تحقیق بررسی و تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم مقطع ابتدایی با تکنیک ویلیام رومی (docx) 16 صفحه

دسته بندی : تحقیق

نوع فایل : Word (.docx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد صفحات: 16 صفحه

قسمتی از متن Word (.docx) :

گردآورنده: بررسی و تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم مقطع ابتدایی با تکنیک ویلیام رومی چکیده.........................................................................3 مقدمه..........................................................................4 روش پژوهش................................................................7 یافته های پژوهش............................................................7 بحث و نتیجه گیری...........................................................15 منابع...............................................................................16 چکیده: هدف از تحقیق حاضر، بررسی و تحلیل محتوای کتاب علوم چهارم مقطع ابتدایی با تکنیک ویلیام رومی بوده است. بر اساس این تحلیل، ضریب درگیری دانشآموزان در سه مولفهی «متن»، «پرسش» ،« تصویر»های کتاب بر اساس چهار فرضیه مورد توجه قرار گرفته شده است. جامعه آماری تحقیق شامل تمام محتوای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی که برابر با جامعه مورد مطالعه انتخاب گردیده است. روش تحقیق، از نوع تحلیلی بوده و برای بررسی دادهها و اطلاعات از ارزشهای مناسب آمار توصیفی مانند: فراوانی، درصد، رسم نمودار، محاسبه ضریب درگیری در هر فصل برای متن پرسشها و تصاویر، و نیز محاسبه ضریب نسبی در هر فصل برای اجزاء محتوا، و سپس محاسبه ضریب درگیری دانشآموزان با کل متن تصاویر و کل پرسشها استفاده شده است. که نتایج نشان داده: متنها و پرسشهای ارائه شده در کتاب بر خلاف تصاویر فعال است و محتوای کتاب علوم چهارم ابتدایی ارزش پژوهشی و تفکر کمتری دارد و همچنین جملات لفظی آن از جملات درکی بیشتر است.         مقدمه یکی از فاکتورهای اصلی آموزش مدرسهایی برنامههای درسی هستند که به انحای مختلف بر روند آموزش چه به صورت آشکار و چه به صورت پنهان تاثیر میگذارند(بریددرمن، 2009: 40).  از برنامههای درسی در سطح ابتدایی، آموزش علوم است که به عنوان یکی از مهمترین برنامههای درسی که در کشورهای مختلف ارایه میشود مدنظر قرار میگیرد (داویس و همکارانش1 ،2010: 207؛ بادر و ویتچ2 ، 2008: 6) در این برنامه درسی که با اسامی مختلفی مانند آموزش علوم تجربی، ارتباط با طبیعت، آموزش پایداری و محیط زیست، ارتباط با اجسام و امثال آن در نظر گرفته میشود تجربه مستقیم دانشآموز در ارتباط با این آموزش در اولویت اهداف ارایه این برنامهی درسی قرار دارد(بارمن 3،2007: 60؛ بالاجثی 4،2009: 114) که شامل مطالبی در ارتباط با دانش زمینشناسی، زیستشناسی، فیزیک، شیمی، و بهداشت است (قاسمی و همکاران،40،1387) که در چند دهه اخیر، هیچ یک از موضوع های درسی در سطح جهانی، به اندازه دروس علوم تجربی دچار تغییر و تحول نشده است. گرچه محتوای درسی علوم تجربی به خودی خود به دلیل پیشرفت فزاینده علم و دانش بشری، روز به روز جدیدتر و حجیمتر می شوند. ویژگیهای عصر کنونی ایجاب می کند تا برنامه های آموزشی علوم تجربی  به نحوی ساماندهی گردند تا با