مقاله سر یک اسب در یکی از مینیاتورهای ایرانی مربوط به یکی از دست (docx) 15 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 15 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

سر یک اسب در یکی از مینیاتورهای ایرانی مربوط به یکی از دست‌نوشته‌های مثنوی مولوی از سال ۸۹۱ق./۱۴۸۶م. اَبرَش: اسبی که در پوستش لکه‌هایی به غیر از رنگ اصلی‌اش وجود داشته باشد.[۲] باره یا بارگی: به معنی مطلق اسب گفته می‌شود و ربطی به باربری ندارد. بالاد و بالاده: اسب تندرو یا اسب یدکی. بوز: اسب نیله (کبودرنگ). توسن: اسب سرکش. جُرده: اسب اخته. چرمه: اسب سپید یا اسبی که دست و پایش سپید باشد. خنگ: اسب سپید. سمند: اسب زرد. نَوَند: اسب تندرو. یَکران: اسب نژاده و نجیب. عمر خیام در کتاب نوروزنامه نام گونه‌های اسب را چنین بیان می‌کند: الوس چرمه، سرخ چرمه، تازی چرمه، خنگ، بادخنگ، مگس‌خنگ، سبزخنگ، پیسهٔ کمیت، کمیت، شبدیز، خورشید، گور سرخ، زردرخش، سیارخش، خرماگون، چشینه، شولک، پیسه، ابرگون، خاک‌رنگ، دیزه، بهگون، میگون، بادروی، گلگون، ارغون، بهارگون، آبگون، نیلگون، ابرکاس، باوبار، سپیدزرده، بورسار، بنفشه‌گون، ادس، زاغ‌چشم، سبزپوست، سیمگون، ابلق، سپید، سمند.[۳] اسب سفید اسب واژه‌شناسی اسب را در پارسی میانه و اوستایی نیز اَسپ (asp)می‌گفتند. نامهای بسیاری از بزرگان ایرانی در روزگار باستان دارای پسوند -اسپ بوده‌است (مانند گشتاسپ، ارجاسپ، گرشاسپ، گشتاسپ، جاماسپ، لهراسپ، ویشتاسپ، هیدراسپ، بیوراسپ، ساتاسپ، سیاوش و...)که نشان از اهمیت این جانور در میان ایرانیان است.[نیازمند منبع] در زبان سانسکریت این واژه به ریخت azva بوده که واژه سوار و اسوار نیز در زبان پارسی کنونی از همین ریشه‌اند. اسب برای اولین بار در آسیای میانه که بعدها تورکستان نام گرفت اهلی شده‌است سپس به دشتهای ایران و راه یافته‌است. در ایران باستان بویژه دوره هخامنشی اسب نقش بسیار زیادی داشت به اسبهای تربیت یافته پارس می‌گفتند عرب‌ها این کلمه را به فارس معرب کرده‌اند و آن را برای به معنی تیزرو و سوار کار ماهر به کار می‌برند. اسب حیوانی است که با سرما و شرایط سخت کوهستانی سازگار است بر خلاف شتر که با شرایط گرم و شن زار و سرزمین عربی سازگار بوده‌است. عربها برای اولین بار در دوره تجارت معروف به رحله شتا و صیف با اسب آشنا شدند و آن را بکار گرفتند.[نیازمند منبع] تاریخچه تاریخ تکامل اسب‌ها هنوز به طور دقیق مشخص نمی‌باشد. به طور مثال، زمان جدا شدن گونه‌های الاغ (اکووس آسینوس)، اسب‌های وحشی (اکووس فروس) و گورخر‌ها و اسب‌های اهلی (اکووس کابالوس) معلوم نیست. همچنین مشخص نیست گونهٔ اسب‌های اهلی حاصل انتخاب طبیعی هستند یا انتخاب مصنوعی توسط انسان. قدیمی‌ترین سنگواره‌های مربوط به این گونه به هفت هزار سال پیش از میلاد باز می‌گردند. ابتدا اسب به منظور تهیهٔ غذا شکار می‌شده‌است، ولی به مرور زمان انسان آن را به فرمان خود در آورد و برای تهیهٔ شیر و گوشت، و نیز حمل و نقل، آن را پرورش داد. قدیمی ترین آثار رام کردن اسب‌ها در اروپای شرقی، شمال قفقاز و آسیای مرکزی یافت شده‌اند. پرورش و تربیت اسب‌ها