده مثبت ، آگاهی دادن به نوجوان که این مشکل مختصّ وی نیست ، آموزش صحیح مهارت های اجتماعی به نوجوان وجوان ، تهیّه ی کتاب ها ومجلّه ها وروزنامه ها برای مطالعه ی وی ، دعوت به بازی با افرادی که بیمار نشده اند ، جرأت آموزی. دزدی : یکی ازرفتارهای زشتی که ازدوره ی کودکی درفرد شکل می گیرد ، مسئله ی ربودن اشیاء یعنی دزدی است که شکل عمدی آن دردوره ی نوجوانی وجوانی شدّت می یابد به طوری که بیش از80 درصد دزدی های بزه کاران مربوط به سنّ کمتراز18 سال است . بعضی ازاعمال غیر منتظره که باسنّ کودک مناسبت ندارد مانند برداشتن اسباب ابزی دیگران که معمولاً به طور ناخود آگاه صورت می گیرد ، مورد خوشحالی بعضی ازاولیاء واقع می شود ، لیکن اولیاء متوجّه نیستند که برخوردشان به عنوان یک تقویت کننده مثبت ، این گونه رفتاراوراتقویت می کند . با بزرگ ترشدن کودک ورسیدن به سنّ نوجوانی ، دیگر مقاومت اولیاء مبنی برعدم برداشتن وسایل دیگران مؤثر نیست وفرد دچار یک حالت دوگانگی می شود . تشخیص وعدم پذیرش مال حرام دردوره ی نوجوانی قدری برای فرد مشکل است ، این عمل باید اززمان کودکی که فرد اسباب بازی دیگران رابرای خود برمی دارد شروع شود.1 وظایف خانواده درمورد دزدی: 1- اولیاء خانواده هرگز نباید درمقابل نوجوان ، درجیب یکدیگر دست بگذارند وپولی بردارند ، زیرا ممکن است کودک یا نوجوانی که این عمل رامشاهده می کند، آن را تحمیم دهد وهرجا جیبی ببیند بدون اجازه ی صاحبش درآن دست ببرد. 2- دوست شدن باکودک ونوجوان وکم نمودن فاصله ی ارتباطی بین خود وآنها ، طوری که آنها بتوانند به راحتی خواسته ها ونیازهایشان را با اولیاء خود مانند یک دوست مطرح سازند. 3- تقویت اعتقادات کودک ونوجوان درمقابل گریز وخود داری ازکارهای زشت خصوصاً دزدی توسّط اولیاء ، مربّیان ومعلّمان ، امری ضروری به نظر می رسد. 4- دادن آموزش های لازم به خانواده ازنظراجتماعی وتربیتی ، با هدف بالابردن سطح فرهنگ خانواده وپرورش احساس مسئولیّت همراه با شرح وظایفی که درمقابل فرزندانشان به عهده دارند. 5- اعتقاد به باورهای مذهبی ، توسّط خانواده ها وآموزش فرزندان دراستفاده نکردن ازمال حرام وپرهیز نمودن ازاستفاده ی اموالی که مصرفش منع شده است . 6- تغییر محیط زندگی ، درمواقعی کودکان ونوجوانان نیاز به جامعه ی سالم تری دارند واین امری ضروری است ومی تواند تحوّل وپیشرفت به سزایی دررشد شخصیّتی واعتقادی آنها بوجود آورد تا زمینه ی رشد بزه کاری کودک ونوجوان ازبین برود.1 تربیت غریزه ی جنسی : هنگامی که فرزند شما به حدّ بلوغ رسید واحساس کردید غریزه ی جنسی اوتا حدّی بیدار گشته ودرمعرض انقلاب ودگرگونی است ، می توانید به مناسبت یکی ازسؤالات رشته ی سخن را دردست بگیرید وبگویید : می دانم اکنون تو به جایی رسیده ای که شاید این گونه افکار درمغزت وارد شده ، گاهی حالت تحرّک به تودست می دهد ، می خواهی کسی تورا جدّاً دوست داشته باشد وتوهم اورا دوست بداری ، بعضی ها رابیشتر ازحدّ دوست داری ، هیچ مانعی ندارد، همه ی پسران ودختران وقتی به این سن برسند ، چنین حالاتی برایشان دست می دهد، اینها مقدّمه ی پدرومادر شدن است . تودیگر می خواهی پدرشوی ، همه ی پسران وقتی بزرگ شدند باید زن بگیرند وعروسی کنند تا خانواده تشکیل دهند وپدرشوند، اگر بادختر نجیب وخوش اخلاق ودین دار وزیبایی ازدواج کنی سعادتمند خواهی شد. زندگی خانوادگی خیلی شیرین وزیباست ، امّا شرایط زندگی وتحصیلات تواکنون اجازه ی عروسی نمی دهد ، اگرزن بگیری