بهره گیری از آنها، همه تواناییهای شناختی و شخصیتی دانش آموزان رشد کرده و فراگیران با برخورداری از مزایای علوم و فناوری، توانمندیهای لازم برای رویارویی با تحولات جدید را کسب نمایند، و فعالیتهای دانش آموزان را متناسب با هدفهای درس در مسیر صحیح پیش ببرند(هارلن ،1999) و تلاش میشود تا زمینه هر چه بیشتری برای دانشآموزان فراهم گردد تا آنها تجربههای بلافصل خود را در ارتباط با محیط اطراف خود و اجسام فیزیکی به سطح عمل برسانند(اگن و مین 5،2010:147؛کروک 6،2011 :3-9) و از اهداف مهم آن در سالهای اخیر پرورش یادگیرندگان فعال در کلاس درس است (طالبزادهنوبریان و همکاران، 1390: 216) که در اجرای برنامه درسی باید مورد توجه قرارگیرد (رومنس و ویتال،2011: 545-554). از عواملی که در ایجاد کردن یک کلاس درس فعال و کارآمد موثر هستند مانند: تعداد دانشآموزان در هر کلاس، دانش تخصصی معلمین، تسلط معلمان بر روشهای تدریس فعال، و ارایه محتوا درسی به صورت فعال است (طالبزادهنوبریان و همکاران، 1390: 216). برای دستیابی به این امر مهم باید عوامل چند بعدی که بر دستیابی به این اهداف تاثیرگذار هستند بررسی گردد و اطمینان از این تناسب، نیاز به بررسی و تحلیل محتوا دارد گرچه در رابطه با کتابهای درسی تحلیلهای مختلفی را میتوان انجام داد (کال و همکارانش ،1386: 615) اما یکی از این تحلیلها که برای برنامهریزان درسی، مولفین و تصمیمگیرندگان برنامههای درسی بسیار مفید و ضروری است، همان تحلیل محتوایی است(یارمحمدیان، 1388: 149) که از مباحث کاربردی است که پژوهشگران با استفاده از این روش، به وارسی داده های خود می پردازند (رضوی،1389) و کمک میکند تا مفاهیم و اصول، نگرشها، باورها، و کلیه اجزای مطرح شده، در قالب دروس کتاب مورد بررسی علمی قرار گیرد و با اهداف برنامه درسی، مقایسه و ارزشیابی شوند(یارمحمدیان، 1388: 149). محتوای برنامهی درسی از یک طرف میتواند یادگیرنده را برای تفکّر و تعقل در مسائل آماده کند (روش اکتشافی و فعّال7) و از سویی او را به حفظ کردن مطالب و خمودگی فکری (روش غیرفعّال) بکشاند (موسیپور ،1382:127). در حقیقت روش آموزش در دوره ابتدایی و برای کودکان این سنین کار کردن مستقیم دانشآموزان با امور و اشیا است یعنی استفاده از روشهای آموزش به صورت فعال می باشد(مارلین 8،2008: 484-495). انتخاب محتوا، به این پرسش پاسخ میدهد که چه چیزی باید آموخته شود؟ از این رو  نقش کتاب درسی و فراهمکردن امکانات و شرایط مناسب برای ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار دانشآموزان از طریق فرآیند یاددهی - یادگیری است. از این نظر، محتوای برنامه درسی از نظر نقشی که در تحقق اهداف ایفا میکند، از اهمیت خاص برخوردار است. از آن جا که برنامهریزی، تدوین، تغییر و روزآمد کردن کتب درسی یکی از الزامات نظام آموزشی است، تحلیل و بررسی علمی آن اهمیت مضاعف دارد. (سالورخدادادی، پورشافعی و آیتی،1388: 2). در این راستا یکی از فاکتورهایی که در طی دهه اخیر بسیار آبستن تغییرات زیادی بوده است کتابهای درسی میباشد که هم از لحاظ متون درسی و هم از جانب تصاویر استفاده شده در این کتابها تغییرات زیادی را به خود دیدهاند و باید اذعان نمود که همه این تغییرات با هدف هرچه فعال نمودن دانشآموزان در کلاس درس انجام شده است و حساسیت تحلیل محتوا زمانی بیشتر میشود که بدانیم