به مرور زمان اهمیت ویژه‌ای یافت و انسان به درساژ و اصلاح نژاد پرداخت. [ویرایش] نژادهای مختلف نژادهای اسب بسیار فراوان و متفاوت است. این فراوانی حاصل آمیختگی اسب‌ها توسط انسان، و نیز انتخاب طبیعی می‌باشد. به طور کلی اساس جدا کردن اسب‌ها از پونی‌ها، قد آن‌ها می‌باشد. قد اسب (بلندی جدوگاه) باید از ۱٫۴۸ متر بیشتر باشد. با این وجود استثنا نیز داریم (مثلاً فالابلا). در اینجا لیست بعضی از نژادهای اسب را آورده شده‌است: [ویرایش] اصیل ترکمن اسب ترکمن گونه‌ای از زیباترن اسبها می‌باشد که در منطقه ترکمن صحرا زیست کرده و پرورش می‌یابد. رنگ آنها بیشتر خاکستری رنگ و بدنی کشیده و لاغر دارند. شکم آنها بر خلاف بسیاری از نژادهای دیگر اسبها، تخت و به معنی دیگر شکم آنها لاغر است. صادرات این اسب به خارج از کشور ممنوع است. اسب ترکمن اسبی است دارای ویژگی‌های منحصر به فردی از جمله: قد ۱۴۸ تا ۱۵۵ سانتیمتر، گوشهای بلند ومتحرک، سینه فراخ و متناسب، کپل کم شیب با عرض خوب، مفاصل قوی، سم‌های محکم با زاویه مناسب، تحمل حرکات سنگین ورزشی و…است. رنگ‌های اصلی این نژاد : کهر، نیله، کرنگ، سمند و قره کهر می‌باشد. نژادهای شناخته شده از اسب ترکمن در چهار گروه : یموت، آخال تکه، چناران(مخلوط از تلاقی اسب ترکمن وعرب)و گوگلان (منقرض گردیده) دسته بندی شده‌اند. اسب ترکمن اندامی کشیده، دُمی باریک، سر و گردن زیبا دارد. برای اسب‌های بانژاد ترکمن درسال‌های گذشته ذخیره‌های ژنتیک این اسب، تقاضای جهانی یافته‌است. اسب ترکمن در نزد ترکمن‌ها پیشینه‌ای طولانی در سنن و زندگی صحرانشینی وجنگ وگریزها درگذشته داشته‌است. گفتنی است برنامه‌های اشتباه ایران در نیم قرن گذشته لطمه زیادی به ذخیره ژنتیکی اسب‌های ترکمن زده‌است و متاسفانه تعداد اسب‌های ترکمن خالص و خوب به شدت کاهش یافته‌است. - امروزه خالص ترین اسب‌های ترکمن ایران را در منطقه راز و جرگلان ترکمن صحرا از توابع استان خراسان شمالی می‌توان یافت که بیشترین جمعیت این اسب را دارا می‌باشد. خوشبختانه در سال‌های اخیر توجه بیشتری به تولید اسب‌های ترکمن شده‌است. تعدادی اندک و پراکنده از این نژاد توسط علاقه مندان در اصفهان، تهران، شیراز و همدان نیز نگهداری می‌شوند. [ویرایش] اصیل عرب اصیل عربی اصیل عربی اصیل عربی گذشتهٔ این نژاد هنوز به درستی شناخته نشده‌است، ولی بی تردید این نژاد بسیار بسیار قدیمی است و از خاور میانه و نواحی بیابانی یا نیمه بیابانی این منطقه ریشه گرفته‌است. طی تلاش ساسانیان در پرورش و اصلاح این نژاد، اسب‌های اصیلی به وجود آمدند که به خاطر چابکی و مقاومتشان مایه حیرت شدند. این نژاد در تاریخ برای اصلاح نژاد و مقاوم کردن اسب‌ها بسیار مورد آمیزش قرار گرفت. نژاد اسب‌های اصیل انگلیسی از آمیزش اسب‌های عرب با اسب‌های محلی (انگلیسی) ریشه می‌گیرد. خون این نژاد امروزه تقریباً در رگ‌های همهٔ نژادهای سبک وزن جاری است. زندگی دشوار در بیابان‌های خشک باعث شجاعت و مقاومت حیرت برانگیز و تند پایی و صبوری این نژاد شده‌است. زندگی او در کنار یا حتی داخل چادر با بادیه نشینان نیز باعث خو گرفتن آن با انسان و دلبستگی و