پاورپوینت مکاتب والگو های برنامه ريزي شهري دركاربست شهرهاي اسلامي (pptx) 28 اسلاید

دسته بندی : پاورپوینت

نوع فایل : PowerPoint (.pptx) ( قابل ویرایش و آماده پرینت )

تعداد اسلاید: 28 اسلاید

قسمتی از متن PowerPoint (.pptx) :

مکاتب والگو های برنامه ريزي شهري دركاربست شهرهاي اسلامي آذر 1399 مقدمه اسلام پشتیبان و آوازه گر شهر و شهرنشینی است. تا آنجا که پژوهشگران غربی چون «جوزف ارنست رنان» و «ویلیام مارسز» بیان کرده اند که اسلام از پایه، دینی شهری است و شهر اسلامي، قبل از هر چيز يك قلعه ي ايمان است و از نظر سياسي و قانون، تابع مقرراتي است كه ناشي از شريعت هستند و از اين رو نقش مذهبي شهر بر اهداف نظامي اقتصادي حکومت های مستقر در آن شهر اولويت دارد. به نظر «نجم الدین بمات» شهر اسلامی عبارت است از نمایش فضایی شکل و ساختمان اجتماعی، که براساس ایده­آل های اسلامی، فرم های ارتباطی و عناصر تزئینی خود را در شهر وارد کرده است. اما فراتر از این تعریف، اصل دیگری بر جامعه ی مسلمانان حاکم است و آن محدود نبودن به زمان و نداشتن جغرافیای خاص است که مفهوم امت اسلامی آن را تعریف می کند. در شهرهای اسلامی، فرم به تبع معنا تعریف می شود و کالبد، هویت خود را از محتوا اخذ می کند و این متأثر از بنیان های نظری هنر و معماری اسلامی است. مقدمه در همین راستا باید گفت که در سرزمین ایران آن چند شهر وجود داشت. نخست شهرهایی که قبل از اسلام نیز شهر به حساب می آمدند و دوم شهرهایی که به صورت جدید ساخته شدند. در شهرهای دسته اول شاهد استحاله کالبد، فرم و سازمان فضایی شهرها هستیم، به نوعی که پس از مدتی کاملاً تغییر شکل یافته اند. دسته دوم نیز علل مختلفی از بنای آنه وجود داشت از جمله دلیل مذهبی، نظامی و اراده شخصی. نمونه های این شهرها شهرهایی چون بصره، کوفه، فسطاط، کربلا، نجف و بغداد هستند. بسیاری از این شهرها پس از نضج گیری هسته و سازمان نخستین توسط مردم، رشد و توسعه یافتند؛ شهرهایی مانند بصره، کوفه. در مقابل، شهرهایی که با امر شخصی خلیفه با نیتی خودنمایانه و در تقابل با عقاید مردم، بنا می شد، غالباً پس از مدتی کاملاً از بین می رفت؛ شهرهایی چون شهر مدور منصور و انجار. این پژوهش بدنبال مهمترین تفاوت های میان مکاتب و الگو های شهرسازی ازدوره اسلامی تاکنون در ایرانی است تا بدین طریق بتواند یک مقایسه تطبیقی را میان آن ها ارائه دهد. روش پژوهش روش پژوهش، تفسيری-تاريخي و بر اساس اطلاعات كتابخانه اي و تحليل محتوا انجام شده است. در اين پژوهش از اسناد و پژوهش ها عمومي منابع دست اول چون سفرنامه ها و گزارش هاي تاريخ نگاران دوره های مختلف تاریخی و كتب تاريخي مختلف در رابطه با شهر و شهرسازی در دوره های تاریخی براي استخراج ویژگی ها و تمایزات مکاتب مختلف استفاده شد. سبک های شهرسازی ایرانی بعد از اسلام سبک های شهرسازی ایران بعد از ورود اسلام را می توان در 5 گروه آورد: سبک خراسانی (بعد از ورود اسلام تا قرن چهارم هجری قمری) سبک رازی(قرن چهارم تا قرن هفتم هجری قمری) سبک آذری (قرن هفتم تا یازدهم هجری قمری) سبک اصفهان(قرن یازدهم تا شروع قرن سیزدهم هجری قمری) سبک تهران (از پایتختی تهران در دوره قاجار ) سبک خراسانی در قرن اول تا چهارم هجری، که با حکومت سامانیان در خراسان مقارن بود. نهضت های مختلف علمی، ادبی، آموزشی، مذهبی، تصوف و ... به دلایلی چون از میان رفتن نظام کاستی، آمیخته شدن تمدن های مختلف، اجازه برخورد آزاد آراء و اندیشه ها از سوی حکومت و تولید قابل توجه کاغذ در چین رشد می یافت و سبک خراسانی در زمینه های مختلف از جمله شهرسازی ظهور پیدا کرد. سازمان شهر، در دولت سامانی به کلی با آنچه که از قبل وجود داشت تفاوت یافت. شهر به دلیل وجود امنیت نسبی به مراتب وسیع تر از نمونه کهن خویش شد و دیوارهای شارستان(ناشی از نظام کاستی) فرو ریخت و الگویی جدید در شهرسازی پدید آمد. در شهر سبک خراسانی دو راسته اصلی در جهات اربعه و در میدانی مرکزی با یکدیگر تلاقی می کردند که در اطراف آن علاوه بر دیوان ها، جامع شهر نیز قرار می گرفت و دهانه راسته اصلی بازار به آن باز می شد. بازار در حرکت خویش به سوی دروازه های شهر، محلات متفاوت را به وجود می آورد که این شیوه تا قرن چهارم هجری قمری محفوظ ماند. در این دوره