در اکثر موارد کتاب درسی نه تنها به عنوان تنها رسانه آموزشی است که در فرآیند یاددهی و یادگیری در اختیار معلم قرار میگیرد بلکه مطالب نوشتاری تدوین شده برای کودکان اعم از ادبیات، کتابهای درسی، داستانی و تصویری مهمترین منبع تقویت انگیزه پیشرفت آنهاست(قضاوی و همکاران،1389). تحلیل محتوای کتابهای درسی مورد توجه پژوهشگران بسیاری بوده است و با توجه به اینکه علوم تجربی یکی از دروس پایه در ابتدایی می باشد و باتوجه به پیشرفتهای روز که همه روزه در مورد این درس انجام میگیرد، نیاز به تحول و تغییر در کتابها احساس میشود. با این همه بررسی نتایج آزمونهایی مانند تیمز نشان دهنده آن است که عملکرد دانشآموزان ایرانی در دروس علوم تجربی و ریاضی در دوره ابتدایی مناسب نبوده و بیشتر دانشآموزان توانایی پاسخ به سوالات کاربردی، قضاوتی و ترکیبی را ندارند و در مهارتهایی هم چون ساختن فرضیه و حل مساله در مرتبه پایینتری قرار دارند( مارتین ،2008). بررسی روندهای آموزش علوم در کشورهای مختلف نشان میدهد که اغلب کشورها مانند امریکا و انگلستان و استرالیا تغییرات زیادی را در سیاستگذاریها آموزشی در این برنامه درسی انجام دادهاند(بایرد و المن،2007: 663-672؛ کیلی و فولتس،2009: 39-44) و از سیر آموزش و اجرای برنامه درسی آموزش علوم به صورت معلم محوری و ارزشیابی آن به صورت مداد کاغذی که انفعال دانشآموزان را در پی خواهد داشت به سمت آموزش برنامه درسی آموزش علوم به صورت فعال و ارزشیابی آنها به صورت آزمونهای عملکردی و سنجش به صورت کارپوشه گرایش پیدا کردهاند(رومنس و وایتل،2011:545-554). بررسی تطبیقی کتابهای درسی و راهنمای معلم علوم دوره ابتدایی ایران و آمریکا نشان داده است که اهداف درسی کتابهای علوم دوره ابتدایی ایران در سطح کاربستن 14 درصد بیشتر از اهداف درسی کتابهای علوم دوره ابتدایی آمریکا اعلام شده، ولی در کتابهای درسی آمریکا موقعیتهای بیشتری برای عملی ساختن آموخته های فراگیران فراهم گردیده و به پرورش تفکر واگرا تا حدود زیادی به سطوح حافظه شناختی و تفکر ارزشیاب نیز توجه شده و موقعیتهای متنوع و فراوانی برای درگیر ساختن دانش آموزان در فعالیتهای یادگیری فراهم آورده است، (قادری، 1379). این تغییرات عمده حاصلی جز گرایش دانشآموزان به فعالیت بیشتر و سوق نحوه آموزش در درس علوم  از معلم مرکزی به دانش آموز محوری نخواهد داشت(استفانیچ 9، 2010: 13-22). یافته های دو پایان نامه تحصیلی و سه طرح پژوهشی که محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی را تحلیل و از معلمین نیز در این مورد نظرخواهی نموده اند، مورد مطالعه قرار گرفته است. با وجودی که در طرحهای پژوهشی این گروه دلایلی بر متناسب بودن متن درسها با اهداف و فعال بودن محتوای کتابهای علوم تجربی دوره ی ابتدایی وجود دارد و مشاهده شاخصهایی با مصادیق کاربردی نیز از ویژگیهای این کتابهای محسوب شده (ابراهیمی، 1379). شاهمحمدی(1388) تحقیقی تحت عنوان تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی پایههای چهارم و پنجم ابتدایی با استفاده از روش ویلیام رومی و نظرسنجی از معلمان انجام داده است که نتایج نشان داده تصاویر و نمودارهای کتاب علوم پایه چهارم به دانشآموزان در درگیری فعال با متن کمک میکند و متن کتاب دانشآموزان را به تحقیق و پژوهش دعوت کرده و به شیوه فعال ارائه شده است. در تحلیلی که توسط حج فروش(1380) در مورد کتابهای علوم انجام یافته چنین نتیجه گیری شده است که، وجود طرح مطالبی درباره پرورش مهارتها، وجود سوالات و فعالیتهایی که دانش آموزان را در موقعیتهای مبهم و خلاقیت برانگیز قرار دهد، وجود سوالات یا فعالیتهایی که یافتن پاسخ و حل آنها مستلزم به کارگیری مراحل کاوشگری، پژوهش و حل مساله، تفکر نقاد، تفکر واگرا و پردازش اطلاعات باشد را لازم میداند.