اعتماد به او شده‌است. قد این اسب‌ها بین ۱٫۴۵ تا ۱٫۵۵ متر است. آن‌ها می‌توانند هر رنگی داشته باشند ولی ابلق نیستند. رنگ مشکی نیز در آنان بسیار نادر است. موهای اسب عرب نرم و ابریشم مانند است. یکی از خصوصیات آن دمش است که بالا نگه داشته شده‌است (حتی به هنگام حرکت). از خوصوصیات دیگر آن سر کوچک و برجسته، گردن بلند و کمانی، کمر کوتاه، کپل بالا و افقی و پاهای ظریف و محکم آن است. پوست اسب عرب نازک و حساس است، به طوری که رک‌های آن به خصوص در سر، مشخص هستند. پیشانی آن صاف است سوراخ‌های بینی آن بسیار باز می‌باشد. به علاوه، اسب عرب بر خلاف دیگر نژادها ۱۷ دنده و ۵ مهرهٔ کمری دارند (به جاب ۱۸ دنده و ۶ مهرهٔ کمری). اسب عرب در رشته‌های ورزشی که در آن‌ها مقاومت اهمیت ویژه‌ای دارد رایج اند و در مسابقات جهانی مقام هی اول را ازان خود می‌کنند. در مسابقات پرش نیز از آنان استفاده می‌شود (با وجود قد نسبتاً کوتاهشان). در مسابقات درساژ و کنکورهای زیبایی نیز این اسب‌ها به دلیل وقار و ظرافت اندام، خواستار فراوانی دارند. [ویرایش] اصیل انگلیسی (تروبرد Thoroughbred) اصیل انگلیسی این نژاد دیرینهٔ طولانی‌ای ندارد و از آمیزش اسب‌های اصیل عربی با اسب‌های محلی در انگلستان به وجود آمده‌است. بلندی جدوگاه اسب‌های اصیل انگلیسی بین ۱٫۶۵ تا ۱٫۸۰ متر است. اسبان این نژاد تیزپاترین اسب‌های دنیا هستند و از آن‌ها در مسابقات اسب‌دوانی به خصوص مسابقات تاخت استفاده می‌شود. این اسب‌ها معمولاً در مسابقات درساژ و پرش نیز موفق هستند. اسب‌های اصیل انگلیسی نسبتاً حساس، زودشکن و عصبی هستند، که با توجه به تقلا و ریسکی که حین مسابقات می‌کنند قابل توجیه‌است. رنگ بدن آن‌ها نیز معمولاً کهر، کهر تیره، خاکستری و سیاه است. رنگ‌های ابرش و طلایی نیز در آن‌ها دیده می‌شود. رنگ سفید بسیار نادر است. گردن و پاهای این نژاد بسیار کشیده می‌باشد. [ویرایش] کوارتر(Quarter) کوارتر آمریکایی این نژاد آمریکایی بوده و از آمیزش نژادهای عرب، بارب و اسپانیایی به وجود آمده و با آمیزش با اسب‌های اصیل انگلیسی اصلاح یافته‌است. قد متوسط آن حدود ۱٫۵۰ متر است. سر آن کوچک و مثلث شکل است و بدنی عضلانی دارد. سرعت این اسب در مسافت‌های کوتاه بالاست و در مسابقات وسترن و رودئو مورد استفاده بسیار قرار می‌گیرد. تقریباً همهٔ رنگ‌ها در این نژاد دیده می‌شوند. ًٌٍ [ویرایش] آپالوسا آپالوسا آپالوسا این نژاد به اسب‌های سرخ پوست معروف است. زیرا برای اولین بار توسط آن‌ها پرورش داده شده‌اند. آپالوسا نیز نامی است که از رودخانه‌ای به نام پالوس، نزدیک یکی از قبایل سرخ پوست گرفته شده‌است. خصوصیت بارز این نژاد لکه‌های رنگی روی بدن آن است. این لکه‌ها به شکل‌ها و رنگ‌های مختلف بر روی زمینه‌هایی با رنگ‌های متفاوت قرار دارند. به همین دلیل اسب‌های این نژاد از نظر ظاهری بسیار متنوع می‌باشند. بلندی جدوگاه این اسب‌ها بین ۱٫۴۲ تا ۱٫۶۳ متر می‌باشد. این اسب دارای سینه‌ای پهن و کمری کوتاه است. یال و دم این نژاد خیلی پر پشت نمی‌باشد. [ویرایش] فالابلا فالابلا با این که فالابلا از نظر قد پونی محسوب می‌شود، ولی به دلیل ریشه‌های