بچّه دارهم خواهی شد وزن وبچّه خرج دارند ، بهتراست باجدّیت وکوشش مشغول تحصیل یا کارباشی ، وقتی شرایط زندگی تومناسب شد ، من با تو هم کاری می کنم وهردختری راکه خواستی برایت می گیرم ، امّا مواظب باش قبل ازازدواج به دام های فساد نیفتی . استمناء برای سلامت وبهداشت جسم وجان انسان ضرردارد وازگناهان بزرگ به شمارمی رود ، مواظب باش که فریب نخوری ودرکارهای غیرمشروع وارد نشوی ، اگر قدری صبرکنی همه ی کارها به خوبی اصلاح می شود . آن گاه عواقب وخطرات انحرافات جنسی رابرایش تشریح کنید. با این برنامه می توانید ، یکی ازبزرگ ترین مشکلات فرزندتان راحل کنید وآنان رادرآن سنین دشواروپرانقلاب تحیّرواضطراب درونی نجات دهید وازوقوع درمهالک وتباهی ها بازدارید واین یکی ازبزرگ ترین خدماتی است که پدرومادر می توانند نسبت به فرزندانشان انجام دهند. درزمان بلوغ حوادث تازه ای برای نوجوانان به وجود می آید که قبلاً ازآن اطّلاع نداشتند، به همین جهت تا مدّت ها مضطرب ونگرانند ودرعلل آن فکرمی کنند . دخترها وقتی علایم بلوغ برایشان اتّفاق افتاد علّت آن رادرک نمی کنند وشایدآن رایک نقص بشمارند، بدین جهت غالباً آن راازمادرمخصوصاً پدروسایرین پنهان می دارند ، لباس های گشادی می پوشند وگاهی مانند قوزدارها راه می روند تا پستان هایشان دیده نشود وخون دیدن رابه طورکلّی مخفی می سازند . دراین حالت مادر به دخترخود مثلاً می گوید: زمان بلوغ تو نزدیک شده است ، کم کم پستان هایت بزرگ خواهد شد ، موهای زهار و زیر بغلت نیز، بزرگ می شود ، دیریا زود رگل هم خواهی شد ، همه ی اینها علامت بلوغ است ، همه ی دختران به این سن که برسند این حوادث برایشان به وقوع خواهد پیوست، این امورطبیعی هستند وهیچ گونه ضرری ندارند. درایّام قاعدگی نمازبرتو واجب نیست ، روزه هایت راهم می خوری وبعداً قضا می کنی . آن گاه اموری راکه برای بهداشت ایّام قاعدگی لازم است به اویادآورمی شود ، سپس مسائل قاعدگی وغسل کردن رایادش می دهد وبدین صورت برای حوادث زمان بلوغ آماده اش می گرداند. پدر( مادر) به پسرش می گوید: زمان بلوغ تونزدیک شده است ، درزمان بلوغ زیر بغل و روی زهارت موهای سیاهی خواهد رویید ، شاید شب ها خواب های تحریک کنده ببینی وآبی با فلان صفت ازتوخارج شود ومحتلم شوی . همه ی پسرها درزمان بلوغ این حوادث برایشان رخ می دهد ، اصلاً ناراحت نباش ، علایم بلوغ است ، اگرچنین حالی برایت دست داد ، لباس هایت نجس شده ، عوض کن وبرتو واجب است غسل کنی . آن گاه دستورغسل کردن رابرایش توضیح بدهید. پدرومادر به این وجه می توانند ازاضطراب وناراحتی فرزندانشان جلوگیری کنند وآنان رابرای حوادث زمان بلوغ آماده سازند ، به طوری که حوادث مذکوررا اموری طبیعی بدانند ودرصدد اخفاء برنیایند.1 - عن أبی جعفر( علیه السلام ) قالَ :« مَا مِن عِبَادَةٍ اَفضَلُ عِندالله مِن عِفَّةِ بعلنٍ وَ فرجٍ » 3 امام باقر( علیه السلام ) فرمودند: « هیچ عبادتی نزد خدا بهترازعفّت شکم وفرج نیست .» انحرافات جنسی : انحرافات جنسی به معنای گسترده به آن دسته ازاعمال جنسی اطلاق می شود که متفاوت یا غیرمعلوم بوده وازروش های جنسی مورد تصویب قانون ، آداب ورسوم اجتماعی پیروی نمی کنند . انحرافات جنسی یعنی بیرون رفتن ازخطّ فطرت وشریعت دررابطه با غریزه ی جنسی ، چنان چه ازارضای غرایز جنسی ازراه هایی که بافطرت ، عقل وشریعت سازگارنباشد ، تشفی این غرایز باعث انحراف جنسی شده وشخصی که مبتلا به این عمل است را منحرف گویند که درجامعه ی