درخشنده(1378) در تحقیقی تحت عنوان تحلیل محتوای علوم تجربی جدید التالیف پایههای چهارم و پنجم ابتدایی در جوامع شهری، روستایی و عشایری استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روشهای کلوز، فرای، رومی، مک لافلین و گانیک به نتایج زیر دست یافته است: با توجه به فرمول رومی میزان دعوت به پژوهش محتوای درس علوم تجربی پایه چهارم در سطح بسیار مطلوب است و میزان توانایی به تفکر واداشتن تصاویر موجود در کتاب علوم تجربی چهارم ابتدایی توانایی به تفکر واداشتن تصاویر بسیار مطلوب است. فتحی واجارگاه (1372) نیز در پژوهش خود تحت عنوان «ارزشیابی شیوهی ارائهی محتوای کتب تجربی(پایههای دوم تا پنجم) دورهی ابتدایی با استفاده از روش رومی» پرداخته است. به این منظور نحوه ارائه محتوا (متن، پرسش، تکلیف، تصویر و نمودار) در کتب درسی مورد بررسی قرار گرفتند. بررسیهای انجام شده نشان داده که متن کتب علوم تجربی دوره ابتدایی از ضرایب درگیری مطلوبی برخوردار نیستند و در اکثر موارد ضریب حاصله نشانگر ارائه غیرفعّال متن کتب میباشد. همچنین تصاویر و نمودارهای کتب علوم تجربی نیز دارای ضرایب مطلوبی نبوده و بهصورت غیرفعّال ارائه شده اند، لیکن پرسش ها و تکالیف آخر فصل از لحاظ ارائه فعّال در وضع بهتری قرار گرفتهاند. سیدی(1389) در تحقیقی با عنوان تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی چهارم ابتدایی بر اساس تکنیک ویلیام رومی و مقایسه محتوای کتاب بر اساس هدفهای رفتاری حیطه شناختی پرداخته است که نتایج حاکی از آن است که کتاب علوم از لحاظ متن به روش نیمه فعال و در حد متوسط و از لحاظ تصویر به روش غیرفعال طراحی شده است. در تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی سوم و چهارم، توسط امام جمعه مسایلی نظیر غالب بودن جنبه نظری درس و ارائه موضوعات نظری متنوع و گوناگون باعث شده است که جنبه عملی درس نادیده گرفته شود و در هر دو کتاب تنها یک درس از هر کتاب به ارئه دانش عملی بپردازد و در کتاب سوم تنها در سه درس و در کتاب چهارم نیز فقط در یک درس به عملکرد کشف و ابداع توجه شده است (امام جمعه، 1377). با توجه به نظریهها و یافتههای تحقیقاتی فوقالذکر، میتوان به این نتیجه رسید که چون محتوای کتابهای درسی(واژهها، کلمات، جملات، تصاویر و پرسشها) دوره ابتدایی از مهمترین وسایل شناخت و آموزش دانشآموزان هستند، پس لازم است برنامهریزان درسی در تدوین اهداف آموزشی و طراحی کتابهای درسی علوم ابتدایی آنها را مدنظر قرار دهند و برای انجام آموزش و تدریس به صورت فعال باید برنامههای درسی که بر اساس آن کار آموزش و تدریس انجام میشود به صورت فعال و محرک فعالیت برای فراگیران تدوین گردد. در این راستا در این نوشتار تلاش شده است تا میزان فعال بودن محتوای ارائه شده در کتاب علوم پایه چهارم با استفاده از تکنیک ویلیام رومی در سال تحصیلی 90-91 بررسی گردد. بدین منظور فرضیههای زیر بررسی و تحلیل شدهاند: 1- متن کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی بیشتر به صورت فعال ارائه شده است. 2- تصاویر ارائه شده در کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی بیشتر یک موضوع را تشریع میکند. 