مقاله دولت اباد يزد (docx) 5 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 5 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

موقعيتيزد به دليل موقعيت جغرافيايي و ارتباط خاصي كه به دليل واقع شدن در مركز كشور داشته از روزگاران پيش همواره مورد توجه و داراي جايگاه ويژه¬اي بوده است. استان يزد با شرايط آب و هوايي بياباني گرم و خشك و مقدار متوسط بارندگي سالانه بين 50 تا 100 ميليمتر، يكي از خشك¬ترين استانهاي كشور به شمار مي¬رود. اختلاف دماي شب و روز در اين استان بين 9/11 تا 7/20 درجه سانتي¬گراد متغير است. باغ دولت آباد يزد با مساحتي بالغ بر 40000 متر مربع از مشهورترين و زيباترين باغ¬هاي شهر يزد محسوب مي¬شود. ورودي اصلي باغ در ضلع غربي آن و به سمت بلوار دولت آباد گشوده مي¬شود، ورودي كه هم اكنون مورد استفاده عموم قرار دارد در ضلع جنوبي باغ در كنار رودخانه خشك واقع گرديده است. علاوه بر آن درب ديگري به خيابان انقلاب راه دارد كه در سمت شمالي مجموعه واقع شده است. تاريخچه باغ دولت‌آباد يزد در يادگارهاي يزد نوشته ايرج افشار آمده است كه مطالعه تواريخ قديم يزد نشان ميدهد كه باغهاي مهم و بزرگ و زيبا از قديمترين ايام در آنجا ساخته مي‌شده و ذكر بسياري از آنها در آن كتب موجودست. از جمله در تاريخ جديد يزد از سي باغ نام رفته ست. ولي افسوس كه اثري از هيچكدام از آنها اكنون برجاي نيست. باغ دولت‌آباد يزد از نمونه باغهاي بزرگ ايران است كه در سال 1160 هجري قمري « دوره زنديه » بنا گرديده است. بادگير مرتفع و زيباي آن با ارتفاع 33 متر از سطح زمين بلندترين بادگيري است كه تا كنون شناسايي شده است. اين باغ بزرگ يكي از بنيادها و آبادانيهاي محمد تقي‌خان مشهور به خان بزرگ، سرسلسله خاندان خوانين يزد و مرد مقتدر آن عهد است. او ابتدا قناتي با نام دولت آباد ايجاد كرد و سپس از آب آن قنات باغ دولت آباد را بوجود آورد. قنات تاريخي عظيم و مهم دولت‌آباد داراي قدمتي بيش از دويست سال است كه از احداث پنج رشته قنات تشكيل شده است. مولف جامع جعفري ذيل عنوان « ذكر قنات مباركه دولت آباد يزد و ايراد وقفنامه آن از منشئات عالم رباني آقاي سيد احمد اردكاني … » و پس از عبارت پردازي‌هاي زياد مي‌نويسد: « . . . . . تخميناً معادل پانصد درب باغ و مساوي دو هزار جريب زمين از آن آب شاداب است . . . . منبع و مظهر آن هر دو در بلوك مهريجرد است و . . . . . . و در ساحت نه فرسنگ زمين قمري بجهت آن آب حفر فرموده از بلوك مهريجرد و شهرت بنا فرموده، از بلوك مهريجرد به حوالي ولايت كشانيدند و در حومه شهر به زراعت رسانيدند و آسيابي در قريه محمد آباد چاهوك كه واسطه ميان مهريجرد و شهرت بنا فرموده، از آن آب دائر ساختند . . . . . . . بالجمله بناي قنات مزبور برچهار رشته قنات است. . . . . . رشته اول قنات مسمّي به باقر آبادست كه در اصل مرغابي بود وبعد از انتقال به نواب جنت مآب خان مغفور سعيد آبي بر روي كارش آمد . . . . . . . رشته دوم قنات مسمّي به مهدي آبادست . . . . . رشته سيم قنات مسمّي به... است. . . . . . . رشته چهارم نصفه از قنات قديمه بغداد آبادست كه منتقل به خود فرموده . . . . . . و اين چهار رشته قنات را بر روي هم مسمّي به قنات دولت‌آباد ساخته از ساحت مهريجرد به عرصه حومه شهر چنانكه مسطور گشت جاري گردانيده و در موضع آبشاهي ربع از قنات دولت‌آباد را مفروز نموده و به اولاد فرخنده نهاد خود بخشيده‌اند و سه ربع ديگر را به حومه آورده ربعي از آن سه ربع را به ضميمه باغ دولت‌آباد كه نيز از ابنيه آن بزرگوارست با اراضي تابعه باغ مزبور وقف بر چهارده معصوم فرموده‌اند كه متولي شرعي آن (نام متولي را از نسخه خطي زدوده‌اند) . . .» مولّف جامع جعفري سپس به نقل متن وقفنامه پرداخته است و بلافاصله پس از اتمام آن توصيف عمارات مربوطه به باغ را موضوع سخن خود قرار داده و تلخيص آن بدين صورت است: « يكي ديگر از بناهاي نزهت انتماي آن بزرگوار باغ دولت‌آبادست كه متصل به دروازه چهارمنار و خارج شهر واقع است و از آب قنات دولت‌آباد مشروب مي‌شود . . . فضاي باغ به حسب طول به بسط . . . . و به حسب عرض . . . و در سمت شرقي عمارتي به طرح هشت . . . . طرح‌ريزي كرده‌اند . . . . حياض حوضخانه‌ها هشتي طرحش . . . . . آب حوض فلك را . . . . . . برباد داده و اعجوبه بادگير عيوق طرحش . . . . . راه آمد شد با كيوان گشاده . . . . . مقابل آن عمارت در سمت غربي كه بدايت باغ است طرح عمارت ديگر ريخته‌اند. . . . . » « يادگارهاي يزد ايرج افشار » باغ دولت‌آباد پس از محمدتقي‌خان رو به ويراني رفت و اگر چه دوباره مورد مرمت قرار گرفت ولي هيچگاه به روزگاران آباداني و دلگشايي عهدخان بزرگ نرسيد. عمليات مرمت و بازسازي باغ دولت‌آباد از سال 1348 توسط دفتر فني سازمان ملي حفاظت آثار باستاني آغاز و تا سال 1361 ادامه داشته است. بخشهايي از مجموعه كه مورد مرمت قرار گرفت عبارتند از: عمارت تالار آيينه، عمارت مستخدمين، آشپزخانه‌ها، عمارت تهراني، قسمت ساباط و آب انبار عمارت حرمخانه، عمارت بادگير و عمارت سرو عمارت بهشت آيين، همچنين در فاصله سالهاي 1355 تا 1361 عمليات باغسازي و محوطه‌سازي در اين باغ تاريخي صورت پذيرفت. باغ دولت‌آباد يزد در تاريخ 23/12/1346 به شماره 774 در رديف آثار ملي كشور قرار گرفت. از سال 1348 تا 1364 وزارت فرهنگ و هنر اين باغ را از اداره‌ي اوقاف اجاره نموده و در اختيار دفتر حفاظت آثار باستاني كشور قرار دارد. در حال حاضر باغ در اختيار متولي موقوفه قرار دارد. ه