ما باچشم دیگری به وی می نگرند . اشکال مختلف انحرافات جنسی : خود ارضایی ( استمناء ) 4- بچّه بازی هم جنس گرایی 5- خود فروشی نظربازی 6- وارونگی جنسی ازدیدگاه کلّی مهم ترین علل وانگیزه هایی که سبب انحراف جنسی می شود عبارتند از: لمس ها ، دیدن وشنیدن ، عوامل روانی ، نوازش های ناروا ، معاشرت ناصواب، روابط ناپسند، استحمام ، آگاهی ازروابط والدین ورفیق بازی . درمان : 1- ورزش ، داشتن برنامه های منظّم ورزش ونرمش ، جهت غلبه کردن بر افراط کاری ها ی جنسی ، لازم وضروری است . 2- تغذیه ی صحیح ویژه ی نوجوانان ( درصفحه ی توضیح داده شده است ) 3- تقویت روابط گرم خانواده ، ازطریق آموزش به اعضای خانواده به ویژه نوجوانان ، طرح مباحث مربوط به بلوغ با فرزندان به جهت هشداروآگاهی دادن به آنها درراه ایجاد ارتباط واقعی ومؤثر بین والدین ونوجوانان . 4- توجّه به خواب نوجوان ( درصفحه ی توضیح داده شده است ) 5- پرکردن اوقات فراغت نوجوانان ازطریق مطالعه ی دروس متفرّقه ، انجام کارهای منزل وداشتن یک برنامه ی منظّم برای گذراندن ساعت روز بسیار مهمّ است . 6- تقویت صفات مثبت نوجوانان با شیوه های مختلف نظیر تشویق ودادن پاداشهای بجا و به موقع والگو قرار دادن افراد موفّق ومثبت فامیل ، جامعه وکشور، همراه با تعریف و مطالعه ی شرح حال مردان وزنان مؤمن ، موفّق وپاک کشورونیز هدایت کردن آنها به سمت پیدا کردن دوستان صالح ودوری کردن ازدوستان ناباب ومعاشرت با افراد مؤدّب و با فرهنگ جامعه . 7- امید آفرینی ازراه تقویت روحیّه ی مذهبی واعتقاد به خدا ومبانی اخلاقی اسلام وآشنا کردن آنها با لغت ومفهوم توبه واستفاده ازآن برای بهبود روابط نادرست انسانی . 8- درصورت لزوم استفاده از متخصّصین تعلیم وتربیت وهدایت نوجوانان برای بهره گیری ازمشاوران واستفاده ازدیدگاه های آنان درمراکز مشاوره برای پیش گیری ودرمان آنها . 9- درمان های دارویی وپزشکی ، معمولاً بهترین شیوه ، عملی کردن درمان ازطریق هم کاری کردن روان کاو یا روان پزشک وانتخاب شیوه ی درمان ویا نوع داروبا مشورت یکدیگراست . 10- الف- چنان چه مشاهده کردید دونفربسیاربه هم بسیارعلاقه دارند واحتمال وجود سوء استفاده ازیکدیگروجود دارد ، بهترین راه جدا نمودن آنها ازیکدیگر، به کاربردن ترفند های مختلف است ، تا زمانی که آنها ازیکدیگر دورشوند والتهاب آنها خاموش شود . دراین مورد حتّی با عوض کردن مدرسه نیز می توان آنها راازیکدیگر جدا نمود . ب- والدین خصوصاً درمورد دختران باید متوجّه این موضوع باشند که دخترانشان با دختران دیگرهم بستر نشوند وازمشاهده ونگه داری تصاویرلخت وبرهنه درنزد دختران ویا نصب آن دراتاق خوابشان که عامل به فساد کشیدن آنهاست جلوگیری کنند . ج- والدین موظّفند ضوابط اخلاقی، دینی واجتماعی مسایل جنسی را درحدّ معتقدات وموقعیّت های خاصّ اجتماعی خودشان به فرزندان آموزش دهند. د- شرم دررفتار هم جنس بازان وجود دارد وازاین بابت خود راگناه کارمی دانند ووجود خود را بی ارزش به حساب می آورند ، بنابراین مربّیان تربیتی باید با رعایت اصول پرورشی ، این اندیشه ی نادرست ، یعنی بی ارزش بودن وجودی را ازذهن نوجوان پاک کرده وبه آنها بگویند که چنان چه چنین اعمال ناپسندی راازخود دورسازند وبه جامعه برگردند ، جامعه آنها راافراد مفید وباارزش به حساب می آورد. 11- ارتباط صمیمانه ی مادربا دخترو پدربا پسر باعث می شود که دختران وپسران درتطابق متناسب با جنسیّت خویش که طبیعت برعهده شان گذاشته است آشنا گردند.1