3- پرسشهای مطرح شده در کتاب علوم پایه چهارم بیشتر از نوع پرسشهای فعال میباشد. 4- متن کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی دانشآموزان را با فرآیند پژوهش و تفکر درگیر میکند. روش پژوهش: این پژوهش به صورت تحلیلی (روش تحلیل محتوا ) انجام شد. جامعهی آماری این پژوهش، کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی سال تحصیلی91-90 است، که مولفههای متن، پرسش و تصویرهای کتاب مورد تحلیل قرار گرفته است. در نتیجه تحلیل مشتمل بر مقولههایی است که برخی از آنها به متن، پرسشها و تصاویر فعّال و برخی مقولهها به متن، پرسشها و تصاویر غیر فعّال مربوط میشوند. و هدف از کاربرد این روش در تحلیل محتوا آن است که دریابیم مقولهها تا چه حدی میتواند یادگیرنده را نسبت به فراگیری «متن»، درگیر کردن با «پرسش ها» و «تصاویر» جذب نماید و ضریب درگیری دانشآموزان با آن، تا چه حد است؟ دادهها و اطلاعات از ارزشهای مناسب آمار توصیفی مانند: فراوانی، درصد، رسم نمودار، محاسبه ضریب درگیری در هر فصل برای متن پرسشها و تصاویر و نیز محاسبه ضریب نسبی در هر فصل برای اجزاء محتوا و سپس محاسبه ضریب درگیری دانشآموزان با کل متن تصاویر و کل پرسشها و همینطور  فرآیند دعوت به پژوهش و تفکر محاسبه شده است.  یافتهای پژوهش: از آنجا که نحوهی تنظیم کتاب به گونهای است که هر درس با تعداد زیادی پرسش آغاز و به پایان میرسد و واحدهای متن تنها در آغاز هر فصل به چند صفحه محدود شده است، به همین علت تحلیل متن  به تفکیک دروس ارائه نگردیده است. به این منظور ابتدا فراوانی کل متن کتاب به تفکیک فصول بدست آورده، سپس فراوانی مقولهها  را نیز جهت بهدست آوردن ضریب درگیری دانشآموزان با متن را به تفکیک هر یک از  فصول کتاب مورد ارائه و مورد  تحلیل قرار گرفته است. یافتهها بر اساس فرضیههای پژوهش به شرح زیر ارائه میشود: فرضیه اول: متن کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی بیشتر به صورت فعال ارائه شده است. جدول 1- مقولههای متن بخش اول و دوم کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی بخش اولمقولههافراوانیدرصدبخش دوممقولههافراوانیدرصدعلوم زیستیa3438/32علوم فیزیکیa4428/37b671/5b877/6c195/.c523/4d861/7d793/5e957/8e1486/11f1052/9f523/4g766/6g877/6h1338/12h608/5i1719/16i2179/17105=N100=P118=N100=P  طبق جدول(1) چون ضریب درگیری دانشآموزان با متن در بخش اول و دوم کتاب که به ترتیب براساس تکنیک ویلیام رومی 79/. و 51/. میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که در بخش اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه چهارم متنهای ارائه شده به صورت فعال هستند. جدول 3- مقوله های متن بخش سوم و چهارم متن کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی بخش سوممقولههافراوانیدرصدبخش چهارممقولههافراوانیدرصدعلوم زمینa4987/24بهداشتa8153/41b1410/7b1164/5c1209/6c353/1d1359/6d961/4e2418/12e2228/11f2569/12f1620/8g1007/5g202/1h277/13h2025/10i2367/11i3189/15197=N100=P195=N100=P    طبق جدول(3) چون ضریب درگیری دانشآموزان با متن در بخش سوم و چهارم به ترتیب براساس تکنیک ویلیام رومی 97/. و 51/. میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که در بخش سوم و چهارم کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی متنهای ارائه شده به صورت فعال هستند.     