نژادش در لیست اسب‌ها قرار می‌گیرد. این نژاد به احتمال قوی از آمیزش اسب‌های اصیل انگلیسی با شتلندها (Shetland) به وجود آمده‌است. قد فالابلا حدود ۷۸ cm است و به نوعی یک اسب مینیاتوری محسوب می‌شود. با این وجود، نسبت به قد کوتاهش از توان بدنی بالایی برخوردار است. [ویرایش] شایر(Shire) شایر این نژاد از شمال انگلستان ریشه می‌گیرد و بزرگ‌ترین نژاد اسب است. قد شایرها به ۲ m نیز می‌رسد. وزن آن هم حدود ۱ تن می‌باشد. این نژاد نیز بسیار قدیمی بوده و نام آن توسط سزار هزاران سال پیش در ماجرای جنگ‌های گالی (Gaules) آمده‌است. رنگ شایرها معمولاً سیاه بوده، ولی به رنگ کهربایی با لکه‌هایی سفید در پاها یا سر نیز دیده می‌شوند. بدن آن‌ها بسیار عضلانی و قوی است و از آن‌ها برای کشیدن درشکه یا گاری استفاده می‌شد.این نژاد بسیار آرام، مهربان و مطیع می‌باشد. [ویرایش] اصیل اسپانیایی (آندالوزین Andalusian) اصیل اسپانیایی این نژاد قدیمی از منطقه‌ای به نام «اَندَلُس» در اسپانیا ریشه می‌گیرد. قبل از قرون وسطی، این اسب‌ها به دلیل چابکی و نرمی حرکات، در جنگ‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در قرون وسطی، به دلیل سنگینی سلاح‌های جنگی، اسب‌های درشت هیکل تر ترجیح داده می‌شدند تا این که با رنسانس نرمی و سبکی حرکات این اسب‌ها دوباره مورد توجه قرار می‌گیرد. امروزه از این نژاد به خصوص در نمایش‌ها و سیرک‌ها استفاده می‌شود. بلندی این اسب‌ها بین ۱٫۵۵ تا ۱٫۶۵ متر است و معمول ترین رنگ آن‌ها خاکستری است. رنگ آن‌ها با بالا رفتن سن به تدریج روشن تر می‌شود. پال اسبان اصیل اسپانیایی بلند و حالت دار است. [ویرایش] فریزین (Friesian) فریزین فریزین از جمله قدیمی ترین نژادهای اسب هاست. استخوان‌های سه هزار سالهٔ آن در اروپا در هلند کنونی یافته شده‌اند. ابتدا از فریزین برای کشیدن گاری استفاده می‌شد. در قرون وسطی به دلیل ظاهر و وقار و حرکات شاهانه اش در دوئل برای از رو بردن حریف استفاده می‌شد. قد متوسط فریزین بین ۱٫۵۵ تا ۱٫۶۵ متر است. بعضی ار فریزین‌ها به ۱٫۷۵ متر نیز می‌رسند. رنگ آن‌ها همیشه سیاه یک دست است، مگر در صورت آمیزش. به همین دلیل به مروارید سیاه معروفند. پال و دم آن‌ها نیز مشکی، بلند و مجعد یا حالت دار است. حرکات این اسب، به خصوص به هنگام یورتمه بسیار با وقار است. رفتار این اسب‌ها به طلا معروف است، زیرا بسیار قابل اعتماد هستند و به صاحب خود دلبستگی زیادی دارند. همچنین در بسیاری از مسابقات مثل درساژ بسیار خوب عمل می‌کنند. [ویرایش] انگلیسی-عرب انگليسی-عرب این نژاد فرانسوی می‌باشد که با آمیزش اسب‌های اصیل عرب و انگلیسی اصلاح یافته‌است. اسب اصیل عرب علاوه بر زیبایی و وقار، به این نژاد مقاومت و انعطاف و نرمی در حرکات بخشیدع است؛ در حالی که اسب اصیل انگلیسی قد آن را افزایش داده و سرعت آن را بالا برده‌است. قد اسب انگلیسی-عرب حدود ۱٫۶۶ متر است و به هر رنگی دیده می‌شود، ولی کهربایی، کرنگ و خاکستری متداول ترند. امروزه از این اسب‌ها در مسابقات پرش، استقامت و درساژ استفاده می‌شود. [ویرایش] پینت (Paint) پینت این نژاد از نژاد کوارترها