سه جامعه ایلی، روستایی و شهری در هم آمیخته می شد و شهرهای هم شهر اصلی را در بر می گرفت و هم روستاهای نزدیک را شامل می شد. یکی از نکات قابل توجه در شهرسازی سبک خراسانی، انسجام اندامواره ای فضاهای کالبدی است که به تبع نظم ابرسانی شکل می یافت سبک رازی سبک رازی (چون اولین بناهای این بک در شهر ری (راز) ایجاد شد با این نام شهرت یافت و اوج آن در دوره سلجوقیان بوده است) با توجه به تغییر شرایط اجتماعی در قرن چهارم و قرون پنجم و شش قابل بررسی است. در دوران شهرهای بزرگی چون سیراف، ری، اصفهان، نیشابور، طوس، جرجان و شیراز نام خود را در تاریخ ثبت کردند. دو نکته قابل توجه شکوفایی انجمن های صنفی و خود نمایی مدرسه به عنوان یکی از عناصر پایه ای شهر، متأثر از توجه به آزادمنشی و آموزش می باشد. کالبد شهر کماکان بر میدان میانی شهر پی افکنده شد که در اطراف آن دیوان ها، بازارها و جامع قرار داشتند. در این دوره آزادی های اجتماعی از میان رفت و شریعت اسلامی به مقیاسی وسیع، با اوضاع و احوال جدید سیاسی وفق داده شد. دولت مالکیت آب و زمین را به دست گرفت و نظام اقطاع و تیولداری زمان سامانیان به روی کار آمد. دولت در هر جا حاضر بود و امنیت لازم برای تولید و مبادله فراهم شد؛ در نتیجه، شهرنشینی و شهرسازی رشد نمود و شار بزرگ و گسترده شد (مجتهدزاده،1387). پیرنیا در مورد سبک رازی این گونه به اظهار نظر می پردازد: در نیمه ی اول قرن پنجم ه .ق با تاسیس سلسله ی سلجوقیان درخشان ترین دوره ی هنر اسلامی در ایران آغاز شد. در این دوره شاهد شیوه ای از معماری بنام رازی هستیم که از زمان سلسله ی آل زیار در شهر ری آغاز و تا حمله ی مغول ادامه پیدا کرد. در شیوه ی رازی بود که ساختمان هایی با کارکردهای گوناگون پدید امدند سبک آذری آذربایجان یکی از مراکز پرقدرت معماری جهان اسلام است که فرایند تحولات معماری در آنجا تاریخی کهن دارد. قرون هفتم و هشتم هجری قمری عصر شکوفایی معماری و شهرسازی در آذربایجان بوده است پیرنیا در سبک شناسی معماری اسلامی ایران سبکی به نام آذری را توصیف و پیشنهاد کرده است؛ که این اصطلاح تا به امروز مترادف معماری ایلخانی-تیموری بوده است . این سبک با ورود مغولان آغاز گردید و تا زمان صفویه ادامه داشت و چون اولین بناها در تبریز احداث گردید به سبک آذری معروف شد. دوره حکومت غازان را آغاز سبک آذری می دانند. فقدان شبکه شهری در دوران مغول از مهمترین خصیصه های شهرسازی این عهد است. نبود دولت و وجود ناآمنی باعث می شد هرکجا که خان مغول سکنی می گزید مردم هم به آن شهر روی آورند. به همین دلیل در سبک آذری، تک شهرهایی چون تبریز رشد کردند. از جمله شهرهای جدیدی که در عهد مغول ساخته شدند می توان به شام غازانی، ربع رشیدی و سلطانیه اشاره کرد. ربع رشیدی شهری بود مشتمل بر هزار خانه که دارای محلات متفاوتی بود و کتابخانه ای بزرگ و عمارتی را در خود جای می داد و طرح آن شطرنجی بود. از دیگر ویژگی های این دوره می توان به وجود محلات با فاصله فیزیکی اشاره کرد سبک اصفهان ظهور مکتب اصفهان در شهرسازی به یکباره اتفاق نیفتاد و مانند سایر شیوه های شهرسازی یا معماری ایران در امتداد سنت شهرسازی گذشته ایران قرار داشت. در مورد شهرسازی مکتب اصفهان پژوهش های شایسته ای انجام شده است (برای نمونه حبیبی،1387؛ حبیبی،1374، اهری، 1385 و مقالات ارائه شده در همایش مکتب اصفهان). اما باید گفت که در مورد سبک های پیش اصفهان منابع آنقدر کم است که نمی توان به طور دقیق تأثیر آن ها را در شکل گیری مکتب اصفهان تعیین کرد. با انقراض حکومت مغولان، رشد مذهب شیعه به بار نشست. حکومت صفوی با تکیه بر مفاهیم عرفانی از و نیز تکیه بر تعابیر و تفاسیر شریعت از نقطه نظر مذهب شیعه موفق شد تا پایگاه اجتماعی بسیار گسترده ای در پهنه ای وسیع به دست آورد و بدین سان متمرکزترین دولت ایرانی دوره اسلامی را بعد از دولت قاهر ساسانی شکل دهد. دولت صفوی بنا به سنت کهن، سازماندهی، راه اندازی و ایجاد تأسیسات و تجهیزات زیرساختی را بر عهده گرفت و رشد این تأسیسات رونق شهرگرایی و شهرنشینی را نیز به دنبال داشت. در این دوره مفهوم دوباره ای از شهر ابداع شد و شهر ترکیبی بود از فعالیت های کشاورزی، صنعتی و بازرگانی و در عین حال مقر دیوانی و حضور دولت نیز به شمار می رفت