جدول 5- مقولههای تحلیل کل متن کتاب  چهارم کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی مقوله ها غیر فعالفعالبی اثرفراوانیدرصدa  20882/33b  3934/6c  2141/3d  3701/6 e 6921/11 f 561/9 g 274/4 h 6673/10  i9214/9559/49%45/35%96/14%N=615P=100   طبق جدول(5) شاخص درگیری دانشآموزان با متن کتاب 71/0 است، لذا میتوان نتیجه گرفت که طبق تکنیک ویلیام رومی متنهای ارائه شده در کتاب فعال است. فرضیه دوم: تصاویر ارائه شده در کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی بیشتر یک موضوع را تشریع میکند. جدول 6- تحلیل تصاویر مقولههای بخش اول و دوم کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی بخش اولمقولههافراوانیدرصدبخش دوممقولههافراوانیدرصدعلوم زیستیa1144علوم فیزیکیa1605/47b728b805/21c416c742/18d312d742/18 N=25P=100eN=38P=100 طبق جدول(6) ضریب درگیری دانش آموزان با تصاویر در بخش اول و دوم براساس تکنیک ویلیام رومی به ترتیب 63/. و 5/. می باشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که تصاویر ارائه شده در بخش اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی فعال هستند. جدول8- جدول تحلیل تصاویر مقولههای بخش سوم کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی بخش سوممقولههافراوانیدرصدبخش چهارممقولههافراوانیدرصدعلوم زمینa175/48علوم بهداشتa2616/54b528/14b1525/31c105/28c43/8d35/8d32/6N=35P=100N=48P=100   طبق جدول(8) براساس تکنیک ویلیام رومی چون ضریب درگیری دانش آموزان با تصاویر29/. میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که تصاویر ارائه شده در بخش سوم کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی غیر فعال هستند. اما در بخش چهارم  چون ضریب درگیری دانشآموزان با تصاویر57/. میباشد، لذا تصاویر ارائه شده در بخش چهارم کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی فعال هستند.   جدول10- مقولههای کل تصاویر کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی مقوله ها غیر فعالفعالبی اثرفراوانیدرصد a 709/47b  359/23  c2517/12  d1610/99/479/23 N=146P=100 طبق جدول(10) شاخص درگیری دانشآموزان با تصاویر کتاب 5/. میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که طبق تکنیک ویلیام رومی  تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی غیر فعال هستند. فرضیه سوم: پرسشهای مطرح شده در کتاب علوم پایه چهارم بیشتر از نوع پرسشهای فعال میباشد. جدول11- تحلیل پرسشهای  بخش اول  کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی بخش اولمقولههافراوانیدرصدبخش دوممقولههافراوانیدرصدعلوم زیستیa204/45علوم فیزیکیa88/22b79/15b88/22c135/29c105/28d38/6d97/25N=44P=100N=35P=100 طبق جدول(11) براساس تکنیک ویلیام رومی چون ضریب درگیری دانشآموزان با پرسشها در بخش اول و دوم به ترتیب59/. و 18/1میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که