می‌باشد، با این تفاوت که این اسب‌ها ابلق هستند. قد آن‌ها بین ۱٫۴۸ تا ۱٫۶۰ متر است. خصوصیات آن‌ها بسیار به کوارترها شبیه‌است. [ویرایش] بارب (Barb) بارب بارب این نژاد بسیار قدیمی می‌باشد و از آفریقای شمالی ریشه می‌گیرد. به این نژاد حدود دو هرار سال پیش در کتاب‌های رومی اشاره شده‌است. از آن زمان تعداد زیادی بارب به اروپا به خصوص انگلستان برده شد. ریشهٔ بسیاری از نژادهای امروزی از جمله اصیل اسپانیایی به نژاد بسیار قدیمی بارب‌ها بر می‌گردد. از این اسب امروزه برای اصلاح اژاد بسیار استفاده می‌شود. اسب‌های این نژاد دارای سری بلند، گردنی متوسط و شانه‌هایی پهن هستند. موهای یال و دم این اسب‌ها پرپشت بوده و سم‌های آن‌ها سخت می‌باشند. قد متوسط آن‌ها حدود ۱٫۵۵ متر است. رنگ آن‌ها نیز معمولاً خاکستری، کهربایی، کهربایی تیره و سیاه می‌باشد. بارب‌ها اسبانی آرام، شجاع، مقاوم و سریع هستند، به همین دلیل از آن‌ها خیلی در مسابقات غیر دو استفاده می‌شود. این حیوان در شرایط بیابانی بسیار مقاوم است. اسب خاکستری اسب سفید اسبی است که پوستی صورتی و مو‌هایی کاملاً سفید داشته باشد. این رنگ بسیار نادر و کمیاب است و اکثر اسب‌هایی که سفید نامیده می‌شوند در واقع خاکستری هستند. حتی اگر تعداد اندکی موی سیاه داشته باشند. باید توجه داشت که این رنگ نباید را با زالی اشتباه گرفت، زیرا زالی اصلاً در خانواده اکوئیدا‌ها وجود ندارد. رنگ چشمان اسب‌های سفید ممکن است آبی، فندقی یا قهوه‌ای باشد. [ویرایش] کرنگ اسب کرنگ مسی اسب کرنگ سوخته اسب کرنگ یال سفید در این رنگ، بدن با موهایی به رنگ قرمز دارچینی یا شبیه رنگ چایی پوشیده شده‌است. رنگ دم، یال و پاها نیز به همان رنگ بدن است. انواع زیادی از کرنگ وجود دارد که بر اساس تیرگی یا روشنی به رنگ‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. مهم ترین آن‌ها عبارتند از کرنگ مسی (معمول ترین رنگ کرنگ)، کرنگ سوخته و کرنگ یال سفید (هنگامی که رنگ یال و دم روشن تر است). سیاه اسب سیاه رنگ سیاه در اسب‌ها خیلی متداول نیست ولی کمیاب هم نیست. همه موهای بدن این اسب‌ها سیاه رنگ است، مگر لکه‌های سفیدی که می‌توانند بر پیشانی یا پاها باشند. به طور کلی دو نوع سیاه داریم: سیاه مات که در اثر نور خورشید و با گذشت زمان مات می‌شود. به این سیاه کهر تیره نیز گفته می‌شود. سیاه حقیقی یا پر کلاغی که مات نمی‌شود. این رنگ تنها رنگ موجود برای نژاد فریزین هاست و در دیگر نژاد‌ها هم گه گاهی دیده می‌شود. رنگ‌های مرکب کهر اسب کهربایی مو‌های اسب‌های کهر قهوه‌ای نسبتاً تیره‌است و یال، دم و انتهای پاها و پوزه آن‌ها سیاه می‌باشد. رگه‌های مختلفی از کهربایی وجود دارد که مهم ترین آن‌ها کهر روشن، کهر تیره و کهر گیلاسی می‌باشند. طلایی (Palomino) اسب طلایی بدن اسب‌های طلایی از مو‌های زرد یا طلایی پوشیده شده‌است و یال و دم آن‌ها نیز به همان رنگ یا روشن تر است. این رنگ نیز بر اساس روشنی و تیرگی رگه‌های مختلفی دارد. سمند اسب سمند موهای بدن اسب سمند زرد رنگ یا بژ است و یال، دم، پاها و پوزه آن سیاه است. سمند رگه‌های گوناگونی بر اساس تیرگی یا روشنی دارد.