بخش اول و دوم کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی پرسشهای ارائه شده به صورت  فعال هستند. جدول13- تحلیل پرسشهای  بخش سوم و چهارم کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی بخش سوممقولههافراوانیدرصدبخش چهارممقولههافراوانیدرصدعلوم زمینa95/15علوم بهداشتa918b119/18b1224c282/48c2346d102/17d612N=58P=100N=50P=100   طبق جدول(13) بر اساس تکنیک ویلیام رومی چون ضریب درگیری دانشآموزان با پرسشها در بخش سوم و چهارم به ترتیب 9/1و 38/1 میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که تصاویر ارائه شده در بخش سوم کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی به صورت فعال هستند.                                جدول شماره 15- فراوانی جملههای متن با توجه به صفحه انتخابی شماره صفحهJhyfedcba3-2-12-11131012--3-1-131810---1-2-72871----1-116681----2-96974--4---57752--1-1-11795-------158113------1685------2-18 a = 118  b = 1   c = 10    d = -      e = 11      f = 1     y = -      h = 15       j = 44 طبق جدول(15) میتوان نتیجه گرفت که با توجه به ایندکس (I) به دست آمده از بررسی جملات کتاب علوم پایه چهارم مقطع ابتدایی سال تحصیلی 91 – 1390 (با توجه به روش رومی) کمتر از 4/0 میباشد و تقریباً برابر با 2/0 است. پس محتوای کتاب علوم پایه چهارم ارزش پژوهشی کمتری دارد و جملات لفظی آن از جملات درکی بیشتر است. جدول16- مقوله تحلیل کل پرسشهای  کتاب علوم تجربی سال چهارم ابتدایی مقوله ها غیر فعالفعالفراوانیدرصدa 467/24b 384/20 c747/39 d2815/0545/154/75N=186P=100 طبق جدول(16) شاخص درگیری دانشآموزان با سوالات کتاب 2/1 میباشد، لذا میتوان نتیجه گرفت که طبق تکنیک ویلیام رومی  پرسشهای کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی فعال هستند.     فرضیه چهارم: متن کتاب علوم پایه چهارم ابتدایی دانشآموزان را با فرآیند پژوهش و تفکر درگیر میکند.                                  جدول شماره 17-  فراوانی جملههای متن با توجه به صفحه های کتاب شماره صفحهJhyfedcba3-2-12-11131012--3-1-131810---1-2-72871----1-116681----2-96974--4---57752--1-1-11795-------158113------1685------2-18 a =118  b=1   c=10    d=-      e=11      f=1     y=-      h=15       j=44 طبق جدول(17) میتوان نتیجه گرفت که با توجه به ایندکس (I) به دست آمده از بررسی جملات کتاب علوم چهارم ابتدایی سال تحصیلی 91 – 1390 (با توجه به روش رومی) کمتر از 4/0 میباشد و تقریباً برابر با 2/0 است. پس محتوای کتاب علوم چهارم ابتدایی ارزش پژوهشی کمتری دارد و جملات لفظی آن از جملات درکی بیشتر است. بحث و نتیجه گیری: در کشور ما و در بسیاری از کشورهای دیگر دنیا نمود اصلی برنامهی درسی به صورت بیرونی به صورت کتابهایی هستند که در جریان آموزش مدرسهایی در اختیار دانشآموزان و معلمان قرار میگیرند تا بر اساس آن برنامه آموزش انجام شود، پس توجه به این وسیله آموزشی یک ضرورت است. یافتههای حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که متنها و پرسشهای ارائه شده در کتاب فعال است و تصاویر کتاب علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی غیرفعال هستند و همچنین محتوای کتاب علوم چهارم ابتدایی ارزش پژوهشی و تفکر کمتری دارد و جملات لفظی آن از جملات درکی بیشتر است. تجزیه و تحلیل نتایج از بعضی ابعاد با پیشینه هماهنگ میباشد. که با یافتههای پژوهش فتحی واجارگاه (1372)از نظر فعال بودن پرسشها و ابراهیمی(1379)از نظر متنها همسویی دارد و با پژوهشهای  فتحی واجارگاه(1372) از نظر غیرفعال بودن تصاویر و نمودار و در تحقیق امام جمعه(1377) و سیدی(1389) از لحاظ عدم جنبه کاربردی و فعال نبودن تصاویر همسویی دارد.با توجه به یافتههای حاصل باید به این مساله توجه داشته باشیم که هر گاه محتوای برنامهی درسی به گونهای ارائه گردد که یادگیرنده را با محتوای داده شده درگیر سازد یعنی اولاً سعی کند یادگیرنده را به استفاده از تجربیّات قبلی خود ترغیب نموده  و ثانیاً او را به تجزیه و تحلیل مطالب هدایت کند. در این صورت در وی قدرت تفکّر و تعقل را پرورش خواهد داد، زیرا یادگیرنده را به معنای دقیق کلمه به تجربهکردن واداشته و فعّالیتهایی را در برخواهد انگیخت. در مقابل هر گاه اطلاعات و معلومات جدید به شکلی مشخص و کاملاً آماده در اختیار یادگیرنده قرار گیرند، به حفظکردن آنها قناعت خواهد کرد و چون موقعیتی برای فعّالیت و تجربه کردن فراهم نیابد، مطالب کاملاً به صورت سطحی در ذهن یادگیرنده جای خواهند گرفت. در چنین حالتی نه تنها آموختههای فرد او را در تفکر کردن کمک نمیکنند بلکه حتی فرد امکان استفاده صحیح از آنها را نیز نخواهد داشت،  زیرا آموختههای جدید در صورتی میتوانند به خوبی در آینده، مورد استفادهی فرد واقع شوند که دارای یک ساخت باشند و این ساخت زمانی حاصل میشود که فرد در جریان یادگیری فعّالانه دخالت داشته باشد تا آنچه را که آموخته است با آنچه را که میآموزد در هم بیامیزد و از آنها به ساخت معنا و تجربه جدیدی برسد. وجود پیشنهادهایی مبنی بر طرح مطالبی درباره پرورش مهارتها، وجود سوالات و فعالیتهایی که دانش آموزان را در موقعیتهای مبهم و خلاقیت برانگیز قرار دهد، وجود سوالات  با تصاویر یا فعالیتهایی که یافتن پاسخ و حل آنها مستلزم به کارگیری مراحل کاوشگری، پژوهش و حل مساله، تفکر نقاد، تفکر واگرا و پردازش اطلاعات باشد، نشان دهنده نیاز به مطالبی از این قبیل در کتابهای علوم تجربی دوره ابتدایی است. منابع و ماخذ: شاهمحمدی، نیره(1388)، تحلیل محتوای کتابهای علوم تجربی پایههای چهارم و پنجم ابتدایی، با استفاده از روش ویلیام رومی و نظرسنجی از معلمان، در جهت اخذ درجه کارشناسی ارشد، دانگاه آزاد اسلامی واحد تهران دانشگاه علوم تربیتی و روانشناسی سیدی، محبوبه(1389)، تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی چهارم ابتدایی بر اساس تکنیک ویلیام رومی و مقایسه محتوای کتاب بر اساس هدفهای رفتاری حیطه شناختی بلوم، مجله تازههای پژوهش در برنامهریزی درسی، سال اول، ش 1، پیاپی(3)، خردادماه درخشنده، مهری(1378). تحلیل محتوای علوم کتاب علوم تجربی جدید التالیف پایههای چهارم و پنجم ابتدایی در جوامع شهری، عشایری و روستایی استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روش کلوز، مک لافلین و گانیک (پایان نامه چاپ نشده). قضاوی، منصوره و همکاران(1389)، تحلیل محتوای کتابهای تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی به لحاظ توجه به معضلات زیست محیطی، اندیشههای نوین تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه الزهراء(س)،